Türkiye'de, özellikle dağcılık sporunda, kaza geçiren veya kaybolanların aranma ve kurtarılmaları konusunda uzmanlaşmış bir kurumun bulunmamasından kaynaklanan boşluğun doldurulması, derneğin kuruluş amacıdır.[2]
1994 yılında yaşanan bir dağ kazasının ardından, bir grup dağcının oluşturduğu bu topluluk, ilk kez 1995 yılı Aralık ayında Uludağ'daki Keşiştepe'de yapılan bir arama kurtarma operasyonunda "AKUT" adını kullanmıştır.[2]
1996 yılında resmen kurulan dernek, 1997 yılından itibaren deprem ve sel gibi diğer doğal afetlerde de arama kurtarma çalışmalarına katılmaya başlamıştır. Çeşitli operasyonlarla birlikte ekip içi eğitimler, organizasyon ve tanıtım çalışmaları, kurum ve kuruluşlarla ilişkilerin geliştirilmesi ve sponsor araştırmalarının yürütüldüğü süreçte, 1998 yılında meydana gelen Adana-Ceyhan Depremi'nde gerçekleştirdiği enkaz arama-kurtarma çalışmalarının ardından AKUT'a, Bakanlar Kurulu tarafından 15 Ocak 1999 tarih ve 12304 sayılı karar ile "kamu yararına çalışan dernek" statüsü verilmiştir.[2][4]
Adana-Ceyhan Depremi'nde 90 gönüllüsüyle görev alan dernek; 1999 Gölcük Depremi'nde 150 gönüllüsü ile çalışmış, 1000'in üzerinde insanın çalışmasını organize etmiş, yurt içi ve yurt dışından gelen yardım malzemelerinin lojistik koordinasyonunda görev almıştır. Türkiye'nin AKUT ile tam anlamıyla tanışması da, Gölcük depremi sonrasında olmuştur.[2]
Türkiye'de 2000'in üzerinde gönüllü ile şu ana kadar 4500'ün üzerinde can kurtaran AKUT, 27 bölgede faaliyetlerini sürdürmektedir.[5]
Uluslararası durumDüzenle
AKUT 1999 senesinde; Birleşmiş Milletler'in arama kurtarma organizasyonu olan INSARAG'a üye olmuş, 2011 yılında INSARAG gözetmenlerinin denetiminde İstanbul'da yapılan sınavı geçerek "Orta Ölçekli Arama Kurtarma Ekibi" unvanını almış ve Türkiye'de operasyonel sınıflandırmaya giren ilk üye olmuştur.[6] Ayrıca Uluslararası Kurtarma Köpekleri Organizasyonu (IRO) üyesidir.[7]
2018 Nisan ayında Bulgaristan'da tekrar INSARAG sınıflandırmasına giren AKUT Arama Kurtarma Derneği, 3 gün süren sınıflandırma tatbikatını başarıyla geçmiştir. Yeniden sınıflandırma 2023 yılında yapılacaktır.
Ayrıca Bulgaristan'da yapılan sınıflandırmada;[kaynak belirtilmeli]
İlk defa bir Türk ekibi, Avrupa Birliği’nin ModEX kapsamındaki cok uluslu saha tatbikatına katıldı.
ModEX kapsamında ilk defa, AB dışındaki bir ülkeden, bir AB ülkesine operasyon düzenlendi.
İlk defa bir Türk ekibi, kentsel arama kurtarma (USAR) alanında, Avrupa Sivil Korunma Mekanizması'nın operasyonel partneri olarak gorevlendirildi.
İlk defa bir ModEX tatbikatı kapsamında düzenlenen INSARAG IER sınavina AB dışından bir ekip, AB içine intikal etti, ve bu intikali karayolu ile yaptı. Bu, her iki açıdan da birer ilktir.
Bulgaristan’ın Montana bölgesinde gerçekleştirilen bu IER, ayni zamanda AKUT’un 22 yıllık tarihindeki en kapsamlı ve en yüksek katılımlı yurt dışı faaliyeti olarak kayıtlara geçti.
Dernek; yurt dışında Yunanistan, Tayvan, Hindistan, İran, Pakistan, Mozambik, Haiti, Japonya ve Nepal'deki afetlerde görev almıştır.