Kryjąc się w Łanie Zbóż (życie Słowian)

Łasica/Łaska w tradycji ludowej

~~Vita Maiorum~~ 

Przed przybyciem do Europy kotów, Słowianie udomowili łasice. Łapały gryzonie i były domowymi pupilami. Trudno w to uwierzyć, prawda? Łasica była dawniej typowo słowiańskim zwierzęciem hodowlanym, pożytecznym dla gospodarstwa i dającym się ugłaskać. Należy jednak zachować ostrożność, gdyż wątpliwe wydaje się to, by łasica faktycznie zamieszkiwała ludzkie domostwa. Bardziej prawdopodobne jest, że była po prostu bliska człowiekowi. Zakradała się do domów w poszukiwaniu gryzoni, gdzie była serdecznie witana przez wdzięcznych gospodarzy. 

Żaden człowiek nie krzywdził tego ssaka, gdyż chronił on ludzkie zapasy. Nic zatem dziwnego w tym, że i same łasice były w tamtych czasach wobec człowieka bardziej ufne, a przez to, też skłonne do ewentualnych pieszczot. Łasica zdołała się nawet zadomowić na stałe w wierzeniach demonologicznych. ,,Nowe Ateny''  Benedykta Chmielowskiego utrwaliły przekonanie o tym, że łasica jest w stanie przestraszyć większego i groźniejszego od siebie bazyliszka. By tego jednak dokonać, musiała podejść do niego, ściskając w pysku rutę – magiczną roślinę, która była w stanie ochronić ją przed jadem bestii. 

  Jak twierdzą badacze, prasłowiańska nazwa ,,łasicy'' była wynikiem działania tabu: łagodne imię miało zjednać przychylność zwierzęcia. Tabu zaś miałoby się wiązać z dawnymi słowiańskimi wierzeniami, według których na przykład: łasica miała zdolność ukazywania człowiekowi zakopanego w ziemi skarbu, przywoływania deszczu, ale także zsyłania śmierci na człowieka na którego prychnęła, i ślepoty na tego któremu plunęła śliną w oczy. Wierzono też, że zwierzątko to może odebrać krowie mleko albo popsuć je. A także, że po nocach zaplata grzywy koniom i ujeżdża je, aż do ich wyczerpania. O, łasica kowbojka.

Ale z drugiej strony istniało również przeświadczenie, że łasica przynosi gospodarstwu, w którym mieszka, szczęście i chroni przed chorobami oraz sprzyja rozmnażaniu zwierząt. Skrzywdzenie zaś łasicy skutkowało chorobami bydła, a zabicie jej rychłą śmiercią jakiegoś członka rodziny.  Słowianie południowi wierzyli, że łasica mści się na tych, którzy odmówili pomocy ciężarnej kobiecie. Zwierzątko to było także elementem południowosłowiańskich rytuałów miłosnych: aby mąż kochał żonę, ta rozcinała na pół schwytaną łasicę i kazała mężowi przejść między dwiema częściami tuszki. To już nie jest fajne.

W Bułgarii, aby zjednać sobie łasicę, zwracano się do niej jak do dziewczyny z obietnicą, że wyda się ją za mąż. W zasadzie trudno jest dziś powiedzieć, dlaczego spośród wszystkich zwierząt to właśnie poczciwa łaska miała być obdarzona taką mocą. Kontakt łasicy z człowiekiem został zerwany jeszcze przed naszą erą, jednak pomimo tego relacja ta zdołała odcisnąć się na trwałe w języku i wierzeniach. Jak wyglądałby świat, gdyby ludzie nie udomowili kotów? Wyobrażacie sobie internet pełny słodkich zdjęć z łasiczkami zamiast z małymi kociątkami?