1 Iuno'nun Semele yüzünden
Thebai soyuna diş bilediğini
üstüste belli ettiği günlerde,
4 Athamas'ın gözü öyle dönmüştü ki,
kucağında iki çocuğuyla birlikte
karısının geldiğini görünce,
7 "Ağları gerelim, dişi aslanla yavrularını
tuzağa düşürelim" diye bağırdı;
sonra aman vermez pençelerini açtı,
10 adı Learco olan çocuğu yakaladı,
bir kayaya fırlatıp parçaladı;
kadın öbür çocukla suda boğuldu.
13 Ve talih, astığı astık kestiği kestik
Troyalıların burnunu sürtüp de,
krallık kralla birlikte göçtüğünde,
16 kederli, bitkin, tutsak Hekabe,
Polyksene'nin öldüğünü, oğlu Polydoros'un da
denizin kıyısında
19 cansız yattığını görünce,
köpekler gibi ulumuştu,
çünkü acıdan kudurmuştu.
22 Ama ne Thebai'nin, ne Troya'nın öfkesi,
hayvanlara, insanlara eziyet etmede,
önüne çıkanları ahırdan salınan
25 bir domuz gibi koşarak ısıran,
solgun ve çıplak iki gölge gibi
acımasız değildi.
28 Gölgelerden biri Capocchio'nun yanına geldi,
dişlerini onun ense köküne geçirdi,
yüzüstü yerde sürükledi.
31 Tir tir titreyen Arezzo'lu dedi ki:
"Bu çılgının adı Gianni Schicchi,
herkesin ensesinde boza pişirir."
34 "Bakarsın öteki de, dişlerini sana geçirir"
dedim, "o buradan gitmeden önce,
bana onun kim olduğunu söyle."
37 Dedi ki:'Sevda yasalarını çiğneyen,
babasının koynuna giren
ahlaksız Myrrha'nın eski ruhu bu.
40 Başka birinin kimliğine girdi,
babasıyla öyle günah işledi,
şurada koşan da,
43 sürünün en iyi dişisini
elde etmek için, tıpkı onun gibi
kılık değiştirdi, Buoso Donati kılığına girdi,
46 yasaya uygun vasiyet düzenledi."
Gözlerimi diktiğim bu iki öfkeli
gidince, kalan soyu bozuklara bakmak için döndüm.
49 Lavtaya benzeyen birini gördüm,
bedenin çatallaştığı yerden
bacakları kesilmişti sanki.
52 Vücudu su toplamıştı,
organlar arasında orantı kalmamıştı,
o yüz sanki o karnın değildi,
55 susuzluktan dudaklarından biri
burnuna, öbürü çenesine yönelen bir hasta gibi,
dudakları açıktı.
58 Dedi ki bize: "Sizler ki
bu acılar ülkesinde, nasıl oluyorsa
ceza çekmiyorsunuz, bakın da
61 görün Adamo ustanın başına gelenleri;
yaşarken ne istedimse elde ettim,
ama şimdi bir damla su peşindeyim.
64 Casentino'nun yeşil tepelerinden,
Arno'ya doğru süzülürken,
kıyılarına serinlik ve nem getiren
67 dereler, hiç gitmiyor gözlerimin önünden,
ve bunların özlemi, avurtlarımı çökerten
illetten daha çok kurutuyor içimi.
70 Şaşmaz adalet cezalandırırken beni,
günah işlediğim yerden
yararlanıyor, artırmak için çektiklerimi.
73 Oradaki Romena'da öğrendim, Battista'nın resmini
taşıyan sikkeyi taklit etmeyi;
bu nedenle dünyada bıraktım kül olmuş bedenimi.
76 Ama Guido'nun, Alessandro'nun ya da
kardeşlerinin alçak ruhlarını görebilsem burada,
Fonte Branda'yı bile değişmem buna.
79 Çevrede koşuşan öfkeli ruhlar doğru söylüyorsa,
bunlardan biri çoktan gelmiş buraya;
ama neye yarar, elim kolum bağlıysa?
82 Yüz yılda bir adım gidecek
gücüm olduğunu bilseydim,
çukurun çevresi on bir mil,
85 eni de yarım mil demezdim,
çoktan yola çıkardım,
bu iğrenç adamlar arasında onu arardım.
88 Onların yüzünden bu murdarların yanına atıldım,
onlar yöneltti beni üç ayar
eksik florin basmaya."
