Στον Άλεξ, άπαντες γύρω από τον Στάλιν του ήταν αντιπαθείς. Τα χειρότερα, ακόμη δεν τα είχε ακούσει βέβαια, παρά το γεγονός πως το πρώτο αποτρόπαιο παράδειγμα, εκτός του εαυτού του, ήταν η σύλληψη του Γιάκοβ, του μεγάλου γιου του Στάλιν, που υπηρετούσε ως Υπολοχαγός στην 14η τεθωρακισμένη μεραρχία. Με την υπ' αριθμόν 270 διαταγή, η ΝΚVD, συνέλαβε και τη σύζυγό του και νύφη του Στάλιν και την περιόρισε σε στρατόπεδο για δύο χρόνια. Τίποτε δεν μπορούσε να αλλάξει την αδιανόητη στάση του τυράννου για όσους συλλαμβάνονταν από τους Γερμανούς, ακόμη και αν κατόρθωναν τελικά να δραπετεύσουν. Ο Άλεξ δεν θα αποτελούσε την εξαίρεση, ωστόσο ο ίδιος δεν είχε την παραμικρή ιδέα για όλες τις συμφωνίες που είχαν γίνει πίσω από την πλάτη του, ώστε να μην καταλήξει σαπισμένος από το ξύλο, σε κανένα κελί της ΝΚVD, όπως είχε συμβεί και σε άλλους δραπέτες.
΄΄Δεν υπάρχουν Ρώσοι αιχμάλωτοι πολέμου. Ο Ρώσος στρατιώτης πολεμά μέχρι θανάτου. Εάν επιλέξει την αιχμαλωσία, αποβάλλεται αυτομάτως από την ρωσική κοινωνία΄΄ ήταν η άποψη του Στάλιν και σήμαινε πως οι Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου που κατόρθωναν να δραπετεύσουν ή να επιζήσουν, συλλαμβάνονταν ή εκτελούνταν.
Ο Άλεξ αυτή τη στιγμή, διέκρινε εμφανώς την αμηχανία, τόσο στον Ζούκοφ, όσο και στον πατέρα του.
«Κύριε, έμαθα πως με ζητήσατε. Πως θέλατε να σας αφηγηθώ ορισμένα πράγματα, σχετικά με την έναρξη της γερμανικής επίθεσης» είπε στον άνδρα, ο οποίος κοιτούσε ελαφρώς πλαγίως τον Ιωσήφ.
«Αλεξέι, μπορεί να είσαι ένας άριστος ελεύθερος σκοπευτής, εκπαιδεύτηκες γι' αυτό εξάλλου από νεαρή ηλικία, μπορεί να ήσουν ένας καλός αξιωματικός, ωστόσο υπάρχουν ορισμένα ανυπέρβλητα προβλήματα, τα οποία χάρη στον πατέρα σου, ξεπεράστηκαν εν μέρη» έκανε την αρχή, με τον Άλεξ να τον κοιτάζει εμφανώς μπερδεμένος. Κάπου μέσα του αναρωτήθηκε, μήπως είχε τύχει να τους πάρει κάποιο μάτι με τον Όττο για παρέα, ωστόσο, κατά πώς φάνηκε, ο Ζούκοφ αναφερόταν σε κάτι σκοτεινότερο.
«Προσπαθώ να παρακολουθήσω τον ειρμό της σκέψης σας, μα δυσκολεύομαι» πρόφερε και τον άκουσε να αναστενάζει. Ο Ιωσήφ αν και παρών, δεν είχε λάβει, μα ούτε και το σκόπευε, μέρος στη συζήτηση. Ο γιος του ήταν ενήλικας και όφειλε να το αποδείξει με την στάση του. Από την δική του κρυφή μεριά, είχε κάνει το καλύτερο δυνατό.
«Γνωρίζεις την άποψη του Στάλιν για τους Ρώσους αιχμάλωτους πολέμου, έτσι δεν είναι;» ήρθε η πρώτη ερώτηση.
«Την έμαθα, υποθέτω» απάντησε εκείνος σφιγμένα και είδε τον Ζούκοφ να γέρνει το κεφάλι του μπροστά, σε ένδειξη αμηχανίας.
