Sefiller

-DÖRDÜNCÜ KİTAP-

Bu kötü halli kapıyla, bu kırık dökük fakat dürüst halli pencerenin aynı evin üstünde görülmeleri, birlikte yola çıkan, yan yana yürüyen değişik görünüşlerde, aynı paçavralar içinde hali tavrı farklı iki dilenci: biri geçmişinde de yoksul ve pespaye, öbürü geçmişinde bir beyzade.

Merdiven, hangardan bozulup ev yapılmışa benzeyen çok geniş bir binaya varıyordu. Binanın uzun bir koridordan ibaret bir kıvrımı vardı, buraya sağlı sollu değişik boyutlarda bölmeler açılıyordu; hücreden çok tahta barakaya benzeyen, gerektiğinde içinde oturulabilecek bölmelerdi bunlar. Bu odaların pencereleri çevredeki boş arsalara bakıyordu.

Hepsi de kasvetli, sıkıcı, donuk, melankolik, mezarımsı şeylerdi; çatlakların damda ya da kapıda olmasına göre içlerine ya soğuk ışık demetleri ya da buz gibi rüzgârlar giriyordu. Bu çeşit meskenlerin ilgi çekici ve pitoresk bir özelliği de örümceklerinin iriliğidir.

Bulvara bakan giriş kapısının solunda insan boyu yüksekliğinde, duvarda açılmış bir aydınlık penceresi, çocukların geçerken attıkları taşlarla dolmuş dört köşe bir kovuk meydana getiriyordu.

Bu binanın bir kısmı son zamanlarda yıktırılmıştı. Bugün ondan geriye kalan, önceki hali hakkında bir fikir verebilir. Bütünüyle hepsi yüz yıldan daha eski değildi. Yüz yıl bir kilise için gençlik, bir ev içinse ihtiyarlık demektir. İnsanın evi onun faniliğinden, Tanrı'nın eviyse onun ölümsüzlüğünden pay alır gibidir sanki.

Posta dağıtıcıları bu viraneye 50-52 numara diyorlardı; ama mahallede o, Gorbeau'nun evi diye tanınırdı.

Bu adın nereden geldiğini söyleyelim.

Kâğıt arasında bitki kurutup saklar gibi küçük olayları biriktirip saklayan, uçucu tarihleri toplu iğnelerle belleklerine iliştiren küçük olay koleksiyoncuları, geçen yüzyılda, 1770 yıllarında, Paris Châtelet'de biri Corbeau, öteki Renard adında iki dava vekili bulunduğunu bilirler: La Fontaine'in daha önce kullanmış olduğu iki isim. Kara cübbelilerin açıkça alay etmeleri için mükemmel bir fırsat meydana getiriyordu bu. Hemen bir parodi, biraz aksayan mısralarla Adliye Sarayı'nın koridorlarında dolaşmaya başladı:

Üstat Corbeau bir dosyaya tünemiştir,

Gagasında bir haciz ilamı ile.

Üstat Renard kokuyu alıp gelir,

Huzurunda şu masalı döker dile:

Hey! Gününüz aydın ola! vs.

Bu kötü şakalardan rahatsız olan ve peşleri sıra gelen kahkahalardan başlarını nasıl kurtaracaklarını şaşıran bu namuslu iki meslek adamı, adlarından kurtulmaya ve bunun için de krala başvurmaya karar verdiler. Bu konudaki dilekçe 15. Louis'ye, bir yandan papalık elçisinin, öbür yandan Kardinal La Roche-Aymon'un, majestelerinin huzurunda birlikte dinî bir hûşu içinde diz çöküp, yataktan çıkan Madam du Barry'nin çıplak ayaklarına, her biri terliğinin bir tekini giydirdikleri gün sunuldu. Gülmekte olan kral, gülmeye devam etti ve neşeyle iki piskopostan, iki dava vekiline geçti ve bu iki kara cübbeliyi lütfedip adlarından kurtardı ya da onun gibi bir şey yaptı. Kral, üstat Corbeau'ya adının tek harfine bir kuyruk takarak bundan böyle Gorbeau olmasına izin verdi. Üstat Renard ise, meslektaşı kadar talihli çıkmadı; o ancak, adının R'si önüne bir P koymak ve böylece Prenard diye çağrılmak iznini alabildi. Öyle ki, bir şeyleri hatırlatmak bakımından bu ikinci isim hiç de birincisinden aşağı kalmıyordu.

Oysa burada dolaşan bir söylentiye göre, Hôpital Bulvarı 50-52 numaralı binanın sahibi İşte bu üstat Gorbeau'ymuş. Hatta bu anıt pencereyi yaptıran da oymuş.

İşte bu viraneye Gorbeau'nun evi denmesi bu yüzden.

50-52 numaranın tam karşısında, bulvardaki ağaçlar arasında, dörtte üçü kurumuş kocaman bir karaağaç yükseliyor. Neredeyse tam karşıda, Gobelin Kapısı'na giden sokak başlıyor. O devirde bu sokakta ev yoktu, yerler taş döşeli değildi, kötü gelişmiş birtakım ağaçlar dikiliydi, mevsimine göre yeşillik ya da çamurlu olan sokak dosdoğru Paris surlarına varıyordu. Yakındaki bir fabrikanın çatısından dalga dalga kükürt kokusu çıkardı.