Ey insanlar!.
Sizi ve sizden evvelkileri
yaratmış olan rabbinize
kulluk ve ibâdet ediniz ki
takvâ sâhibi olasınız!
(Bakara Sure 21)
Ey bunu kavrayan, ey bunu anlayan insan!
Ey bütün bu modelleri şahsında toplayan insan cinsi!
Ey insanoğlu!
Rabbinize kulluk edin!
Zaten Kur'an'ın geliş gâyesi buydu.
Ne müttakiyi anlatmak, ne kâfiri ve ne de münafığı anlatmak değildi mesele. Mesele, bana beni anlatmaktı. Bir müslüman olarak benim Rabbime kulluğumu anlatmaktı. Rabbime kul olmam gerektiğini anlatmaktı.
Ama bu konuda önce kitabın kriter olduğunu ortaya koydu. Kulluk konusunda, iman konusunda kitabın elek olduğunu ortaya koydu. Bu kitap eleğinden geçen insanların kimilerinin bozuk düzen olduğunu anlattı. Bu kriterle kimilerinin beş para etmediği açığa çıktı.
Sanki sarrafın elindeki mihenk taşından geçenlerden kimilerinin bozuk ve boşluğu ortaya çıkıyordu ya, sanki kitap da böyle. Sanki kitap, insanların Allah'a giderken böyle uğramak zorunda oldukları mihenk taşıydı. Ondan geçerken insanların kimilerinin kulluklarının sahte olduğu açığa çıkıyor, kimilerinin de gerçek olduğu ortaya çıkıyordu.
Burada da Cenab-ı Hak önce muttakileri anlattı, sonra kâfirleri anlattı, sonra da bu ikisi arasında gel git halinde olanları anlattıktan sonra diyor ki:
"Ey insanlar!"
Çoğul bir kelime. Nâs; insanın çoğuludur. Hiç kimseyi ayırmadan Rabbimiz burada bir davette bulunuyor. Adem ve Havva'dan meydana gelen tüm insanlığa bir davetiye. İnsan çoğul bir kelime ama beni anlatıyor.
Seni anlatıyor.
Öyleyse bu kitabın muhatabı sensin.
Ey insan, sen Rabbine kul ol!
Rabbinize kul olun! Yâni boynunuzda taşıdığınız ipin ucunu
yalnız bana verin! diyor Allah.
Garip bir şey, aklımızın ermesi de gerekmiyor.
Acaba Allah niye hem böyle bizi kul olmaya müsait olarak boynumuzda bir iple yaratmış, hem de;
"Ey kullarım! Verin o ipin ucunu bana!" demiş?
Acaba böyle yapmasaydı da doğuştan kendisi alıverseydi olmaz mıydı o iplerimizin ucunu! Ya da melek gibi boynun-daki ipin ucunu başkalarına veremeyecek biçimde yaratsaydı olmaz mıydı yâni bizi?
Yoo! Öyle istememiş Rabbimiz. Murad-ı İlâhî öyle de-ğil.
Allah herkesi müslüman olmaya müsait yaratmış. Herkesi boynunda bir iple getirmiş dünyaya. İnsan boynundaki ipin ucunu Allah'a vermeyip kendi elinde de tutsa yine Allah'ın kuludur.
İnsan boynunda doğuştan getirdiği kulluk ipinin ucunu kendi elinde de tutsa veya toplumuna, çevresine, ailesine, ya da ateşe, yıldıza, veya şeytana, putlara, idarecilere de verse, yâni bunlara da tapınsa, tarih bize gösteriyor ki; insan mutlaka tapınmaya hazır yaratılmıştır.
Tapacaktır mecburen bir şeylere.
Evet aklımızın ermediği bir hikmeti sebebiyle bizi böyle iradeyle yaratıyor, ondan sonra diyor ki bakın
Rabbimiz: Kulum!
Seni ben yarattım! Seni kulluğa müsait yarattım!
Boynunda bir iple dünyaya getirdim! Öyleyse boynundaki o ipin ucunu bana ver! E ya Rab-bi, sen bunu baştan tutuverseydin ya!
Bizi bu konuda serbest bırakmasaydın!