«Δυστυχώς, δεν την έμαθες. Αν ο Ιωσήφ δεν είχε αυτήν την θέση, όχι στο Πολιτικό Γραφείο, μα στο μυαλό του Στάλιν, εσύ θα ήσουν νεκρός. Τα πράγματα κάπως έγιναν καλύτερα, όταν μαθεύτηκε πως τραυματίστηκες σχεδόν θανάσιμα στο μέτωπο. Με αυτόν τον τρόπο, θεωρήθηκε πως έκανες θυσία για την πατρίδα σου. Για να έχουμε όμως το καλό ερώτημα, πώς κατόρθωσες να επιβιώσεις;» η ερώτηση η κρίσιμη του τέθηκε και εκείνος όφειλε να δώσει μία πειστική απάντηση.
«Κοιτάξτε, μένω χρόνια στην ύπαιθρο, κοντά στο Βορονέζ. Παρά το γεγονός πως τραυματίστηκα σχεδόν θανάσιμα, κατόρθωσα να συρθώ από τον τόπο της μάχης, εξάλλου ούτε οι Γερμανοί είχαν επιβιώσει, και έχοντας μαζί μου επιδέσμους, παράλληλα με τις γνώσεις μου για επιβίωση σε τέτοιες καταστάσεις, μπόρεσα πολύ αργά να σταθώ στα πόδια μου» του απάντησε, ωστόσο ο Ζούκοφ κοίταξε τον Ιωσήφ αβέβαια.
«Δυστυχώς, την ίδια ερώτηση θα πρέπει να απαντήσεις και στα κεντρικά γραφεία της ΝΚVD. Σε λίγο θα βρίσκονται εδώ, ωστόσο προτού εμφανιστούν, χρειάζεται να μας αφηγηθείς για την ημέρα της επίθεσης των γερμανικών δυνάμεων, όταν ακόμη βρισκόσασταν στην Πολωνία»
Ο Άλεξ κάγχασε. Κυριολεκτικά είχε θράσος. Δεκάρα δεν έδινε για το αν ο πατέρας του τον εκτιμούσε. Αυτή τη στιγμή, του ομολογούσε κατάμουτρα πως ήταν συμφεροντολογικά υποχρεωμένος να του απαντήσει σχετικά με την εμπειρία απόλυτου χάους τις πρώτες ημέρες του πολέμου και έπειτα, τα τσιράκια του πατερούλη μπορούσαν με την ησυχία τους να τον συλλάβουν και να τον ανακρίνουν.
«Το μόνο που θα πω, είναι πως εγώ και ο Υποστράτηγος Μικούσεφ, δεν είχαμε ιδέα για τον ακριβή αριθμό των εχθρικών δυνάμεων, από την πλευρά των Γερμανών. Μολαταύτα και δόξα τον Ύψιστο που μας φώτισε αμφότερους, δεν παρασυρθήκαμε από την επιμονή του Κρεμλίνου, περί γερμανοσοβιετικής φιλίας και νεραϊδόσκονης. Κοινώς, παρακούσαμε τους ανωτέρους μας και το δηλώνω, έτσι ωμά. Ο Μικούσεφ, λίγο πριν και πάντοτε διακριτικά, ξεκίνησε να ανακαλεί τις μονάδες που είχαν αποσπαστεί σε διάφορες ασκήσεις και άσχετες αποστολές. Στο δε κέντρο επιχειρήσεων, τα στρατεύματα διατάχθηκαν να βεβαιωθούν πως ήταν πλήρως εξοπλισμένα και έτοιμα. Ξέρετε, είχαμε μέσα σε όλα και ένα μικρό πρόβλημα. Δεν διαθέταμε όπλα. Πάλι καλά να λέτε, που δεν μας παρακάλεσαν να αρπάξουμε τα νεροπίστολα με τα οποία παίζαμε μικροί, προκειμένου να πολεμήσουμε, καθώς ακούσαμε κάτι παράξενες δηλώσεις για χρήση δόρατος, ας πούμε. Άπαντες λοιπόν, από τους άνδρες του πυροβολικού, ως τους πολυβολητές και εμάς τους ελεύθερους σκοπευτές, ετοιμάστηκαν για να αναλάβουν δράση. Ο Μικούσεφ, αρχικά, είπε σε όλους πως δεδομένου ότι βρισκόμαστε κοντά στα σύνορα, οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι για όλα. Εγώ ήξερα την αλήθεια βέβαια, καθώς και ο εξάδελφός μου, Ντίμα Βόβοτσκα, πως οι Γερμανοί μέρες τώρα, ακόνιζαν τα μαχαίρια τους για πόλεμο. Πασιφανές ήταν. Από εκεί και πέρα, εγώ ως αξιωματικός μαζί με άλλους, οφείλαμε να διαβιβάσουμε την ετοιμότητα αυτή στους κατώτερούς μας, ενώ στους υφιστάμενους είπαμε ψέματα, πως δήθεν καρτερούσαμε επίσκεψη από άλλους υψηλόβαθμους αξιωματικούς και έπρεπε να φαινόμαστε ετοιμοπόλεμοι. Κοινώς, την πλήρη αλήθεια ελάχιστοι τη γνώριζαν, όμως ήταν απαραίτητα τα ψέματα. Όταν πραγματοποιήθηκε η γερμανική επίθεση, ενώ πολλές άλλες μονάδες αιφνιδιάστηκαν και τράπηκαν σε φυγή, εμείς αναλάβαμε δράση και ανταποδώσαμε τα πυρά. Η ενέργειά μας ερχόταν σε αντίθεση με τις διαταγές του Κρεμλίνου και το ξέρω, μα ήταν σε σύμπνοια με το καλό της πατρίδας» τελείωσε. Ήξερε πως ο Μικούσεφ είχε αντιμετωπίσει συνέπειες για την αυθόρμητη δράση και απόφασή του, μα ευτυχώς είχε καλές σχέσεις με τον αξιωματικό της ΝΚVD και γλίτωσε.
