Gençler Yazıyor ~2~

İnsancılık mı insancıl-lık mı?

Yıllardır insanları sevdiğimizi belirtmek için kullandığımız bir cümle var: Ben hümanistim. Peki bu iyi niyetli gibi görünen kelimenin masum olduğundan ne kadar eminiz? Hadi gelin tüm bildiklerimizi sıfırlayarak bir başlangıç yapalım.  Kelime anlamı olarak ‘insan sevgisi’ olarak bildiğimiz hümanizmin Türkçe karşılığı ‘insan merkezcilik’ yani ‘insancılıktır’. Meseleyi biraz daha sosyolojik bağlamda ele almaya çalışalım.

 18. yüzyılda Fransa’da başlayan Aydınlanma devri ile  birlikte rasyonel akıl/hesapçı akıl devri başladı . Bu rasyonel akıl ortaçağa karşı bir tepkiydi. Rasyonel akıl, ortaçağın tanrısını ‘hurafe’ olarak niteledi. Tanrının yerine insan aklını koydular ve aklın her şeye yetebileceğine inandılar. İnsan aklını kutsallaştırdılar. Aydınlanma toplumu olan modern toplum bu şekilde beşeri ilahîleştirmiştir. Dolayısıyla hümanizm, Avrupalıların kaybettikleri ya da kaybetmeyi seçtikleri dinlerin yerini alan bir puttur .

    Peki imanını kaybeden akıl ne yapar ? Kaybettiği değerin yerine başka bir değer arar. Kıblesi insana yönelen modern toplum Yaratıcısından kaçmıştır. Peki bizim yaratıcımız ne diyor? ‘Allah’a kaçınız. Zariyat/50)’ . Onlar Olimpos’a kaçmayı tercih ettiler .

     İnsancıllık ise insana verilen müstesna değerleri korumaktır. Hz. Peygamberimiz (sav) şöyle buyurmuştur: Allah sizin mallarınıza ve şekillerinize bakmaz; fakat o sizin kalblerinize ve amellerinize bakar(Müslim). Bu gerçek uyarılar karşısında ırkçılık davası güden kişinin ise kendisini gözden geçirmesi gerekir. Çünkü üstünlük ancak takva iledir. Allah-u Teâlâ’nın insan toplumunu, ırklara ve kabilelere ayırması onların tanışmaları ve yardımlaşmaları sebebiyledir ( Hucurat/13).

      Şimdi durduğumuz noktanın daha net şekillerle belirlenmiş olmasını temenni ediyorum. Elhâsıl bir Müslüman ‘hümanist/insancı’ olamaz ama ‘insancıl’ olmalıdır . Bizler kâl u belâda  Hâlık-ı Rahimimize iman ettik inşaAllah ( Nisa/136). Sözlerimizi Cemil Meriç’in satırlarıyla taçlandıralım: ‘Hümanizm, insan haysiyetine saygı, insana tabiat içinde bir değer vermekse, İslamiyet tek gerçek hümanizmdir.’.

Ebru Bodur