By mieć 100% odporności | Dietetyka

Cynk

Cynk należy do mikroelementów, czyli pierwiastków śladowych, jest jednym z niezbędnych dla organizmu ludzkiego mikroelementów, wchodzącym w skład ponad 300 różnych enzymów. Całkowita zawartość cynku w organizmie człowieka wynosi ok. 2 g. Mięśnie szkieletowe zawierają ok. 60% tego pierwiastka, natomiast kości – ok. 30%. Do najważniejszych z nich należą m.in.: polimerazy DNA i RNA biorące udział w replikacji i transkrypcji materiału genetycznego, dysmutaza ponadtlenkowa stanowiąca pierwszą linię obrony komórki przed reaktywnymi formami tlenu (ROS), anhydraza węglanowa – enzym warunkujący funkcje erytrocytów, kanalików nerkowych, komórek okładzinowych żołądka oraz tkanki mięśniowej. Ponadto cynk bierze udział w produkcji i sekrecji wielu hormonów, m.in. insuliny, testosteronu, tyroksyny, reguluje pracę układu nerwowego i metabolizm witaminy A i cholesterolu, odpowiada także za metabolizm alkoholu oraz zmniejsza toksyczne działania metali ciężkich. Jest niezbędny do utrzymania stabilności błon komórkowych, pełni funkcje regulacyjne i strukturalne. Ważny jest dla tarczycy. Bierze udział w przemianach energetycznych i jest pierwiastkiem niezbędnym do utrzymania prawidłowej masy ciała. Potrzebujemy go do prawidłowego funkcjonowania i regeneracji skóry, utrzymaniu zdrowych włosów i paznokci, oraz błon śluzowych, a także odczuwania smaku i zapachu. Pomaga w procesach uczenia się i zapamiętywania, wspiera płodność i zwiększa liczbę plemników, reguluje cykl menstruacyjny. Jest potrzebny w walce z trądzikiem i łuszczycą, pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi i częstości akcji serca. Ważna jest rola cynku w kształtowaniu komórkowej i humoralnej odpowiedzi immunologicznej.

Cynk warunkuje integralność morfologiczną i fizjologiczną grasicy. Pełni on rolę kofaktora ponad trzystu enzymów. Tworzy aktywną tymulinę (ZnFTS), która jest uwalniana przez komórki grasicy. Tymulina reguluje różnicowanie dojrzewających limfocytów T w grasicy oraz ich funkcje w krwi obwodowej.

Najnowsze badania wskazują na przydatność cynku jako synergistycznego składnika terapii przeciw SARS-CoV-2 wraz chlorochiną. Badania in vitro wykazują, że jony cynku mają działanie przeciwwirusowe poprzez hamowanie polimerazy RNA SARS-CoV. Pośrednie dowody wskazują również, że cynk może zmniejszać aktywność enzymu konwertującego angiotensynę 2 (ACE2).

Wyższa odporność antywirusowa u osób suplementujących cynk może również wystąpić wskutek zwiększenia wytwarzania interferonu α i zwiększenie jego aktywności przeciwwirusowej. Cynk wykazuje działanie przeciwzapalne, hamując sygnalizację NF-κB i modulację funkcji regulacyjnych komórek T, które mogą ograniczać burzę cytokin w COVID-19. Cynk może również zmniejszyć ryzyko koinfekcji bakteryjnej poprzez poprawę klirensu śluzowo-rzęskowego i funkcji barierowej nabłonka oddechowego, a także bezpośrednie działanie
przeciwbakteryjne przeciwko S. pneumoniae.

Cynk mieć działanie ochronne jako terapia zapobiegawcza i uzupełniająca COVID-19 poprzez zmniejszenie stanu zapalnego, poprawę klirensu śluzowo-rzęskowego, zapobieganie uszkodzeniu płuc, modulację odporności przeciwwirusowej i przeciwbakteryjne.

Cynk przyjmowany przewlekle (przynajmniej 5 miesięcy) zapobiega infekcjom górnych dróg oddechowych. Przyjęty w ciągu 48 godzin od pierwszych objawów może skrócić przebieg choroby. Najskuteczniejsze jest suplementowanie dawkami rzędu 15 mg kilkukrotnie w ciągu dnia – czyli np. 3 razy dziennie 15 mg (45 mg cynku na dobę). Długotrwała suplementacja cynkiem obniża jednak stężenie miedzi, co ma negatywny wpływ na odporność i zwiększa podatność na infekcje. Należy pamiętać, że trzeba więc co jakiś czas brać 2 do 6 mg miedzi dziennie, robiąc na ten dzień przerwę od cynku.

Jak objawia się niedobór cynku?

