Hawak pa din ni Lola Aurora ang sulat ni Lola Francesca.
Hindi pa din niya ito binubuksan.
"Bakit hindi niyo po basahin ang sulat?" Tinuro ko ang sobre na kanina pa niya hawak.
"May saysay pa ba? Wala na si Francesca. Ako na lang ang nandito."
"Para po malaman ninyo ang sagot sa mga tanong niyo."
Inalis ni Lola Aurora ang sobre sa loob ng sando bag.
Nanginginig ang kamay na inangat niya ang flap at buong pag-iingat na hinila ang nakatuping papel sa loob nito.
Pinagmasdan ko ang mga mata niya na gumalaw mula kanan hanggang kaliwa.
Nang tumulo ang luha niya ay nag-alala ako.
Pero tahimik siyang umiyak habang patuloy na nagbabasa.
Hindi ako nagtanong kung ano ang nakalagay sa sulat.
Kung anuman ang nakasulat doon ay para lang sa kanya.
Pagbalik ni Cecilia ay nag-aalalang tinanong niya si Lola Aurora kung okay lang ito.
"I'm alright, hija. Hindi ko akalain na darating ang panahon na masasagot ang mga tanong ko."
"Who are you again?" Hinarap ako ni Cecilia.
"I'm Isabella. I delivered the flowers."
"You're quite the troublemaker. You couldn't just go to the front gate like everyone else?" Nakangiti siya at nabawasan ang kaba ko.
Hindi katulad ni Lexie na parang mangangain ng buhay, maamo ang mga mata ni Cecilia.
"Security is tight. They made us sign an NDA and took our phones."
"Seriously?"
"Yeah."
"Pagpasensiyahan mo na si Lexie. She has trust issues."
Kahit ngayon ko lang nakilala si Cecilia ay magaan ang loob ko sa kanya.
Maganda din siya tulad ng kapatid.
She has a small face, mestiza, matangos ang ilong at kutis porcelana.
But unlike Lexie whose eyes were dark and fierce, Cecilia's light brown eyes were warm and friendly.
"So, what's the fiasco about the letter?"
Binalik niya ang tingin kay Lola Aurora who clutched the letter with wrinkled hands.
"Naalala mo ba iyong time na sinabi mo sa akin na you think you're attracted to both boys and girls?"
"Opo, Lola."
"Francesca was my girlfriend."
Nagulat ako.
Kung si Lola ay hindi alam kung ano ang label na gagamitin sa relationship nila, here was Lola Aurora boldly revealing na girlfriend siya nito.
"You had a girlfriend?" Gulat pero nakangiting tanong ni Cecilia.
"Oo, hija. A long, long time ago. Dalawa nga sila eh."
"Oh my God!" Cecilia covered her mouth.
"Dang, Lola. You've got game."
Natigil ang pag-uusap namin nang bumukas ang pinto at pumasok si Lexie.
"Here," Hinagis niya sa akin ang robe.
I caught it by the sleeves.
Cecilia raised an eyebrow at her sister.
"Lola, how long are you going to keep your guests waiting? They're getting impatient."
"Ask them to leave."
"What? What is going on?" Pinandilatan niya ako.
"Yes, Lexie. It's my party and if I want to cancel it, I can."
"This is ridiculous and this," Humarap siya sa akin, "this is your fault."
"Alexandra, I am tired of pretending. For years, sinunod ko ang lolo ninyo dahil I made a promise to God na kung dumating ang lalake na para sa akin, siya lang ang pagsisilbihan ko. But Diego is long gone. Pati ang mga taong tunay na minahal ko ay wala na din. I only have one wish for my birthday and that is for all of you to leave me in peace."
"Lola," Lumuhod si Lexie sa tapat niya.
"Why are you being like this? Hindi ka naman ganito dati."
"Totoo. Hindi ako ganito dati dahil ang akala ko, hanggang dito na lang ang buhay ko. Pero dahil dito," Inangat niya ang hawak na sulat, "I found the forgiveness na hindi ko akalain ay matatanggap ko."
"Is it that woman? The one that you and Lolo always fought about?"
"She's not just a woman, Lexie. She was the love of my life. If it weren't for her, I would have died a long time ago. Pero kahit hindi ko alam kung posibleng magkita pa kami, umasa ako na pagbibigyan ng Diyos ang isa ko pang hiling. At kahit wala na siya, ang sulat na ito ang pruweba na hindi pa ako tinalikdan ng Diyos. Na kahit masama para sa ibang tao ang naging relasyon namin, hindi niya kami hinusgahan. Tao ang nagparusa sa akin. Hindi ang Diyos."
There was so much fire in her words na pati ang puso ko ay naantig.
"Is this really what you want? For everyone to leave?" Mahinahon na ang boses ni Lexie.
"Yes."
"It will be done."
Tumayo siya pero bago siya makaalis ay nagsalita ulit si Lola Aurora.
"May isang bagay ako na gustong gawin."
"What is it?"
"Gusto kong puntahan si Francesca."