Boynumuzdaki ipin ucunu melek gibi, sema gibi, arz gibi, taş, toprak gibi, hayvanlar gibi doğuştan eline alıp da bizi bu konuda serbest bırakmasaydın!
Bizim bu irademiz ne olaydı ki ya Rabbi!
Şeytan ne olaydı ki yâni! Niye yarattın şeytanı?
Şeytan ve dostları ne olacaktı? Niye yarattın bunları? Niye izin verdin?
diyemiyoruz. Çünkü Mevlâ o bölümü dememiş.
Sadece diyor ki: "Sizi ben yarattım, boynu-nuzdaki ipin ucunu bana verin!"
Şöyle bir örnek veriyoruz:
Ömründe hiç araba görmemiş bir adamı herhangi bir araba fabrikasının kabinine yerleştirsek; meselâ Audi fabrikasının kabinine yerleştirsek. Adama desek ki: Bak buradan çıkmak yok! Şuradan yemeğin gelecek, buradan suyun gelecek, şurada işini, burada çişini yapacaksın!
Adam dese ki: İyi anladık ta ben ne yapacağım burada?
Desek ki kendisine: Önüne bantla bir parça gelecek ve şuraya iki vida takacaksın, buraya da üç somun tutturacaksın! diye ona iki görev versek. Şimdi bir ömür boyu işi gücü bu iki vidayı ve üç somunu tutturmak olan bu adam bu yaptığı işin ne anlama geldiğini, ne işe yaradığını bilebilir mi? Yaptığı bu işin ne anlama geldiğini bilebilir mi bu adam?
Nereden bilecek? Bilemez değil mi?
En fazla, ya dışarıdan birileri yaptığı bu iş konusunda adama kopya verecek, fitleyecektir. Veya adama bir audi arabasının fotoğrafını filan göstereceksiniz, diyeceksiniz ki, bak senin taktığın vidalar burada, işte bu işe yarıyor, bak sonunda böyle bir araba çıktı diyeceksiniz.
Ya da adamı oradan çıkaracaksınız, bir audi arabasının yanına götürüp bindireceksiniz ve diyeceksiniz ki:
İşte senin aşağıda taktığın vidalar bak burada! İşte bu işe yarıyor! Bak bu araba! diyeceksiniz.
Ya da dışarıdan birisi ona fitleyecek. Fotoğraf gösterecek, ekran gösterecek ve: Bak diyecek işte bu arabadır! Senin yaptığın iş buna yarıyor! diyecek. Değilse bu adam kesinlikle yaptığı bu işin neye yaradığını, ne anlama geldiğini bilemez. Çünkü adam o kabinden hiç dışarı çıkmamıştır, hiç araba görmemiştir.
Muş'un bir köy okulunda bir dönem öğretmenlik yapan bir arkadaşım anlatmış-tı:
Çocuklar hiç araba görmemişler, fotoğraf getiriyorlar ve diyorlarmış ki; "öğretmenim! İnsanlar buna mı biniyorlarmış?
Olacak şey mi bu?" Ne yapsın yavrular? Ömürlerinde hiç araba görmemişler. Bir zamanlar çocukluğumuzda biz de görmemiştik. Bizim köye ilk kamyon geldiğinde ben merakla onun tekerlekleri arasında gecelediğimizi hatırlarım.
Şimdi böyle bir adama dışarıdan herhangi bir bilgi verilmezse, anlamaz değil mi bu adam bu yaptığı işin neye yaradığını?
Üç tane vida takacakmış, takmasa ne olur? On beşlik vida takacaksın demişlerdi, on beşlik vida yerine yirmilik taksa ne olur?
Ne zararı olduğunu bilir mi adam?
Nereden bilecek değil mi?
Anlamaz ki ne olduğunu. Bakın aynen bu adam gibi Allah bizi dünya denen başlangıcını ve sonunu bilmediğimiz bir kabine getirip yerleştirmiş.
Biz yaratılmadan önce, yâni henüz bu dünyada yokken, yâni önceden de önce, ay da yok iken, güneş de yok iken, arz da, sema da, zaman da, mekân da yok iken ne olup bitti bilmiyoruz.
