~~Vita Maiorum~~
Polska nazwa księżyca prawdopodobnie oznaczać miała „małego księdza" (czyli księcia), w przeciwieństwie do „dużego księdza", którym było Słońce. Ciekawe jest to, że według przodków czart stworzył naszego satelitę z kawałka Słońca. Dziwne, ale swoje odczucia opiszemy potem. Więc Słońce w swej codziennej wędrówce pozostaje niezmienne, każdego ranka wstaje, przemieszcza się po nieboskłonie i wieczorem znika za horyzontem, by bez końca powtarzać swoją podróż. W przeciwieństwie do niego, Księżyc zmienia swą formę, rośnie i kurczy się oraz cyklicznie znika z nieboskłonu na pewien czas. Przedstawia w ten sposób chaos, zmienność rzeczywistości oraz cykl ludzkiego życia (rodzenie się, rozwój i umieranie).
Odradzanie się Księżyca po nowiu utożsamiane jest z siłami witalnymi i dlatego często łączy się go z płodnością deszczu i wody. Podobnie z cyklem przemian Księżyca wiąże się cykl fizjologiczny kobiet, czyli comiesięczne krwawienie, to właśnie on, według niektórych podań z obszaru Polski, miał wywoływać menstruację. Ponadto pierwsze kalendarze, którymi posługiwał się człowiek, opierały się właśnie na fazowości Księżyca, natomiast każde odstępstwo od rytmu (zaćmienie) uznawano za prognozę wielkich wydarzeń, np. narodzin lub śmierci jakiejś ważnej osoby. Księżyc poprzez swoją świętość podlegał tabu. Wiele zachowań było niedozwolonych, jak chociażby spluwanie, oddawanie moczu i kału w jego stronę. Podobnie zakazane było wskazywanie na niego palcem, co mogło nieść poważne skutki (zniszczenie pewnych rzeczy, rany, skaleczenia, a w przypadku dziewcząt mogło się to skończyć marnym pożyciem małżeńskim, bójcie się).
Także jego blask mógł być niebezpieczny dla człowieka, gdyż wyzwalał przemiany związane z rozpadem i gniciem. Należało unikać spania w pozycji, w której blask Księżyca oświetlał twarz człowieka, ponieważ mogło to skutkować zniekształceniami twarzy, czy nawet szaleństwem, a szczególnie narażone na jego działanie były dzieci. Tym samym w jego poświacie dobrze czuły się demony. Pomimo niebezpieczeństw, jakie towarzyszyły kontaktowi z Księżycem, jego silne właściwości magiczne mogły zostać wykorzystane również w pozytywny sposób. Wszelkie czynności, których celem był rozwój, stwarzanie, mnożenie się, dobrze było wykonywać tuż po nowiu, czyli w czasie, gdy Księżyc zaczyna rosnąć. Natomiast gdy chciano zahamować rozwój, bądź pozbyć się czegoś nieporządnego (np. choroby), należało zabiegi przeprowadzać w fazie ubywania Księżyca. Warto jednak pamiętać, że faza „przybywania" powodowała, iż także wszelkiej maści uroki, czy czary wywołujące przykre skutki nabierały szczególnej mocy.
Nów był najlepszym okresem do zawierania małżeństw, gdyż jego rozwój miał przynosić dobrobyt nowożeńcom. Podobnie sytuacja ma się w przypadku ścinania włosów. Jeszcze do dziś można na obszarze Czech spotkać się z przekonaniem, że włosy najlepiej ścinać w piątek podczas przybywania Księżyca, ponieważ gwarantuje to ich szybkie odrastanie i poprawę gęstości. Również narodziny podczas określonych faz Księżyca mogły mieć późniejszy wpływ na życie człowieka. Dzieci urodzone podczas nowiu miały cieszyć się szczególną siłą i zdrowiem oraz inteligencją. W folklorze zachowały się również formuły witające księżyc po okresie nowiu. Czasem nawet kłaniano się ziemskiemu satelicie. Młode dziewczęta robiły to, chcąc rozbudzić miłość w konkretnym mężczyźnie.
