Limang Minuto: Mga Liham para kay Ginoong Mabini ꞁ ✓

pang-anim na liham [ 1 / 2 ]

ika-apat na araw ng Hunyo, 1887

Nauna kang bumalik sa Maynila. Nanatili pa ako sa amin at kinuntsaba ko si Socorro at Eustacio para mapilit ang mga magulang ko. Ang magiging kwento namin ay gusto kong matutong magpinta sa ilalim ng Tiyahin ni Eustacio. Sasama rin sa akin si Socorro at para sa akin nangako siyang magtino. Itinagal lang ng isang buwan at pumayag na rin sila. Sabay kaming dumating ni Socorro sa Maynila at nanirahan sa Tiyahin ni Eustacio.

Sinabihan mo akong hanapin ka sa isang plaza na malapit lamang sa lugar na aming tinutuluyan. Tahimik roon at wala masyadong tao. Naniwala ako sa'yo dahil nangako kang hindi ka na mawawala sa aking tabi. At pagdating ko naroroon ka nga, nakangiti, nagbabasa muli ng aralin.

Doon na nagsimula ang lahat. Laging Sabado lang tayo nagkikita at sa Linggo sabay tayong pumupunta sa misa tuwing gabi. Hindi tayo nagsasama sa matataong lugar. Hindi tayo nagsasama sa mga kilalang lugar. Puro sa mga tago. Puro sa mga lugar kung saan ikaw lamang at ako.

Wala naman tayong ginagawang malisya. Sa katunayan, tuwing Sabado, lagi mong dala ang iyong aralin at ang iyong mga gagawin. Gusto mo kasing maging abogado at marami kang librong kailangan basahin at namnamin. Kasama na rin doon ang mga aralin mo sa kursong kasalukuyan mong kinukuha.

Hindi ako naging sagabal sa'yo. Sa halip, inalok pa kitang ituro mo ang mga inaaral mo sa akin para mas mapadali sa'yo. Hindi ka naman tumanggi at hindi naman ako nagsisi.

Marami akong natutunan mula sa'yo at gustong-gusto ko ang ekspresyon sa iyong mukha habang tinuturuan mo ako. Mas nagniningning ang mga mata mo at mas lumalawak ang iyong ngiti. Mahal na mahal mo rin pala ang pagtuturo.

Andami mong kayang gawin, Ginoo. At iyon ang mas hinangaan ko sa'yo. Dahil sa'yo, mas nagpursige akong matuto talagang magpinta. Gumawa na rin ako ng gawaing bahay kahit ayaw akong utusan ng Tiyahin ni Eustacio. Hindi naman kinaya ng butihing Tiyahin ang ginagawa ko kaya naman binayaran niya ako.

Isa lang ang ginawa ko sa perang iyon. Ibinigay ko sa'yo. Mas kakakailanganin mo kasi iyon at kailangan pa kitang pilitin para tanggapin mo.

"MANUELA," halos pabulong nang wika ni Pole nang basta niyang kinuha ang kamay nito at inilagay ang kita niya nang isang linggo. Itinaas nito ang ulo sa kanya at pinandilatan siya nito. "Ano ito, Manuela?" tanong nito sa halos nabasag na atang boses.

Hindi niya alam kung dapat ba siyang kabahan dahil nakikita niya ang takot sa mga mata nito. Hindi niya alam na hindi ito magiging masaya sa ginawa niya. Ngunit, ayaw niyang magpatinag. Hindi niya naman gagamitin ang perang iyon dahil hindi naman niya kailangan magbayad ng renta o isipin ang kakainin. Mas kailangan ito ng nobyo. Pansin niya ngang nagtitipid na rin ito sa pagkain. "Sinahod ko iyan, Pole. Tumulong ako sa gawaing bahay kila Tiya Isabel. Nahiya siya sa akin kaya sinahuran niya ako."

Kinuha nito ang mga kamay niya at tahimik na ibinalik ang pera ngunit hinigpitan niya lang ang kamay sa pulsu-pulsuan nito at ibinalik ito sa nobyo. Bago pa ito makagawa ng kahit ano ay hinawakan niya ito sa batok para mapababa ang ulo nito at magdikit ang kanilang mga noo.

"Pakiusap, Pole..." sinserong sabi niya. "Hayaan mo akong tulungan ka. Mamatay ka sa ginagawa mong pagtitipid sa iyong sarili. Kaunti lang ang sahod ko ngunit mas kailangan mo ito."

