Meraklıları bu bölümü sevecektir diye düşünüyorum.
Yer yer inanç meselelerine değinmeye başladığım için böyle bir özet bölüme ihtiyaç olduğunu düşündüm. Kavramlara çok takılmanıza gerek yok, bölümlerde bahsi geçtikçe bölüm sonuna açıklamalar ekleyeceğim. Yine de dönmek isterseniz burada toplu hali mevcut.
Bu bölüm zaman zaman güncellenecektir. Eklemeler olacaktır. Şu an temel haliyle paylaşıyorum.
Yenilikler geldikçe bölümü yayımdan çıkarıp ekleyebilirim. Son güncellemelerle ilgili not düşerim bu bölümün başına. Sürekli aynı şeyleri okumak zorunda kalmazsınız. Sadece ilgili yere bakarsınız.
Yorum yapmayı unutmayın.
Tek Tanrı İnancı: Ulu Tanrı
Bu inançta her şey Ulu Tanrı'ya bağlıdır. Yaradılış, ölüm, öteki dünya, ölümden sonra ödül veya ceza, kader inancı vardır.
Ulu Tanrı inancında din adamlarına tangay denir. Tangayların bağlı olduğu en bilgin kişi baş tangay unvanını alır. Baş Tangay hanlığın başkentinde, Altınova'da yaşar.
Bu inançta beklenen bir haber geldiğinde, beklenen bir olay olduğunda, kalpten istenen dilek gerçekleştiğinde sadaka dağıtmak gerekir. Durumu iyi olanlar için sadaka maddi değeri yüksek şeylerdir. Tercihen altındır. Durumu orta olanlar bir yerde veya evinde yemek verir. Durumu iyi olmayanlar ise bir gün boyunca güler yüz gösterip karşılaştığı herkesle hoşsohbet olmalıdır.
Eğer bir bela atlatılırsa, ölümden dönülürse, bir kaza ucuz atlatılırsa, bir sıkıntıdan kurtulunursa kurban vermek gerekir. Durumu iyi olanlar için büyükbaş bir hayvanı kesip etini dağıtmak, sadece bir yemeklik eti kendine ayırıp misafirlere dağıtmaktır. Durumu orta olanlar için küçükbaş hayvan kesilir ve aynı şekilde dağıtılır veya sahibi olduğu kıymetli bir eşyadan vazgeçilir. Durumu iyi olmayanlar için küçük bir kıyafet verilmesi, saç veya sakal kesilmesi, hiçbir şeyi yoksa sunakta yedi gün ibadet etmesi yeterlidir.
Ulu Tanrı inancında her şey Ulu Tanrı'dan istenir. İyi de kötü de onun yazdığı kaderden gelir ve sınanma için gelmiştir. Kadere razı geldikçe daha iyi şeylerin olacağına inanılır.
Ulu Tanrı inancının görüldüğü ülkeler: Aspargon, Hasbükan, Ashan, İlgerun.
***
Quadre
"Dörtlü" kelimesinden gelen bir isim. Quadre için direkt bir tanrıdır denemez fakat zaman zaman dualarda adı geçer. Quadre'ye bağlı ilahi özellikler yüklenen dört kavram vardır. Daha çok deniz ülkelerinde ve deniz kıyılarındaki yerleşim yerlerinde yaygındır. En belirgin görüldüğü ülke Simir Makos'tur. Tipkos ve Ravesna da bu inanca sahiptir. Birkaç farklılık vardır sadece. Bunlar dışında İlgerun, Sargun ve Arbatun denizcileri bu inanca mensuptur.
Bir pusula üstünde sıralanan kavramlar şu şekildedir:
Kuzey/Yıldız
Güney/Deniz
Doğu/Güneş
Batı/Ay
Hayatı denizlerde geçen insanlar için bu kavramlar oldukça özeldir. Pek çok yerde kullanılır bu semboller. Özellikle pusulalarda, haritalarda, kolyelerde, taçlarda, bina girişlerinde ve mabetlerde kullanılan semboller aşağıdaki gibidir:
Farklı efsaneler vardır bu inançta. Kimileri güneş her şeyin üstündedir der, kimileri ay ve güneş kavuşamayan aşıklardır der. Temelde hepsi Quadre'nin bir parçasıdır ve hepsi ona aittir. Quadre'nin dört hali dünyaya yayılmıştır ve dünyanın son günü gelene dek Quadre'ye ulaşamayacaktır denilir. Benzer durum deniz ve yıldız için de geçerlidir. Deniz bir maceraysa, yıldız istikamettir. Bazıları yıldızı "kendini bulma" olarak niteler ve "Ben yıldızımı buldum, benim yıldızım belli" şeklinde bir kullanım da vardır. Bazen direkt yön anlamında kullanılır.
"Bazen kendini bulmak için kendini kaybetmen gerekir." düşüncesi de yaygındır özellikle denizciler arasında.
(Hikayeler zamanla eklenecektir.)