«Γνωρίζουμε και εμείς με τη σειρά μας το χάος που επικράτησε» ακούστηκε τώρα η φωνή του Ιωσήφ «Δεν θα ειπωθούν αυτά τα πράγματα σε κανέναν. Κοίταξε να είσαι φειδωλός στις απαντήσεις σου. Ξέχασε την περιεκτικότητα που κινδυνεύει να γεννήσει επιπλέον απορίες»
Ο Άλεξ τον κοιτούσε τώρα με εκνευρισμό. Όταν ο πατέρας του μετατρεπόταν στα ξαφνικά σε εκείνο το σοβαρό, πολιτικό όργανο, τον αισθανόταν ξένο. Ο Ζούκοφ δεν άργησε να αποχωρήσει και έτσι επιτέλους έμειναν μονάχοι τους.
«Πότε περίμενες να μου το πεις;» απευθύνθηκε στον πατέρα του «Πως η ίδια μου η πατρίδα επιθυμεί να με συλλάβει, καθώς θεωρεί πως δεν έκανα καλά τη δουλειά μου και αιχμαλωτίστηκα;»
«Δεν είναι η πατρίδα σου αυτή που το λέει, είναι ο Στάλιν» προσπάθησε να του εξηγήσει.
«Ναι, ωστόσο αυτός και το σύστημά του, την εκπροσωπούν! Γιατί δεν μου είπες τίποτε; Τι είδους συμφωνίες έκανες μαζί τους για να μην με σκοτώσουν;» ξεκίνησε να ωρύεται, βλέποντας έναν Ιωσήφ που κυριολεκτικά είχε βρεθεί μεν σε δύσκολη θέση, παράλληλα όμως είχε αρχίσει να νευριάζει «Γιατί δεν μου μιλάς; Όλα τα κρατάς κρυφά από εμένα! Δεν είμαι μωρό πια!»
«Σιωπή Αλεξέι!» χτύπησε το χέρι του με δύναμη για πρώτη φορά στο ξύλινο γραφείο «Γνωρίζω, πως αυτή η ριμάδα η χώρα διοικείται από έναν τύραννο. Ποτέ σου ωστόσο να μην ξεχνάς, πως εξαιτίας της ιδιόμορφης γνωριμίας μου μαζί του, εσύ είσαι ακόμη ζωντανός. Οφείλεις λοιπόν, αν επιθυμείς να παραμείνεις, να μάθεις να ελίσσεσαι και κάποτε να πηγαίνεις με τα νερά τους. Ξέρω πως δεν σου ακούγεται τίμιο και ανάθεμα, ξέρω πως μεγάλωσα έναν υπερβολικά έντιμο άνδρα, ωστόσο η ωριμότητα και η ανάγκη, θα έπρεπε να σε αλλάξουν. Εσύ, έφτασες στο σημείο να συμφιλιωθείς με έναν Ες-Ες! Αυτό σου το λάθος, θα μπορούσε να μας κοστίσει όλων και πολύ ακριβά! Είδες ωστόσο, πως τον δέχτηκα, δέχτηκα την τρέλα και την παρατολμία σου. Το λιγότερο που μπορείς να κάνεις λοιπόν, είναι να συνεργαστείς με κάποιους δικούς μου όρους. Δεν θα σου αρέσουν καθόλου και δεν στο κρύβω, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος!» ούρλιαξε σχεδόν σαν να μιλούσε στον εαυτό του. Ο Άλεξ για λίγο είχε παραμείνει σιωπηλός να κοιτάζει έναν Ιωσήφ που βρισκόταν μετέωρος ανάμεσα στην οργή και την απελπισία «Σε αγαπώ υπερβολικά για να σε χάσω Άλεξ. Ευχαρίστως έδινα και την ζωή μου για εσένα. Το ξέρεις, το ξέρεις καλά...