"Manuela..." Pumikit ito nang mariin. Sa sobrang diin nang pagkakapikit nito ay pakirandam niya dapat siyang kabahan. Hindi na kasi ito nakangiti at randam niya ang pagpipigil nitong magsalita o maglabas ng kahit anong emosyon. "Bakit mo ginagawa para sa akin ito?"

"Mahal kita. Dahil mahal kita," lumapit siya para halikan ito at hindi ito tumugon. Ngunit, hindi siya tumigil, hinalikan niya lang ito at paulit-ulit na sinabing mahal niya ito. Iyon lamang naman ang rason niya. Wala na siyang pakialam na hindi na malambot ang kanyang mga kamay. O nakakapagod ang gumawa ng mga bagay na hindi niya naman talaga ginagawa noon.

Ang iniisip niya lang nang ginawa niya ang ginawa niya ay si Pole. Alam niyang makakatulong siya kay Pole kung nagtrabaho siya. Narandaman niya ang paghapit nito sa kanya papalapit at ang pagtugon nito sa kanyang mga halik. Banayad iyon at mahina hanggang sa pumarehas na ito sa intensidad ng kanyang damdamin. Narandaman na rin niya ang paghawak nito sa kanyang batok.

"Mahal din kita... Mahal na mahal kita," bulong nito nang ito na mismo ang bumitaw sa kanya. Hindi niya makita ang ekspresyon nito dahil ibinaon nito ang ulo niya sa dibdib nito. Hinalikan ni Pole ang tuktok ng ulo niya. "Ikaw ang isa sa mga pinakamasayang regalo ng Diyos sa akin, Manuela. Alam mo iyon, diba?"

Tumango siya at niyakap ito. "Ngayon ko lang nalaman. Maraming salamat sa kaalamang ganoon ang tingin mo sa akin, Pole. Isa ka rin sa mga pinakamasayang regalo ng Diyos sa akin."

Saglit siyang binitawan ni Pole at basta bastang kinarga pataas. Napahiyaw naman siya sa ginawa ng nobyo. Inalalayan naman siya nito at binuhat na parang batang paslit. "H-Hindi ba ako mabigat, Pole?"

Umiling lang ito at ngumiti. "Tumingin ka sa langit, mahal."

Sumunod naman siya sa sinabi nito at ngayon lang niya napansin na ang daming mga bituin sa kalangitan. Madilim kasi ang gabi dahil hindi pa maliwanag ang buwan. "Ngayon lang ako nakakita ng ganito karaming bituin, Pole."

"Matagal nang marami ang mga bituin dito," wika naman nito. Hinarap niya ito ngunit sa kanya ito nakatingin. Pakirandam niya ay malakas na ang kabog ng kanyang dibdib. "Sa akin ka nakatingin, Pole."

"Ikaw lang naman ang natatanging bituin na bumaba para lang sa akin."

Ngali-ngaling paluin niya ito ngunit pinigilan niya ang sarili. Sa halip, tumingin na lang ulit siya sa kalangitan. "Gusto kong makakita pa ng mga ganitong kalangitan kasama ka, Pole."

"Marami pa tayong makikita, hindi naman sila basta bastang mawawala."

Hinarap niya muli ito at masayang hinalikan muli sa mga labi. Mas nilapit naman siya nito at hinalikan rin pabalik. Mahal na mahal niya ito na sa tingin niya, hindi na niya kayang magmahal pa ng ibang tao. Si Apolinario lang ang mamahalin niya pang-habang buhay.

"Pole..." bulong niya nang maghiwalay na sila. "Tutulungan kita sa lahat nang aking makakaya, ayos lang ba sa iyo?"

Hindi ito sumagot agad, sa halip, ibinaon muli nito ang ulo niya sa balikat nito. Huminga ito nang malalim at narandaman niya ang paghaplos nito sa buhok niya. "Huwag mo masyadong pagurin ang iyong sarili, mahal. At kahit itigil mo kung kelan mo gusto, ang importante sa akin ay nandito ka sa aking tabi."

Niyakap niya ito pabalik. "Hinding hindi kita iiwan, Pole. Makakasa ka."

"Hinding hindi rin kita iiwan, Manuela."

Habang inaalala ko ang araw na iyon, alam ko na kung saan hindi ka magaling. Mas napatunayan ko iyon ng isang araw...