Düşünün arz yok, sema yok, dünya yok, zaman yok, mekân yok, hiç bir şey yok. Ya ne var? Allah var, başkası yok. Sonra dünya yaratıldı, sonra madenler, sonra bitkiler, sonra hayvanlar, sonra Adem yaratıldı, sonra ben yaratıldım, sonra kıyamet kopacak, sonra yeniden diriliş olacak, sonra hesap kitap, sonra cennet ve cehennem. Yâni en sonunda zaman bitecek, mekân da bitecek. Çünkü dünyadaki zaman ayrı, öbür taraftaki ebediyet ayrıdır. Dünyadaki mekân ayrı, öbür taraftaki cennet ve cehennem mekânları ayrıdır.
İşte biz dünyadan öncesini ve sonrasını bilmiyoruz. Cenab-ı Hak da bizi böyle önünü ve sonunu bilmediğimiz dünya denen bir kabine yerleştirmiş ve aynen misaldeki adam gibi şunları şunları yapacaksınız, şunları şunları da yapmayacaksınız, diye bir kısım emir ve yasaklar bildirmiştir.
Beş vakit namaz kılacaksınız, otuz ramazan tutacaksınız, şöyle giyineceksiniz, böyle yaşayacaksınız, boyunlarınızdaki ipin ucunu yalnız bana vereceksiniz, yalnız beni dinleyecek, yalnız bana kulluk edeceksiniz, gibi emir ve yasaklarda bulunmuştur.
Şimdi bizler yaptığımız bu işlerin ne anlama geldiğini, ne işe yaradığını, sonunda karşımıza nasıl bir şeyin çıkacağını bilebilir miyiz? Bize de Allah tarafından: Yapın! veya yapmayın denenlerin aksi-ni yapsak.
Meselâ dört rekat yerine beş kılsak, otuz yerine yirmi Ramazan tutsak veya hiç kılmasak, hiç tutmasak, ne zararının olduğunu bilebilir miyiz? Şöyle giyinin dediği halde böyle giyinsek, mîrasınız şöyle olsun dediği halde böyle yapsak ne zararının olduğunu bilebilir miyiz?
Onun içindir ki Allah'ın bildirmediği hikmetler konusunda hik-met arayıcılığına çıkmak lüzumsuzluktur. Çünkü Allah hangi konuda ne hikmet bildirdiyse onu ancak bilebiliriz. Ama Allah bildirmemişse onu kesinlikle bilemeyiz.
Meselâ orucun hikmeti ne?
Allah diyor ki:
"Muttaki olmanız için!"
Demek ki; orucun hikmeti buymuş. Ama bakıyoruz müslüman-lar oruca ne hikmetler sıralamış. Efendim açsın, kendini anlayacaksın, açları düşüneceksin, filan..
Tekrar dönüyoruz örneğe; biz dünyadan öncesini ve dünyadan sonrasını bilmiyoruz. Sadece dışarıdan bir haberci (bir peygamber) bize bir şeyler haber veriyor, bize bir kısım bilgiler veriyor. Bakın yaptığınız işler şu işe yarıyor! diyor.
Şöyle olacak! diyor, böyle olacak! diyor. Lâkin anlattığımız misâlimizden farklı olarak yaptığımız bu işlerin sonucunda karşımıza çıkacak cennet, ya da cehennem maketini bize gösterme imkânı yoktur o peygamberin. Ya da bizi dünyadan alıp cennete götürmesi ve işte bakın yaptığınız kulluklar işte bu işe yarıyor, sonunda karşınıza böyle bir montaj hayat çıkacak diyebilmesi de mümkün değil. Sadece gösteremeden anlatıyor bize.
İşte kul olmanın mantığı da budur bence. Yâni Allah öyle de-mişse öyledir tamam! Başka düşüncenin anlamı yoktur. Allah boyunlarınızdaki ipin ucunu bana verin demişse tamam. Bunun dışında işte efendim şöyle olmalıydı, böyle olmalıydı, demenin anlamı yoktur. Gör-meye, bilmeye de gerek yoktur. Demiştir ki Allah: Kullarım, boynunuz-daki kulluk ipinin ucu yalnız benim elimde olsun!
Yâni dünyadan öncesine, cennet ve cehennemden sonrası ve öncesine ait gaybî haberleri bilen Allah Peygamberi vasıtasıyla bize bu bilgileri verdiği için biliyoruz.