Lexie looked at her grandmother and then at me.
There was a gleam in her eyes and I thought she was going to get angry.
"As you wish."
"Ikaw naman," Tinuro niya ako, "wait here. I'm going to ask Chloe to get you some clothes."
"Thank you."
Di naman pala totally masama ang ugali niya.
"You must be freezing." Sabi ni Cecilia pagkaalis ng kapatid.
"I am but my heart is warm." Nginitian ko si Lola Francesca.
Mula sa second floor ay dinig namin ang announcement ni Lexie.
Nagpasalamat siya sa mga bisita.
Sinabi niya na Lola Aurora won't be able to join them because she has an emergency.
Magstay din daw ang mga bisita to enjoy the food.
Iniwan din kami ni Cecilia.
Tutulong siya sa pagpapasalamat sa mga bisita.
Habang hinihintay bumalik si Lexie ay nagkuwentuhan kami ni Lola Aurora.
Nagulat siya ng malaman na sa Cavite nakatira ang family namin.
"Diyan ako lumaki. Sa hacienda ng mga Zaragosa."
"Talaga po? Pero hindi ko na po naabutan ang hacienda. Sa mga kuwento ko na lang po narinig ang tungkol dito."
"Binenta na kasi ang lupa nang mamatay si Don Marcelo. Lumipat sa Maynila ang anak niya at dito na tumira."
"Sa hacienda ako nagsimulang magtanim ng mga rosas. Doon nabuo ang Una Rosa."
"Iyan po ang pinangalan ni Lola sa flower shop niya."
"Nagnegosyo ni Francesca ng mga bulaklak?"
"Opo."
"Akalain mo iyon. Dati ay ayaw niya akong tulungan magbungkal ng lupa. Takot din kasi siya sa mga bulate." Tumawa si Lola.
"May garden po siya sa California. Doon niya po yata nadiscover na may green thumb pala siya."
"Pag nagkita po tayo ulit, I will show you some pictures."
"Aasahan ko iyan ha? Gusto kong makita ang mga litrato niya." Natutuwang sabi niya.
Nagtanong si Lola Aurora tungkol sa pamilya ko.
Nabanggit ko sa kanya kung bakit sa akin napunta ang Una Rosa.
Ikinuwento ni Lola Aurora na ang una niyang binigay na bulaklak kay Lola Francesca ay yellow roses.
"Masyado kasing obvious kung pula." Napangiti siya.
"Alam mo naman na ang ibig sabihin noon ay passionate love di ba?"
Tumango ako.
Bumukas ang pinto at pumasok si Lexie kasama si Chloe.
May bitbit siya na paper bag.
Nagsalubong ang kilay niya ng makita ako na parang basang sisiw.
Niyaya niya ako sa CR para magpalit.
Habang naglalakad ay tinanong ako ni Chloe.
"Bakit hindi ka nagsabi sa akin na may kailangan ka pala kay Lola Aurora? You could have save yourself the trouble." Natatawa na nagtatakang tanong niya.
"That would have been the wise thing to do but I'm not a wise woman."
Natawa siya.
"Pero in fairness, kung may taong gumawa niyan sa akin, iyong aakyat sa mataas na pader para lang bigyan ako ng love letter, malamang ang haba-haba ng hair ko."
"Pero kung nalaman ko lang na puwede akong humingi ng favor sa'yo, I wouldn't have climbed that wall."
"Bakit nga ba hindi mo naisip?"
"You work for Lexie bukod sa may pinirmahan akong kontrata. Kapag nalaman niya ang ginawa mo at ang dahilan kung bakit ko ito ginawa, baka tuluyan ka ng masisante. I would not want that to happen. Besides, the look on Lola Aurora's face the moment I gave her the letter was priceless."
"That would definitely be hard to top."
Tinulak niya ang pinto at una akong pinapasok.
Hiniram ko ang cellphone ni Chloe pagkatapos kong magbihis.
Iniwan niya ako para balikan si Lexie at Lola Aurora.
Tinawagan ko si Nat.
Alalang-alala siya para sa akin.
Ang akala niya daw ay nadisgrasya ako at baka natsugi.
Hindi siya mapakali kaya tumambay na lang siya sa tindahan at nakipagtsismisan sa tindera.
"Paano nga pala ang damit mo?"
"Nagpalit na ako. Courtesy of Lexie's generosity."
"Nagalit ba siya?"
"Oo naman."
"Is she suing you for what we did?"
"Hindi. Eh di lagot siya kay Lola Aurora?"
"Nakilala mo na siya? Siya ba ang celebrant?"
"Siya nga."
"This is great and unbelievable."
Gusto ko pa sanang makipagdaldalan kay Nat pero I had to cut the conversation short.
"This is Chloe's phone. Tsaka baka nagtataka na sila what's taking me so long in the bathroom."
"Okay."
I texted the address na pupuntahan namin.
"Paco Cemetery?"
"Yes. Lola Aurora will finally get to see Lola Francesca again."