Sa Dulo ng Huling Bus

Chapter 7: Mga Guhit ng Alaala

Tatlong taon na ang lumipas.

Masaya na si Rafa—hindi 'yung masayang madalas nating nakikita sa pelikula, kundi 'yung klaseng kaligayahang dumarating matapos ang matinding bagyo. Payapa. Tahimik. Hindi perpekto, pero totoo.

May bago na siyang tahanan—isang maliit na art studio sa Cubao. Hindi man malaki, puno naman ng ilaw, halaman, at sining. Sa dingding ay nakasabit pa rin ang pinakaunang sketch niya kay Eli, bahagyang kumupas na ang lapis, pero malinaw pa rin ang kwento.

Tuwing may bisita, tanong nila:

"Bakit parang palaging may isang 'invisible person' sa sketches mo?"

Ngumiti lang si Rafa. "Kasi minsan, ang pinakamalalalim na kwento, hindi mo na kailangang makita nang buo para maramdaman."

"Project Alaala"—iyon ang pangalan ng bago niyang community art initiative. Layunin nitong ipunin ang mga kwento ng ordinaryong tao: mga nawalan, iniwan, lumisan, pero patuloy pa ring umaasa. Ika nga ni Rafa, "lahat tayo may kani-kaniyang multo, pero lahat din tayo may kakayahang gawing sining ang sakit."

At sa bawat kwento, gumuguhit si Rafa ng isang "memory portrait."

Minsan isang ina, minsan isang anak, minsan isang kasintahan. Hindi laging may pangalan ang pinipinta niya—pero laging may pakiramdam.

Isang araw, may lumapit na estudyante sa studio. May dalang maliit na envelope.

"Sir Rafa, nakita ko po ito sa lumang bus station sa Rosario. Nakatago sa pagitan ng bench. Akala ko po may value..."

Napakunot-noo si Rafa. Binuksan niya ang sobre.

Isang sulat. Luma. Amoy alikabok.

"Kung sakaling may makabasa nito, gusto ko lang sabihin na hindi ko alam kung bakit ako bumalik. Siguro dahil may naiwan. Siguro dahil may kailangan akong makita. Pero salamat sa isang gabi, isang tanong, at isang taong naniwala na hindi ako basta nawawala—kundi may dahilan kung bakit ako lumitaw."

Sa ibaba, tatlong letra lang ang nakasulat: E.L.I.

Kinagabihan.

Tahimik sa studio. Si Rafa, nakaupo sa harap ng blangkong canvas.

Sa unang beses matapos ang matagal na panahon, muling nanginig ang kamay niya sa excitement. Hindi lungkot. Hindi pangungulila. Kundi inspirasyon.

Sinimulan niyang gumuhit. Hindi lang isang tao. Hindi lang isang mukha. Kundi isang eksena: isang bench, isang bus station, isang gabi, isang lalaking nakaupo sa dulo... at isa pang lalaking dumarating, may dalang sketchpad.

Ngunit sa bagong bersyon, hawak na nila ang kamay ng isa't isa. At sa taas ng sketch, may pamagat:

"Sa Dulo ng Huling Bus: Isang Alaala ng Pagkakataon."

Exhibit Night.

Punuan ang studio. Tahimik ang crowd sa harap ng centerpiece. May mga mata ang namumula, may mga palihim na nag-aabot ng kamay sa kanilang mga kasama.

Sa likod, isang pamilyar na tinig ang bumati kay Rafa.

"Ang bigat... pero ang ganda."

Paglingon niya, isang binatang lalaki, nakaputing polo, may bitbit na camera.

"First time mo?" tanong ni Rafa.

"Oo. Pero parang ang tagal ko nang bahagi ng kwento."

Nagpakilala ang lalaki: Noel. Isa siyang documentarist. Gagawa raw siya ng feature tungkol sa "Project Alaala."

"May pakiramdam kasi sa mga gawa mo na... kahit hindi ko sila kilala, parang kilala ko sila. Parang damang-dama ko 'yung pagkawala."

Napangiti si Rafa.

"Siguro kasi lahat tayo may Eli."

Nagkatitigan sila.

Pag-uwi, may iniwang mensahe si Noel: "Kung okay lang, gusto kitang kuhanan ng kwento. Baka 'yung sining mo, hindi lang nakagaling sa iba. Baka kailangan ding marinig ng mundo kung paano ka gumaling."

Gabi. Sa lumang terminal.

Minsang tambayan. Ngayon, sarado na't abandonado.

Pero may liwanag na dumaan mula sa ilaw ng streetlamp. May bench pa rin. Ukit sa kahoy:

"E.L.I. x R.A.F.A."

Hindi ito gawa ni Rafa. Hindi rin niya alam kung sino ang gumawa.

Pero ngumiti siya. Hindi na siya umiiyak.

Hindi dahil nakalimot.

Kundi dahil natutong tanggapin.

Sa isang pahina ng bagong sketchpad, sinulat niya: "Hindi lahat ng dulo ay pamamaalam. Minsan, ito'y simula ng bagong guhit, bagong pahina, bagong pagkakataon."