***
Omena ve On İki Seçilmişi
Arbatun ve Sargun'da yaygın olarak görülen bu inanç bazı farklılıklarla Gerbena ve sömürgelerinde de görülür.
Bu inanca göre Omena tek yaratıcıdır. Her şey onun elindedir. Fakat on iki seçilmişi vardır. Bunlar bazı inanışlarda Omena'ya layık olan insanların tanrısal özellikler kazanması, bazı inanışlarda Omena'nın melekleri olarak nitelendirilir.
Bu inançta kan önemli bir yere sahiptir. Omena insanlar arasında seçtiklerine çok kıymetli özellikler verir. Bu özellikler seçilmişleri aracılığıyla kişide hayat bulur. Fakat karşılığında kan ister Omena. Genelde küçük fedakarlıklarla başlar, istenen şeye göre verilmesi gereken kan daha büyük nitelik kazanır (kendine ya da durumla ilgili birine ait kandan akıtılan bir damladan, sevdiğin birini kurban etmeye kadar gidebilir). Ona tabii olanlar bu kuralı bilir. Omena'nın hediyelerini kabul ettikleri gibi karşılığını da vermek zorundadırlar. Yoksa Omena'nın gazabından kaçamazlar.
Bu sebeple bu inanca mensup olanlar belli seviyede kalmaya çalışır. İleri gitmek istemezler. Omena ve Seçilmişleri adına dua etmeyle yetinirler. Gerçekleşen istekler için küçük sunaklar yaparlar.
Elbette bu inanışta ileri giden kimseler de mevcuttur. Bu kişiler çevrelerinde farklı etki bırakmalarıyla öne çıkarlar. Çoğu kişi bu etkiyi anlamlandıramaz fakat Omena'ya kendini adayanlar diğerlerini bu özellikleriyle tanıyabilir. Etkili kişilikleri, göze hoş gelen görünüşleri, kendilerini dinleten yanları, bir grup üzerinde bıraktıkları etki, sürekli iyi giden talihleri öne çıkan birkaç özelliktir.
Tarihe adını yazdırmış kişiler çoktur aralarında. Bazıları kan yoluyla Omena'nın gücünü içlerinde taşır. Bazıları Omena'yı tanıdıkça ve gücüne kapıldıkça kendini adamaya başlar.
Soyla olan işleyişte her çocukta Omena'nın lütfu görülmeyebilir. Bazen bir soy sonrasında etkili olur. Aile Omena'nın yolundan ilerliyorsa kendi istekleriyle çocuklarını bu yola sokabilir. Fakat Omena kendi de seçebilir.
Omena'yı terk etmek kolay değildir. Kişi uzaklaşsa bile Omena bir şekilde kendini hatırlatır. Eğer kişinin borcu varken Omena'yı terk etme yoluna girmişse Omena'nın oyunları istediğini alana dek bitmez.
Omena'nın seçilmişlerine gelirsek; bazen iki kardeş, bazen iki dost, bazen iki düşman olarak nitelendirilen bu on iki seçilmiş aşağıdaki gibidir:
Etasha ve Ganesha: Savaş tanrısı ve Barış tanrısı
Etasha kendini Omena'ya adayanlara savaşta güç verir, cesaret verir. Onları yenilmez kılar. Hangi şartta olursa olsun Etasha'ya kanını sunan savaşçı yenilmez. Sadece fiziksel savaşla bağdaştırmak tam doğru olmaz. Kişiler arası anlaşmazlıklar, iç düşüncelerde çatışmalar da Etasha'nın etkisindedir.
Ganesha ise barış yanlısıdır. Büyük savaşın ardından uzun sürecek barış ortamını sağlamak için kişilerin zihinlerine dinginlik verir. Aynı şekilde kişiler arası huzur, iç dünyada mutluluk Ganesha'nın etkisindedir.
Dyaus ve Dyasina: Ölüm tanrısı ve Yaşam tanrıçası
Dyaus ve Dyasina kardeş olduklarına inanılan tanrılardır. Dyaus erkek, Dyasina kadın olarak tasvir edilir. Düşmanlarının canını almak isteyenler Dyaus'a, sevdiklerinin kurtulmasını isteyenler Dyasina'ya dua eder. İki kardeşin yanında olduğu kişiler ölümü ve yaşamı kontrol edebilecek hale gelebilir. Elbette öleni diriltemezler ama düşmanlarına ölümü getirebilir, ölümün eşiğine gelen birini kurtarabilirler.
Varuna ve Rigveda: Ayrılık tanrısı ve Aşk tanrısı
Varuna ve Rigveda'nın eski iki dost olduğuna inanılır. Varuna'nın Vayu tarafından aklı çelinmiştir ve iki dostun yolu ayrılmıştır. Bu nedenle Omena Varuna'yı ayrılık tanrısı yapmıştır. Kaderlerinin kesişmesini istemediği kişilere Varuna'yı gönderir.
Rigveda ise iyi niyetli saf duygularının karşılığında aşk tanrısı olur. Sadece iki kişi arasındaki aşktan değil, kalplere verilen sıcak sevgiden de sorumludur. Özellikle anne baba olan kişilerin kalplerine dokunmaya çalışan Rigveda'nın yolu Varuna ile kolay kolay kesişmez.
