Kompleksi biri olup olmadığımızı nasıl fark ederiz?
Bu yazıda, özgüvensizlik zincirinin halkalarından biri olan aşağılık kompleksini hayattan örneklerle anlatacağım. Böylece hem bu insanlarla mücadele yöntemlerini hem de kendi komplekslerimizin farkına varmayı öğreneceğiz.
Arada bir kendi ezikliklerimden ve bu tür insanlarla yaşadığım husumetlerden bahsedeceğim ki onlarla muhatap olmak zorunda kaldığınızda kendinizi yalnız hissetmeyin. Maceramıza başlamadan önce bir iki tanımı netleştirmek istiyorum.
Aşağılık kompleksi nedir?
Eziklik nedir?
Böylece bu iki ayrı başlığın neden tek bir çatı altında toplandığını da anlamış oluruz. Öyleyse başlayalım:
Aşağılık Kompleksi Nedir?
Aşağılık kompleksi, kişinin kendini yetersiz hissetmesi halidir. Kişi, bulunduğu toplulukta kendini diğer insanlardan daha değersiz hisseder. Bu düşüncelerin neredeyse tamamı çocukluktan kalma travmalar yüzündendir.
Burada bilinmesi gereken, aşağılık kompleksinin ciddi bir akıl hastalığı olmayışıdır. Aşağılık kompleksi, anne babanın çocuğu yetiştirirken yaptığı hataların birer yansımasıdır. Bu hataları Özgüven Eksikliğinin Sebepleri başlığında detaylı incelemiştik.
Aşağılık kompleksi konusunda ailenin rolü önemlidir dedik. Aile tarafından kabul görmemek, sürekli reddedilmek, ileride insanı kendini kanıtlama ihtiyacı duyan bir ezik haline getirme ihtimali oldukça yüksektir.
Burada ezik kelimesini son anlamında kullandım. En karıştırılan da budur zaten. Çoğumuz aşağılık kompleksi yaşayan insanlara ezik deriz. O halde eziklik nedir?
Eziklik Nedir?
Eziklik, özgüvensizlik ile gelen bir davranış setidir. Kişinin haklı olduğu konularda bile kendini savunamaması halidir.
Kişi sesini yükseltip haklarını savunmaktan imtina eder.
Rahatça fikrini beyan edemez.
Başkalarının ne düşüneceğine takılı kalmak bu davranış yapısının ana özellikleridir.
Biz böyle kişilere ezik deriz. Tanım olarak doğrusu da budur.
Not: Eziklik, tevazu ile karıştırılmamalıdır. Toplumumuzun çoğunluğunun kelime haznesi düşük olduğu için mümkün olduğunca az kelime kullanarak çok konuşulur. Alçak gönüllü, düşünceli, ince ruhlu insanlara da ezik derler. Bu çok yanlış.
Yani bizim bildiğimiz ezik insan, kompleksli insan değildir. Kompleksli insan için ezik lafını biz en son anlamında kullanırız.
Bu konuda gerçek ezikleri kenara ayırıp, eziklik kelimesine yeni anlamlar katan kompleksli insanları inceleyeceğiz.
Sıkıcı konuları tamamladık. Şimdi gerçek hayatta işimize yarayacak püf noktalara geçelim. İlk adım kompleksli insanları tanımlamak. Bunun için onların özelliklerini öğrenmemiz gerekiyor. Başlayalım:
Aşağılık Kompleksi Olan Birinin Özellikleri
Kompleksli insanı tanımlayan temel özellikleri üç ana maddede toplayabiliriz.
Bir konuda, bir başarıda hatta başarısızlıkta bile sonu gelmez bir yarışa girerler.
Kompleksli insan hep mağdur olmuştur ama bunun sorumlusu hep başkalarıdır.
Eleştiriyi asla kabul etmezler, edemezler. Üstüne üstlük kendilerini çılgınlar gibi savunurlar.
Eğer haksız çıkarlarsa ikinci maddedeki davranış setini uygularlar.
Kompleksli insan, bu üç davranışı şeklini, bir yaşam biçimi haline getirmişlerdir. Bu döngüyü kırabilecek kişi kendileridir. Asla düzelememelerinin sebebi, her zaman kolay yolu seçip olayı bir başarısızlık döngüsüne sokmalarıdır. (İkinci maddedeki gibi.)
Aşağılık kompleksli insanların özellikleri ana hatlarıyla böyleydi. Şimdi biraz detaya girelim.