Araba örneğinde belki şekil olarak bir arabanın fotoğrafı gösterilebilir ona. Ama şu sosyal hayattaki arabanın fonksiyonunu bile-mez o adam. Biz de bilemiyoruz da ancak iman ediyoruz. Allah bizi kulluk için yaratmış. Kulluk yaptığım takdirde cennet verecek bana! Peki ne o? Onu da bilmiyoruz! Ama sadece iman ediyoruz...
Ey insanlar!
Mü'min, kâfir, münâfık hangi sınıfa dahil olursanız olun. Veya erkek kadın, fakir zengin, âlim cahil hangi durumda olursanız olun, hepiniz her ân Rabbinizin şu emriyle karşı karşıyasınız:
"Rabbinize kulluk edin! Kul olun Rabbinize!"
Sizler ey Müslümanlar!
Ey Rablerine teslimiyet iddiasında bulunanlar! Ey bundan önceki sûrenin istediği gibi:
"Ancak sana kulluk yapacağız!"
(Fâtiha: 5)
Diyenler bu ahitlerini ifa etsinler, demeyenler de Allah'a bu ahdi vermeye çalışsınlar. Hepiniz Rabbinize kul olun! Rabbinize ibâdet edin!
Peki nedir kulluk? Nedir Rab? İbâdet genelde insan hayatını, insanlığın hayatını kapsayan, özelde bir insanın hayatının en küçük birimi olan, bir gününü ve bir gecesini kapsayan zaman dilimi içinde kişinin, Allah'ın istediği biçimde hayat sürmesinin adına ibâdet denir. Hayat sahibi olan insan mutlaka o bir gün ve geceyi yaşayacaktır.
Ama bu yaşayış biçimini Allah belirleyecek, yâni yaratıcıyı memnun etmek adına yaşayacak ve bu bir gece ve gündüz ibâdet olacaktır. Yaratıcı tarafından belirlenmemiş ve yaratıcıyı değil de başkalarını memnun etme adına geçirilen zaman da boşa geçirilen zaman demektir.
Demek ki ibâdet; tüm hayatın Allah için yaşanmasının adıdır. Kişi o zamanı kimin adına ve kimi memnun etmek için yaşamışsa ona ibâdet etmiş demektir. Çok uzun kaçacağı için ibâdeti böyle kısaca özetledikten sonra şimdi Rab'le ilgili de bir kaç şey söyleyelim. Yeri geldikçe inşallah bunları uzun uzun ifade etme imkânı bulacağız.
Rab; terbiye eden, efendi, mürebbi, mâlik gibi anlamlara geldiği gibi, yaratıcılık özelliği de söz konusudur. Rab; topyekün varlıklar âleminin var edicisi ve var ettiklerinin hayat programını da tanzim edicisidir. Rab; kula nasıl bir hayat yaşayacağını belirleme makamında olan varlıktır. Bundan dolayıdır ki Allah Resûlünün: "Onlar Allah'ı bırakıp da, din adamlarını Rab'ler edindiler" hadisi bunu anlatır.
Evet hıristiyan ve yahudiler Allah'ın kanunlarını, Allah'ın belirlediği helâl haram yasalarını bir kenara bırakıp da, din adamlarının, idarecilerinin, dini ve siyasal liderlerinin helâl haram yasalarını kabul ederek onlara kul köle oldular.
Demek ki Rab; varlıklar dünyasının, melekler, cinler ve insanlar âleminin yaratıcısı ve yaratma yasasının koyucusudur.
Burada Allah'ınıza kul olun! demek yerine, "Rabbinize kul olun!" denildiğine göre şöyle bir espriyi de söyleyelim inşallah: Rab; yâni siz öyle bir Allah'a kul olun ki, o sizin Rabbinizdir. Yâni kendisine nasıl bir kulluk yapacağınız konusunda fikir sahibidir. Çünkü Rab demek, hayata program çizen varlık demektir. Rab demek, günlük hayat programını tespit eden demektir. Rab demek, "yap!" ve "yapma!" deme yetkisine sahip olan varlık demektir. Bakın buna yetkili olmaya hak kazandırıcı bir özelliği de var Allah'ın:
"Sizi o yarattı, sizden öncekileri de."