Niedobory cynku u niemowląt i dzieci mogą prowadzić do zahamowania  wzrostu, opóźnienia rozwoju psychomotorycznego i dojrzewania płciowego  oraz nieprawidłowej funkcji gonad. Mogą pojawić się łuszczycopodobne  zmiany na skórze oraz łysienie i choroby paznokci, spadek apetytu i  biegunki. Niemowlęta i dzieci z niedoborem cynku mogą cechować się  obniżoną odpornością na infekcje. Objawy niedoboru cynku u dorosłych  obejmują rumieniowe zmiany skórne i inne dolegliwości dermatologiczne,  zaburzenia pracy tarczycy oraz pracy wątroby, pogorszenie gojenia ran i  obniżenie odporności, zaburzenia smaku i węchu, wypadanie włosów, kurzą  ślepotę. Wczesne i niecharakterystyczne objawy to drażliwość i  nerwowość, niepokój, ospałość oraz spadek apetytu. W związku z zaburzeniami przewodnictwa nerwowego mogą pojawić się zmiany  zachowania, zaburzenia psychiczne i emocjonalne. Obniżone stężenie cynku  wywiera wpływ na rozwój depresji oraz nasilenie jej objawów.  Niedostateczna aktywność enzymów antyoksydacyjnych przyczynia się do  rozwoju chorób sercowo- naczyniowych np. miażdżycy, nadciśnienia  tętniczego oraz choroby niedokrwiennej serca. W związku z wpływem cynku  na działanie trzustki, jego braki w organizmie mogą skutkować  zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Niedobór cynku może być także  jedną z przyczyn niedoboru kwasu foliowego i związanej z tym anemii.

Niedostateczny poziom cynku u mężczyzn niekorzystnie wpływa na  procesy spermatogenezy. Może prowadzić do zmniejszenia liczby plemników  oraz spadku ich żywotności, zmniejszenia stężenia testosteronu oraz  powodować problemy z potencją seksualną.

Niedobór cynku w organizmie kobiety w ciąży może skutkować zaburzonym  rozwojem płodu i powstaniem wad układu nerwowego oraz zaburzać przebieg  ciąży: sprzyjać porodowi przedwczesnemu, zwiększać ryzyko powikłań  okołoporodowych i przyczyniać się do niskiej masy urodzeniowej  noworodka.

Niedobory cynku mogą skutkować zanikiem grasicy, a w konsekwencji zakłóceniem rozwoju limfocytów. Niedobór cynku zmniejsza chemotaksję neutrofilii,  zaburza generowanie reaktywnych form tlenu i równowagę  między limfocytami Th1 i Th2, osłabia aktywność komórek NK i zdolność makrofagów do fagocytozy. Jego stężenie  w osoczu spada w ostrej odpowiedzi na infekcje, przez co jest niezbędny przy namnażaniu patogenów. Chelatowanie jonów cynku hamuje proces namnażania bakterii.

Jak objawia się nadmiar cynku?

Nadmiar spożycia cynku prowadzi do zaburzeń odpowiedzi  immunologicznej, negatywnie wpływa na metabolizm żelaza i miedzi (co  prowadzi do niedoborów tych pierwiastków i objawów z tym związanych) i  gospodarkę lipidową (zmniejsza stężenie frakcji HDL cholesterolu).

Nadmierne ilości cynku mogą także sprzyjać rozwojowi choroby  Alzheimera. Ostre przedawkowanie manifestuje się objawami takimi jak:  bóle brzucha, nudności i wymioty, biegunka, osłabienie, spadek apetytu i  bóle głowy. Zatrucie cynkiem może także prowadzić do niedokrwistości  syderoblastycznej.

Najlepszym źródłem cynku są produkty pochodzenia zwierzęcego. To dlatego, że nie zawierają fitynianów i szczawianów, które tworzą z cynkiem utrudniające jego wchłanianie kompleksy. Cynk znajdziemy w produktach spożywczych takich jak ostrygi, mięso, wątróbka, kraby, sery żółte, kasza gryczana, jaja, ryż, ryby, pestki dyni, nasiona słonecznika. Warto pamiętać, że białko zwierzęce zwiększa wchłanianie cynku.

  Zapotrzebowanie na cynk jest zależne od wieku, rośnie w okresach wzmożonego wzrostu i rozwoju, a także w okresie ciąży i laktacji. Zalecane dzienne spożycie dla niemowląt i dzieci do 3 roku życia wynosi 3 mg, dzieci od 4. do 9. roku życia – 5 mg, dla chłopców i mężczyzn – 8-11 mg, dla dziewczynek i kobiet – 8-9 mg, z wyjątkiem kobiet ciężarnych i karmiących piersią, gdzie dobowe zalecane spożycie wynosi 11-13 mg.