Kendilerinden daha beceriksiz birini gördüklerinde dünyalar onların olur.
Başkasının başarısızlığına kendi başarılarından daha çok sevinirler. Bazı konulardaki geç kalmışlık hislerini böyle baskılarlar.
(bkz: Geç Kalmışlık Hissinden Nasıl Kurtuluruz?)
Ukalalıkla kavrulmuş üstünlük, elitlik alametlerine sahiptirler.
Kinayeli konuşurlar. Laf dokundururlar. Saf, temiz, iyilik, güzellik dolu bir ruha sahip olsanız bile ortamdaki gerginliği hissettirirler.
(bkz: Ukala Tipler)
Hayıflanma cümlelerinde duyacağınız "ama" sayısı oldukça fazladır. Amaların sürekliliği, bir süre sonra kulağa batmaya başlar.
(örn: Hiç sevgilisi olmamıştır "ama" suç hep karşı cinstedir.)
(bkz: Neden Sevgilim Yok?)
Alıngandırlar. Sürekli açıklama yaptırtarak sizi yorduklarını fark edersiniz.
(bkz: Profesyonel Duyar Kasıcılar)
Alaycı bir yapıdadırlar. Herkesle ve her şeyle dalga geçebilirler.
Herkeste ve her şeyde kusur bulurlar, iyi yüceltmek yerine kötüyü gömerler.
Bilhassa başkalarının dış görünüşleriyle alay ettikleri için kendi özgüvenleri de sürekli yara alır.
(bkz: Dış Görünüşe Kafayı Takmak)
Evet, kıskançtırlar. Kıskançlık bir silah olsaydı, ezik insanın kıskançlığı susturuculu tabanca olurdu. Gizli, sessiz ve ölümcül...
Kompleksli Biri Olduğumu Nasıl Farkettim?
Aşağılık kompleksinden muzdarip olduğum yıllar, ben de çoğu çocuk gibi şanssız olan %80'lik kesimdeydim. Rastgele doğduğum bir ülkede, rastgele yaşadığım şehrin, rastgele kaydolduğum bir okulunda mücadele veriyordum. Bu okulda, rastgele tanıştığım arkadaş çevrem vardı. Onları çok önemser ve hoş görünmek için elimden geleni yapardım. Özetle silik ve eziktim. Her konuda kendimi bir şekilde öne atmaya çalışırdım. Alay edildiğim zaman şakayı anlayamaz, ciddiye alıp kendimi savunmaya geçerdim. Böylece daha da komik duruma düşerdim.
Bu durum yıllar boyu böyle devam etti. Ta ki birgün benden daha kompleksli, benden daha silik ve benden daha ezik biri arkadaş grubumuza girene kadar.
Yeni gelen çocukla şakalaşırlardı ve çocuk bir türlü anlamazdı. Şakayı gerçek sanıp kendini savunur, durumu daha da komik bir hale getirirdi. Halbuki kendi de şakaya gülüp geçse hiç dikkat çekmezdi.
Sanki uzaktan kendimi izliyor gibiydim. Ben de çocuğun haline gülüyordum. Demek ki böyleymişim. Onun ne hissettiğini en iyi ben anlasam bile yaşadıkları açıkçası benim de umurumda değildi.
Sonra kafamda şimşekler çaktı. Evet! benim de savunmalarım kimsenin umurunda değildi. Orada sadece eğlence vardı. Öylece kendimi parçalıyormuşum. Bu çocuk benim acınası halimi hologram gibi canlandırıyordu.
Beni burada asıl etkileyen, kendimi de bu çocukla dalga geçenler arasında bulmamdı. "Ben de bu şekilde dalga geçilmeyi hak ediyor muşum." dedim. İkinci uyandığım durum ise şuydu: Evet, ben bir ezikmişim ve şimdi başka bir ezikle dalga geçiyorum. O zaman benimle dalga geçenler de en az benim kadar ezikti...
Hepimizde Bir Parça Kompleksliyiz
Sonuçta aşağılık kompleksi hepimizde bir parça olan bir duygu. Zaman zaman kötü şeyler yaşadığımızda bu olumsuz duyguyu gün yüzüne çıkarırız. Buradaki kilit nokta yaptıklarımızın farkında olmamızdır. Evet, farkındalık çözümün en büyük tetikleyicisidir.
Durumu fark ettiğimizde özgüvenimizi tazeleyecek yeni yöntemler öğrenmemiz en mantıklısıdır.