Vayu ve Saranyu: Bencillik tanrısı ve Fedakarlık tanrıçası
Vayu'nun son derece bencil, kendinden başkasını düşünmeyen, zevk içinde yaşayan bir kraliçe olduğuna inanılır. Bin yıllar önceki eski medeniyetlerde aklını çelmediği prens, kral, han olmadığı söylenir. Omena onu cezalandırmak için ölümsüz yapar ve insanların tekdüzelikten uzaklaşmasını istediği için onu bir nevi kalplerin "kara büyücüsü" olarak dünyaya yollar.
Dünyada bencilliğin had safhaya ulaşmasıyla Omena kendinden bir parça vererek Saranyu'yu yaratır. Direkt Omena'dan bir parça taşıyan tek tanrıça Saranyu'dur.
Saranyu böylece fedakarlık tanrıçası olarak dünyaya iner. Vayu'nun yoldan çıkardığı, bencilliğe sürüklediği insanlara karşılık; dünyadaki fedakar, özverili, düşünceli insanları artırmaya çalışarak dengeyi korumaya çalışır.
Vayu ve Saranyu'nun iki düşman olduğuna ve büyük bir savaş içinde olduğuna inanılır. Dünyadaki kötülükler Vayu'ya, iyilikler Saranyu'ya ithaf edilir.
Ramasetu ve Damaru: Hüküm tanrısı ve Doğa tanrısı
Dünyadaki insanların sadece iyilik ve kötülükle idare edilemeyeceğini düşünen Omena hükmü dünyaya indirmeye karar verir. Ramasetu ve Damaru'yu yaratır.
Ramasetu insanoğlunun hükmünü belirleyen, hak edene taç giydiren hak etmeyeni deviren bir tanrı olur. Kesin kararlarıyla bazen acımasız olmakla suçlanır. Fakat o kimin başarılı kimin başarısız olacağını biliyordur. Seçimlerini buna göre yapıyordur.
Damaru ise insanın hükmünün sadece akılla, zihinle, orduyla olmayacağına inanmaktadır. Bu yüzden doğa ana rolünü eline alır ve Ramasetu'nun zaman zaman ortaya çıkan kibrini, meydana getirdiği doğal afetlerle yerle bir eder.
Ramasetu ve Damaru geçimsiz gibi görünse de aslında aralarında büyük bir çekim vardır. Benzer oldukları gibi ayrıdırlar da. İkisi de acımasız olabilir. Damaru'nun yaşatma dürtüsü Ramasetu'yu kendine hayran bırakır. En kötü anda bile her şeyin toparlanabileceğini gösterir Damaru. Bazen de acımasızlıkla her şeyin en iyi olduğunu sanırken yerle bir eder.
Onların bu yarı benzer yarı zıt uyumu Rigveda'nın hoşuna gider ve ikisinin kalbini dünyanın son gününe dek birbirine mühürler.
Svaha ve Skanda: Düşüş tanrısı ve Yükseliş tanrısı
Omena insanların gidişatını bilmektedir. Bunun için kaderi yaratmıştır. Fakat insanlara seçim hakkı vermek için kaderi ikiye ayırmıştır: düşüş ve yükseliş. Bu seçim hakkındaki amaç insanların fedakarlıkta gidebilecekleri noktaları sınamaktır. Kadere razı mı geliyorlar yoksa kadere isyan edip gittikçe kendilerinden vazgeçecek hale mi geliyorlar?
İsteği kadere razı gelmeleridir, fakat razı gelmiyorlarsa da kaderle oynamakta ne kadar ileri gideceklerini sınamaktır. Bu oyunda insan öyle bir noktaya gelir ki en son kendi ruhunu verir Omena'ya. Ruhsuz bir bedenin Omena'ya sunacak başka şeyi kalmaz. Ya aklını yitirir ya ölür.
Svaha; düşüşü, kötüye gidişi getirir. Skanda; yükselişi, iyiye gidişi getirir.
Svaha ve Skanda bu şekilde oluşmuştur. İnsanların kaderlerinde seçim haklarını kullanmalarında aracı gibi düşünülebilirler.
Bir örnekle anlatılacak olursa: Birinin hükmünün bitmesini isteyenler Ramasetu ve Svaha'ya dua eder. Hükümde yükselmesini isteyenler Ramasetu ve Skanda'ya.
***
Omena ve on iki seçilmişi karmaşık ve çok yönlü, bir o kadar da tehlikeli bir inanıştır. Kişinin bunu seçmeden veya terk etmeden önce ince düşünmesi gerekir. Omena'nın hediyeleri baş döndürebildiği gibi gazabı ömrü zindana çevirebilir. Bu nedenle Omena'ya inananlar sadece yüzeysel kalmaya çalışır. İleri aşamalara gidenler ise seçimlerinin sonuçlarını yaşar. Ne istediğine ne dilediğine her daim dikkat etmelidirler.