Warto też wiedzieć, że przyroda daje ludziom znaki będące w istocie zwiastunem nadchodzącej przyszłości. Z tego podłoża wynikała meteorologiczna funkcja księżyca, opierająca się przede wszystkim na zwracaniu uwagi na wygięcie rogów w jego pośrednich fazach. Rogi zagięte do góry zwiastowały słoneczne dni, zaś wykrzywione na dół deszcz. Jasny i dobrze oświetlony księżyc zapowiadał bezchmurny dzień, z kolei przysłonięty mgiełką opady i zamglenia. Baczono na to, na jaką fazę księżyca przypadało Boże Narodzenie. Jeśli była to pełnia, oznaczało to ciepłą i krótką zimę. Jeśli nów, długą i niesłychanie zimną. Zimowe przesilenie połączone z pełnią było znakiem zgody pomiędzy niebiańskimi krewnymi, którzy w tym samym czasie tryumfowali na nieboskłonie. Nów podczas przesilenia był za to symptomem tego, że w danym roku księżycowi i słońcu jest zupełnie nie po drodze i że brak im jednomyślności w swych działaniach. Szczególnie złą przyszłość zwiastowała niewidoczność księżyca w porze Bożego Narodzenia.
W czasie nowiu siano rośliny rosnące przy powierzchni ziemi (jęczmień, kapustę, drzewka). Dobrze było w tym czasie rozpoczynać budowę rozmaitych obiektów (głównie studni), a także strzyc owce. Wieśniacy w tym czasie potrząsali sakwami i pieniędzmi, żeby się wzbogacić, to samo robili z jedzeniem, po to żeby im go nigdy nie zabrakło. To właśnie podczas nowiu należało przygotowywać rozmaite receptury w ramach słynnej medycyny ludowej. Wtedy zbierano zioła lecznicze oraz przygotowywano maści i eliksiry. Czas nieobecności księżyca był wykorzystywany przez czarownice na tzw. czarną magię. Nie należało w tym czasie leczyć wszelkich chorób, gdyż wierzono w to, że mogą wówczas bardzo szybko powrócić.
Księżyc służył też jako miernik czasu demonom. Jego poszczególne fazy wyznaczały pory żerowania konkretnych istot demonicznych. Nów pobudzał płciowość nie tylko kobiet, ale też wodnych demonów. Powszechne były niegdyś opowieści o wodnych demonach pląsających na brzegu w świetle wzrastającego księżyca. Taniec w wodzie jest tutaj oczywistym symbolem buzującej płciowości. Ludność wiejska przez bardzo długi czas unikała nocnych spacerów nad wodą w obawie przez szalejącymi demonami. Wierzono również w to, że w porze nowiu na rozstajach dróg łatwo jest o napotkanie błąkającej się duszy. Na łąkach było można spotkać z kolei czarownice zbierające zioła do swych niecnych czarów. Równie niebezpiecznie bywało w czasie pełni – porze wzmożonej aktywności wąpierzy, upiorów i wilkołaków.
W czasie pełni demony powstawały z grobu, żeby zasmakować krwi. Instynkt drapieżcy podczas pełni szczególnie dawał o sobie znać, przez co ludzie z obawą o własne życia nasłuchiwali wycia wilków i wilkołaków. Problemy ze snem w czasie tych dni mogą mieć związek z działaniem różnych zmór. Pełnia księżyca wyznaczała też termin sabatu czarownic na słynnej Łysej Górze. Paradoksalnie podobne wierzenia towarzyszyły porze, gdy księżyc przez 2-3 dni był całkowicie niewidoczny – jest to czas, kiedy Ziemię spowijają mroki. Księżyc jest okiem nocy. Już sama noc sama w sobie od dawien dawna wydawała się ludziom niebezpieczna, przez co nie ma co dziwić się temu, że bano się czasu, gdy nikt poza gwiazdami nie spoglądał na świat z góry. Interesujące przesądy wiążą się też z wiarą w niebezpieczeństwo światła księżycowego dla dzieci. Swoje pociechy Słowianie strzegli przed blaskiem księżyca ustawiając kołyski tak aby blask nie padał na dziecko, w celu odstraszenia księżyca stawiano również pod oknem wiaderko z wodą, aby satelita odbił się w wodzie, mówiono wówczas o "utopieniu" go.