Savaş ve Barış

XV - XVI - XVII- XVIII - XIX

Ekim ayının ilk günlerinde Napoléon'un (kendisi Kutuzov'un az ilerisinde, eski Kaluga yolunda bulunduğu halde aldatma amacıyla Moskova'dan yazılmış gibi işaretlenen) bir mektubuyla ve anlaşma önerisiyle Kutuzov'a bir görüşmeci daha geldi. Kutuzov bu mektuba da Lauriston'la gönderilen ilk mektuba verdiği yanıtı verdi: Anlaşmanın söz konusu olamayacağını söyledi.

Çok geçmeden, Tarutino'nun solunda çete kuvvetleriyle dolaşan Dorohov'dan, Fominskoye'de düşman askerlerinin görüldüğüne, bunların Broussiér'nin tümeninden ibaret olduğuna, öbür birliklerden ayrılmış olan bu tümenin kolayca yok edilebileceğine dair bir haber geldi. Askerler ve subaylar yine taarruz istiyorlardı. Tarutino önlerindeki kolay zaferi düşündükçe heyecana gelen kurmay generalleri, Dorohov'un yaptığı önerinin uygulanması için Kutuzov'u sıkıştırıyorlardı. Kutuzov taarruzu gerekli görmüyordu, ikisinin ortası, yani yapılması gereken şey yapıldı; Fominskoye'de Broussiér'ye hücum edecek küçük bir müfreze gönderildi.

Garip bir tesadüf eseri olarak, sonraları anlaşıldığı gibi, bu en güç, en önemli görev Dohturov'a, hiç kimsenin bize, savaş planlarını tertip eden, kıtalarının önünde hücuma kalkan, bataryalara haçlar atan bir komutan olarak anlatmadığı, kararsız, basiretsiz sayılan, öyle anılan, fakat Austerlitz'den 1813 yılına kadar bütün Fransız savaşlarında durumun güç olduğu her yerde kumandayı eline aldığını gördüğümüz o küçücük, alçakgönüllü Dohturov'a verildi. Austerlitz'de herkes kaçarken, perişan olurken, artçı kuvvette bir tek general yokken o Augezd Bendi'nde kalıp alayları topluyor, kurtarılması mümkün her şeyi kurtarıyor. O, hasta, sıtmalı bir halde yirmi bin kişiyle bütün Napoléon ordusu karşısında savunma için Smolensk'e koşuyor. Smolensk'te, Malahov Kapısı'nda, sıtma nöbetleri içinde tam gözleri kapanırken Smolensk'i döven topların sesi onu uyandırıyor ve Smolensk bütün gün dayanıyor. Borodino Savaşı'nda Bagration'un vurulduğu, sol kanadımızdaki askerlerin dokuzda birinin kırıldığı ve Fransız topçusunun bütün kuvvetini oraya yöneltildiği zaman bir başkası değil, işte o kararsız, basiretsiz Dohturov oraya gönderiliyor; ilk önce başkasını gönderen Kutuzov hemen hatasını düzeltiyor. Küçücük, sessiz Dohturov oraya gidiyor ve işte Borodino; Rus Ordusu'nun en büyük şan ve şereflerinden biri. Şiirle, düz yazıyla bize çok kahramanlar anlatıldı, ancak Dohturov tek kelimeyle bile anılmamıştır neredeyse.

Fominskoye'ye, oradan da Malo Yaroslavets'e, Fransızlarla son savaşın verildiği, Fransızlar için felaketin artık başladığı yere yine Dohturov gönderiliyor; bize seferin bu aşaması için yine dâhiler, kahramanlar anlatılıyor ama Dohturov'dan hiç söz edilmiyor ya da çok az ve şüphe uyandıracak şekilde söz ediliyor ondan. Dohturov hakkındaki bu sessizlik, onun değerini kanıtlar.

Makinenin nasıl çalıştığını bilmeyen bir insanın, çalıştığı sırada makinenin içinde düşen, böylece onun hareketine engel olan bir çöpü aracın bir parçası zannetmesi doğaldır. Makinenin yapısını bilmeyen insan, onun en önemli parçasının bu çöp değil, sessizce dönen küçük, dişli bir çark olduğunu anlayamaz.

10 Ekim'de Dohturov, Fominskoye yolundaki Aristovo köyünde durarak, verilen emri noktası noktasına yerine getirmeye hazırlandığı sırada Fransız Ordusu zorlu bir yürüyüşle Murat'nın mevzilerine kadar gelerek ansızın sola, yeni Kaluga yoluna döndü, önce yalnız Broussiér'nin bulunduğu Fominskoye'ye girdi. Dohturov'un komutası altında o sırada Dorohov'dan başka Figner'le Seslavin'in iki küçük müfrezesi vardı.

11 Ekim akşamı Seslavin, yakalanan bir Fransız muhafız eriyle birlikte Aristovo komutanlığına geldi. Esir, Fominskoye'ye giren kıtaların öncü olduğunu, Napoléon'un da orada bulunduğunu, ordunun Moskova'dan beş gün önce çıktığını söyledi. Aynı akşam, Borovsk'tan gelen bir malikâne hizmetçisi büyük bir ordunun şehre girdiğini söyledi. Dorohov müfrezesinin Kazakları, yolda Borovsk'a doğru ilerleyen Fransız muhafız kıtalarını gördüklerini bildirdiler. Bütün bu haberlerden açıkça belli oluyordu ki bir tek tümeni bulacaklarını umdukları yerde, şimdi Moskova'dan eski Kaluga yolunu takip ederek beklenmedik bir yönde ilerleyen bütün Fransız Ordusu vardı. Dohturov tedbir almak istemiyordu. Çünkü görevinin ne olduğunu tam olarak bilmiyordu. Fominskoye'ye saldırması emredilmişti. Ama Fominskoye'de daha önce yalnız Broussiér vardı, şimdi bütün Fransız Ordusu oradaydı. Yermolov kendi bildiği gibi hareket etmek istiyordu ama Dohturov, Serenisim'den emir alması gerektiğinde ısrar ediyordu. Karargâha bir rapor göndermeye karar verildi.