Savaş ve Barış

XXVII - XXVIII - XXIX - XXX - XXXI

"General Morand ile General Gérard, düşman tabyasını ele geçirmek ve ordunun öteki birlikleriyle aynı hizayı tutmak için Vice-roi'nın emri altında harekete geçtikleri sırada, Vice-roi, köyü( Borodino'yu) almış, üç köprüden geçerek tepeye varmış bulunacak.

"Bütün bunlar düzen içinde, sistematik biçimde yapılacak ve her zaman için elde büyük sayıda ihtiyat kuvvetlerinin bulunmasına önem verilerek yapılacaktır.

"Mojaisk yakınında imparator karargâhı, 6 Eylül 1812 yılı."

Çok kapalı ve karışık yazılmış olan bu harekât emri (insan Napoléon'un dehasına karşı duyulan o dindarca korkuya kapılmaksızın onun emirlerinden söz etmek cesaretini kendinde görürse denilebilir ki) dört noktayı, dört talimatı içermekteydi. Bu dört emirden hiçbiri yerine getirilemezdi, nitekim yerine getirilememiştir de. Bu harekât emrinde öncelikle, "Napoléon tarafından seçilen yere yerleştirilen bataryalarla onlara katılacak olan Pernety ve Focher'nin topları, yani hep bir arada 102 top ateş açacak, Rus istihkâmlarıyla tabyasına gülle yağdıracak," deniyor. Oysa bu yapılamazdı, çünkü Napoléon'un seçtiği yerden gülleler Rus tahkimli mevkilerine ulaşamazdı; bundan dolayı da, bu 102 top, yakında bulunan bir komutan, Napoléon'un emirlerine aykırı olarak onları ileri alıncaya kadar boşu boşuna ateş etti.

Harekât emrinin ikinci noktası, "Rusların sol kanadını çevirmek için Ponyatovski'nin, köyün üzerinden ormana doğru ilerlemesini" istiyordu. Bu da yapılamazdı; yapılamadı da, çünkü köyün üzerinden ormana doğru ilerleyen Ponyatovski orada yolunu kesen Tuçkov'la karşılaştı, Rus mevzilerini çeviremedi.

Harekât emrinin üçüncü noktası, "General Compans, tahkimli ilk mevzileri zapt etmek için ormanı baştan başa geçecektir," diyordu. Compans'ın tümeni tahkimli ilk mevzii zapt edemedi, püskürtüldü; çünkü ormandan dışarı çıkar çıkmaz Napoléon'un önceden kestiremeyeceği bir peşrev ateşi altında saflarını düzenlemek zorunda kalmıştı.

Dördüncü olarak da, "Vice-roi köyü (Borodino'yu) ele geçirecek ve tabyaya doğru komutası altında ilerleyip öteki kıtaların hizasını tutacak olan Friand ve Morand'ın tümenleriyle (bu tümenlerin ne zaman, nereye hareket edeceklerinden söz edilmiyor) aynı seviyeyi koruyarak köyün üç köprüsünden geçecektir," deniyor.

Bu emrin kaleme alınışındaki kapalılık yüzünden hiç bir şey anlamak mümkün değildir, ancak, Vice-roi'nın bu emri yerine getirmek için giriştiği işlere bakılırsa, Borodino'yu tabyanın solundan geçmesi gerekiyordu; Morand'le Friand tümenleri ise aynı anda cepheden saldıracaklardı.

Bütün bu noktalar da, harekât emrinin bütün öteki noktaları gibi gerçekleştirilemediler, zaten gerçekleştirilmeleri de olanaksızdı. Borodino'yu geçen Vice-roi, Koloça yönünde püskürtüldü, ilerleyemez oldu; Morand'la Friand'ın tümenlerine gelince; onlar da tabyayı alamadılar, ezildiler; tabyayı ancak savaşın sonunda süvari kuvvetleri zaptetmişti (bu işin böyle olacağınıysa Napoléon herhalde önceden hesaplamış değildi). Böylece, planın hiçbir noktası yerine getirilmedi, zaten getirilemezdi. Bundan başka, ordu emrinde, "savaşa başlandıktan sonra da, düşmanın yapacağı hareketlere göre talimat verilecektir, deniyordu; bunun için Napoléon'un savaş sırasında gerekli bütün emirleri vereceği sanılabilirdi, ama bu da olmadı, olamazdı da, çünkü savaş süresince Napoléon savaştan o kadar uzakta bulunuyordu ki (sonradan da anlaşıldığı gibi) savaşın gidişatı hakkında bilgisi olamaz, savaş sırasında vereceği hiçbir emir yerine getirilemezdi.

XXVIII

Tarihçiler, eğer, diyor, Borodino Savaşı'nı Fransızlar kazanamadıysa bu, o gün Napoléon'un nezle oluşu yüzündendir; nezle olmasaydı, gerek savaştan önce, gerekse savaş sırasında verdiği emirler daha dâhice olur; Rusya göçer, Dünyanın da yüzü değişirdi. Rusya'yı bir tek insanın, Büyük Petro'nun yarattığını; Fransa'nın cumhuriyetten imparatorluğa dönmesinin ve Fransız askerlerinin Rusya'ya girişinin bir tek insanın, Napoléon'un iradesiyle gerçekleştiğini kabul eden tarihçiler için, Rusya'nın ayakta kalışına, ayın yirmi altısında Napoléon' un nezle olmasının neden olduğu zorunlu ve mantıklı bir görüştür.