Sefiller

İKİNCİ KISIM-BİRİNCİ KİTAP-

Waterloo Savaşı'nın geçtiği meydanda bulunuyordu.

II

HOUGOMONT

Hougomont, uğursuz bir yerdir; engelin başlangıcı, Avrupa'nın Napolyon adındaki o büyük oduncusunun Waterloo'da karşılaştığı ilk direniş, baltanın çarptığı ilk budaktır.

Hougomont bir zamanlar şatoydu, şimdiyse sadece bir çiftlik. Hougomont, antikacı için Hugomons'tur. Bu şato Somerel Senyörü Hugo tarafından yaptırılmıştı: Villers Manastırı'nı altıncı bir rahiplik için gelir olarak bağışlayan da bu zattır.

Yolcu kapıyı itti, bir revakın altında duran eski bir körüklü gezinti arabasının yanından geçti ve avluya girdi. Bu avluda gözüne çarpan ilk şey, 16. yüzyıldan kalma bir kapı oldu. Çevresindeki her şey yıkılmış olduğundan, bu kapı bir kemer gibi duruyordu. Anıt görüntüsü çoğu defa harabeden doğar. Kemerin yanında, bir duvarda başka bir kapı açılıyordu; 4. Henri devrindeki gibi köşe taşları olan bu kapıdan bir meyve bahçesinin ağaçları görünmekteydi. Bu kapının yanında bir gübre çukuru, kazma ve kürekler, birkaç yük arabası, kapak tagı ve demirden çıkrığıyla eski bir kuyu, zıplayan bir tay, kabaran bir hindi, üstünde küçük bir çan kulesi yükselen bir kilise, kilisenin duvarına yaslanan çiçek açmış bir armut ağacı: İşte, fethi, Napolyon'un hülyasını tutmuş olan avlu, bu avluydu. Eğer zapt edebilseydi, bu toprak parçası belki de ona dünyayı verecekti. Şimdi burada tavuklar gagalarıyla tozları etrafa saçıyorlar. Bir homurtu işitiliyor; İngilizlerin yerini alan kocaman bir köpek dişlerini gösteriyor.

İngilizler burada hayran olunacak bir iş başarmışlardır. Cooke'un dört muhafız bölüğü burada, bir ordunun gazabına karşı yedi saat müddetle direnmiştir.

Hougomont'u bahçe ve tarlalarıyla birlikte binaları ve çevresi kapalı geometrik satıh halinde gösteren bir haritaya bakıldığında, burası bir köşesi çentilmiş düzgün olmayan bir dikdörtgen biçimi sunar. Güney kapısı İşte bu çentik köşedir ve onu doğrudan ateş altında tutan bu duvar tarafından korunur. Hougomont'un iki kapısı vardır: biri güney kapısı, yani şatonun kapısı; öbürü de kuzey kapısı, yani çiftliğin kapısı. Napolyon, Hougomont'a karşı kardeşi Jeröme'u yolladı. Guilleminot, Foy ve Bachelu tümenleri buraya çarpıp kaldılar. Reille'in hemen bütün kolordusu burada savaşa sürüldü ve başarısızlığa uğradı; Kellermann'ın gülleleri bu kahraman duvarda tükendi. Bauduin'in tugayının Hougomont'u kuzeyden zorlaması da bir işe yaramadı; Soye'un tugayı ise güneyde ancak küçük bir parça koparabildi, onu da alamadı.

Çiftlik binaları, avluyu güneyden çevreliyor. Fransızlar tarafından kırılan kuzey kapısının bir parçası duvara asılmış sallanmakta. Bu kapı parçası, iki kalas üzerine çakılmış dört tahtadan ibaret; üzerinde hücumdan kalma yara izleri fark ediliyor.

Fransızların göçerttikleri ve duvardaki parçanın yerine bir başkasıyla kapatılan kuzey kapısı, avlunun dibinde aralık duruyor; avluyu kuzeyden kapayan altı taş, üstü tuğla bir duvara kare biçiminde asılmış. Her çiftlikte olana benzer basit bir araba kapısı bu: iki geniş kanadı kaba tahtadan yapılmış; ötesinde çayırlar uzanıyor.

Bu girişin kavgası pek müthiş oldu. Kapının pervazları üzerinde uzun süre çeşit çeşit kanlı el izleri görüldü. Bauduin burada öldürüldü.

Savaşın fırtınası hâlâ bu avluda varlığını sürdürür; dehşet gözle görülebilir haldedir; çarpışmanın kargaşalığı orada taş kesilip kalmıştır. Bütün bunlar hem canlı hem ölüdür; daha dün olmuştur. Duvarlar can çekişmekte, taşlar düşmekte, çatlaklar bağırmaktadır; delikler birer yaradır; ağaçlar eğilmiş, titrek, kaçmaya uğraşır gibidirler.