Δεν γνωρίζω τι φταίει. Δεν είμαι βέβαιος για το αν το γεγονός πως ήσουν το πρώτο παιδί και εγώ πολύ μικρός, ήταν ο λόγος αυτής της επιμέρους αδυναμίας μου σε εσένα. Λατρεύω τις αδερφές σου, δεν χωρά αμφιβολία γι' αυτό, μα όποτε η ματιά μου κατηφορίζει έστω και ασυναίσθητα επάνω σου, κάποτε βουρκώνω. Βουρκώνω από τη συγκίνηση της αγάπης και των αναμνήσεων ενός τόσο δα μικρού, πάλλευκου βρέφους με πυρόξανθο χνουδάκι, το οποίο από την πρώτη στιγμή κούρνιασε στην αγκαλιά μου, όποτε η μητέρα του δεν το τάιζε. Μου είχες και εσύ αδυναμία, με είχες επιλέξει, ήμασταν πάντα αχώριστοι. Δεν θέλω να με βλέπεις σαν πολιτικό τέρας. Ξέρεις πολύ καλά, πως δεν είμαι. Παλεύω κάθε μέρα για εσένα, για όλους σας, τρέμοντας. Δεν κοιμήθηκα όλο το βράδυ, γνωρίζοντας τι θα συνέβαινε σήμερα» έκανε ξανά παύση, καθώς δυσκολευόταν να συνεχίσει τη συζήτηση.
Ήταν από τις σπάνιες εξομολογήσεις του, ίσως όσο σπάνια ήταν και εκείνη του Όττο απέναντί του. Ο Αλεξέι τον κοίταξε βαθιά συγκινημένος. Προσπάθησε να μην κλάψει, μα τα βουβά δάκρυα ήταν αδύνατον να τα τιθασεύσει. Πλησιάζοντάς τον, έπεσε στην αγκαλιά του σαν να ήταν και πάλι εκείνο το μικρό αγόρι, με το οποίο ταξίδευε τα καλοκαίρια, ψαρεύοντας και γελώντας, σε μία εποχή ηλιόλουστη, σε έναν κόσμο γαλήνης, μακριά από την ιδιόμορφη βαβούρα της μεγαλούπολης. Τα χέρια του Ιωσήφ άνοιξαν διάπλατα για να τον υποδεχτούν και τότε, καθώς βρισκόταν κουρνιασμένος στην αγκαλιά του και ας ήταν ολόκληρος άνδρας, ένα μικρό αγκαθάκι θλίψης, τρύπησε την καρδιά του, στην ανάμνηση δύο κυανών ματιών, που κοιτούσαν από μακριά αυτήν την εικόνα, όπως ο περιπλανώμενος στην έρημο, το νερό. Με ανάγκη. Ο Όττο είχε ζήσει μία Κόλαση. Είχαν χωριστεί βδομάδες πριν και από τότε, ο Άλεξ τον σκεφτόταν καθημερινά. Τι ήταν τελικά ο άνθρωπος; Γιατί άξιζε να ζει στο σύντομο χρονικό διάστημα που του αναλογούσε; Για την σωτηρία ίσως της ψυχής του, για εκείνη την ηρωική πράξη που κάποιοι κάποτε, ίσως αφηγούνταν στις επόμενες γενιές. Η περίπτωση του Στάινερ ήταν ακριβώς αυτή. Ένας νέος άνθρωπος που δεν έσκυψε το κεφάλι, που θυσιάστηκε σώζοντας τόσες αθώες ψυχές. Ήταν μπερδεμένος. Οι Γερμανοί απειλούσαν τη χώρα του, ο Όττο ήταν...ίσως φίλος του. Πώς θα τα έφερνε η μοίρα; Σε ποια κατεύθυνση θα κινούνταν τα πιόνια; Ένα σχετικά βίαιο χτύπημα στην πόρτα, σηματοδότησε την άφιξη των ανθρώπων του Στάλιν. Ήταν η σειρά του να ελιχθεί.
* Πραγματοποιήθηκε μία αλλαγή τίτλου του δεύτερου κεφαλαίου συνολικά