Öyle bir Rab ki; sizi de, sizden öncekileri de yaratan O'dur. Öyleyse herhangi bir varlığın Rab olabilmesi için yaratıcı olması gerekmektedir. Yaratma özelliği olmayan varlıkların rubûbiyet iddiaları, sahte bir iddiadan başka bir şey değildir. Yarattıklarının kanunlarını koyma hakkına sadece yaratıcı sahiptir. Yâni ibâdete lâyık olan sade-ce Allah'tır. O'ndan başka kimin kanunlarına itaat edilebilir ki? Kimin programını alabiliriz ki?
Var mı başka böyle bizi yarattığı için kendisine minnet duyacağımız, kulluk yapacağımız bir yaratıcı? Yâni varlığınıza sebep O'dur! O dilemeseydi siz kesinlikle olmayacaktınız! Sizi var eden ne analarınız, ne babalarınız, ne de toplumdur. Toplum toplum diyenler, "toplum güçlüdür", "topluma karşı gelinmez", "toplum şöyle", "toplum böyle", toplumdan geldik tekrar ona döneceğiz" diyenler sanki bilmeden Allah'ı tarif ediyorlar. Toplum, toplum, kim o? Yok öyle bir şey aslında! Toplum dedikleri işte sen, ben, bizim oğlan..
Peki nedenmiş o? Niye yaratmış Allah bizi? Ya da neden O'-na kul olacakmışız?
"Tâ ki muttaki olasınız."
Belki böylece takvalı olursunuz! Böylece belki yolunuzu Allah'la bulursunuz! Yolunuzu Allah'a sorarak bulmanın usulünü öğrenirsiniz, hayat programınızı Allah'ın kitabına göre yaparsınız diye yarattık sizi.
Dikkat ederseniz Allah'a kulluk yaptığınız takdirde kesinlikle korunursunuz, kesinlikle kurtulursunuz denmiyor da, belki korunursunuz deniliyor. Çünkü hiç bir şey İlâhî iradeyi şarta bağlayamaz. Yâni bizim ibâdetlerimiz hiçbir zaman Allah'ı minnet altında bırakamaz. Çünkü hiçbir zaman O'na lâyık, O'na yakışır ibâdet yapamayacağımız gibi, aynı zamanda bizi O yarattığı için mecburen O'na ibâdet etmek zorundayız. Başka bir seçeneğimiz yoktur..
Bakacağız; bu sûrede yoğun bir biçimde takva anlatılmış. Ya da yoğun bir şekilde takvaya gönderi bulacağız. Sanki sûreyi kendi kafamızdan isimlendirmemiz söz konusu olsaydı, yâni böyle bir hakkımız olsaydı, ben derdim ki; bu sûre takva sûresidir.
Âl-i İmrân sûresi de sanki şehâdet sûresidir. Orada da yoğun bir biçimde şehâdet anlatılmış. Karşımıza ısrarla şehâdet birimleri sunulur Âl-i İmrân sûresinde. Allah'ın şehâdeti, Peygamberin şehâdeti, mü'minlerin şehâdeti, şehitlerin şehâdeti, şahit olanların şehâdeti gibi ısrarla şehâdet anlatılıyor.
Burada da sanki ısrarla takva anlatılıyor. 177. âyete kadar tak-va devam edecek ve nihâyet orada yine takvayla alâkalı bir özet sunulacak, sonra da işte takvalı olmak budur! diye takva birimleri anlatılacak.
Kısas böyledir!
Oruç böyledir!
Hac böyledir!
Süt emzirme böyledir!
Nikâh, talâk böyledir! Gibi konular, sonra infak konusu, fâiz konusu, borç konusu anlatılacak, en sonunda da amenerrasûlü ile iman birimi tanıtılacak. Yâni böyle bir takva sûresiyle karşı karşıyayız.
Sizin takvalı olmanızı, yolunuzu benimle bulmanızı istememden dolayı sizi yarattım! Öyleyse Haydi bakalım ne yapacağınızı bana sorun! Hadi öyleyse hayat programlarınızı benden alın! Yâni kitabıma bakıp öyle yaşayın!
Kitabımın dışında yol tarif edenlerin yollarına uymayın! Kitabıma sormadan kendi kendinize hayat programı yapmayın!
Velhasıl kelam...
Selam ve dua ile...
#MSD