|Kabanata 29|
Nobyembre 28, 1889
Ang sabi nila, kapag mahal mo ang isang tao iyong gagawin lahat upang sila ay sumaya at maging maligaya. Masama raw ang aking ugali at asal. Papaano naman ang taong ako ay sinasakal at pilit na pinapasunod sa kanilang mga kagustuhan? Maganda ba ang kanilang asal? Tunay nga bang ako ay kaniyang mahal o siya ay nagpapakitang-tao lamang.
— Martina
Ang biyahe mula sa Casa Del Veriel papunta sa sentro ng bayan ay nasa labin-siyam na minuto. Mula sa amin papunta kina Kuya Luis ay nasa labin-isang minuto at papunta kina Primitivo ay labin-limang minuto ang tagal. Tahimik lamang kaming apat na nakasakay sa karwahe habang binabagtas ang malubak at mabato ngunit minsa'y lupa at maalikabok na daan. Nakatanaw lamang ako sa labas ng bintana, sa malalawak na lupain na pagmamay-ari ng mga angkang mayayaman na nakatira sa bayan na ito, na ang iba ay mayroon pang posisiyon sa gobyerno.
Maraming mga magsasaka at trabahador ang nasa kalagitnaan ng malalawak na lupain at nasa ilalim ng matinding sikat ng araw, nagtitiis at karamihan ang iba'y nagsisikap upang mapagtustusan ang kahirapan.
"Magtrabaho! Huwag magtulala sa kawalan. Hindi nagbibigay ng sentimo iyan!" singhal pa ng nagbabantay rito.
Nakadamit ito ng mas desente at malinis kaysa mga nagtatrabaho. Nakabota rin ito at panay lakad at usisa sa bawat ginagawa ng mga ito at may dala pang may katabaang patpat. Kaagad na nagsipagyukod ng maigi ang mga manggagawa dahil dito. Sinundot-sundot niya pa ang mga ito sa batok gamit ang dalang patpat. Napailing nalang ako at iniwas ang tingin. Inisip ko na lamang ang dahilan kung bakit ako inimbitahan ni Primitivo na kumain sa kanila at kung hindi lang dahil kina Gabriel, Carolino at Kuya Marco ay hindi sila makakasama.
"Kuya...," usal ko upang kunin ang kanilang atensiyon. May pinag-uusapan kasi sina Kuya Lucio at Kuya Marco na magkatabi sa harap namin ni Kuya Lucas. Sabay naman na nagsipagtingin ang tatlo sa akin at halata sa kanilang mukha ang pagkalito dahil na rin sa pagtaas ng kanilang mga kilay.
"May tanong ako. Sa tingin ninyo," pagsimula ko, "s-sino sa tatlong Don ang malapit kay Ama?" usisa ko.
"Sino-sino ang Don na iyong tinutukoy?" ani Kuya Marco. "Marami namang kaibigan si Ama, hindi nga lang iyon masyadong kapansin-pansin sapagkat lagi lang naman iyong napakaseryoso," dagdag niya pagkuwa'y natawa na siyang tapik ni Kuya Lucio sa balikat niya bilang kunwaring saway na natawa rin naman kalaunan.
"Sina Don Carlos, Don Miguel at Don Timoteo, ang Gobernadorcillo," tugon ko. Nagkatinginan naman ag tatlo sabay taas ng pares ng mga kilay.
Napakunot ang noo ni Kuya Lucio saka lumingon sa akin, "Si Don Carlos. Bakit mo naman iyan natanong?"
"Wala naman. Sigurado ka ba riyan, Kuya?" usisa ko pa. Napatango naman kaagad siya.
"Tama si Kuya, malapit nga si Ama at si Don Carlos. Mula pa noon. Magkaklase kasi iyan sila," sang-ayon pa ni Kuya Marco.
YOU ARE READING
Sa Taong 1890
Historical FictionSiya si Chestinell Del Veriel Cavillian. Mula sa taong 2020. Isang babaeng laging nasa mali-tingin ng kanyang pamilya. Ninais niyang mawala ang paghihirap sa buhay niya. Nagkaroon siya ng pagkakataong makapunta sa nakaraan upang maitama ang mga baga...