91 Dedim ki ona: 'Sağ yanında
birbirine sarılı yatanlar,
kışın ıslak elden çıkan buhar gibi tütenler kim?"
94 "Buraya atıldığımda buradaydılar"
diye yanıt verdi, "hiç kıpırdamadılar,
sanırım sonsuza dek de kıpırdamazlar.
97 Biri, Yusuf'u haksız yere suçlayan kadın;
öteki de Troyalı üçkâğıtçı, Yunan Sinon:
için için yanıyorlar, leş kokulu duman salıyorlar."
100 İçlerinden biri, belki de
bu aşağılayıcı sözlere alındı,
onun kösele gibi göbeğine bir yumruk attı.
103 Göbek davul gibi ses çıkardı;
Adamo usta da, adamın suratına kolunu indirdi,
bu vuruş da yumruktan hafif değildi,
106 sonra dedi ki: "Gerçi gövdem ağırlaştı,
kıpırdayacak gücüm kalmadı,
ama kolum bu işe yeterli hafiflikte."
109 Beriki yanıt verdi: "Hiç de böyle
değildi yakılmaya giderken,
ama yerinde duramıyordu para basarken."
112 Şiş karınlı konuştu: "Doğru diyorsun bu konuda;
ama Troya'da gerçeği sorduklarında,
hiç de doğru tanıklık yapmadın."
115 'Ben yalan söyledimse, sen de sahte sikke bastın"
dedi Sinon, "tek günah işledim ben,
ama sen, iblisten büyük günahkâr olmalısın!"
118 "Hain, tahta atı anımsa"
diye yanıt verdi şiş karınlı,
"herkes öğrensin de, ders olsun sana."
121 'Susuzluktan dilin kuruyorsa" dedi Yunanlı,
"hak ettin bunu, irinli su da şişirip karnını
gözlerinin önüne perde olmalı."
124 Kalpazan dedi ki: "Her zaman olduğu gibi
ağzından inciler dökülüyor;
evet susuz kaldım ben, karnım da su topladı,
127 ama senin de ateşin var, başın ağrıdan çatlıyor,
yalaman için Narkissos'un aynasını,
sanmam ki bekleyesin sana yalvarmalarını."
128/ Narkissos'un aynası = Narkis-
sos'un kendisine baktığı su; Narkissos
suya vuran kendi görüntüsüne sev-
dalanır
130 Onları dinlerken olanca dikkatimle,
ustam dedi ki: "Bakmayı sürdürürsen böyle,
aramız bozulacak seninle!"
133 Onun öfkeli sesini duyunca,
öyle bir utançla döndüm ki ondan yana,
o an, bugün bile aklımda.
136 Hani insan kötü bir düş görür de,
düşteki olayı özler,
ama bunun düş olmasını ister ya;
139 o durumdaydım ben de, özür dilemek istiyordum,
ama ağzımı açamıyordum,
ve özür dilemeden, dilemiş oluyordum.
142 Ustam dedi ki: "Daha az utanç bile
yeter, daha ağır bir kusuru temizlemeye;
her türlü üzüntüden sıyrıl bu nedenle,
145 rastlantı karşına yine böyle
kavga eden insanlar çıkarırsa,
yanında benim olduğumu unutma:
148 onları dinlemek yakışmaz sana."
NOTLAR
1/ Iuno = Hera ile bir tutulan Romalı tanrıça; Jüpiter'in karısı; kadınların koruyucusu sayılır; Jüpiter Thebai kralı Kadmos'un kızı Semele ile onu aldatır.
4/ Athamas = Tanrı Aiolos'un oğlu,Semele'nin kaynı; Iuno tarafından çıldırtılır; karısı İno'yu dişi aslan sanıp, oğlu Learco'yu taşlara çarparak öldürür; karısı ve öbür oğlu Melicerta ise denizde boğulur.
16/ Hekabe = Troya kralı Priamos'un karısı; Polyksene ile Polydoros'un anaları; Troya yenilince Yunanların eline tutsak düşer; kızının Akhilleus'un (Akhilleus kızı sevmiştir) mezarı üstünde kurban edilmesine tanık olur, oğlunun ölüsünü görür ve çıldırır; Ovidius Metamorphoseis adlı yapıtında bu olayı anlatır.
26/ İki gölge = Gianni Schicchi ile Myrrha.
28/ Capocchio = Bkz Cehennem XXIX(137).
31/ Arezzo'lu = Griffolino d'Arezzo; Bkz Cehennem XXIX( 109).
32/ Gianni Schicchi = Floransalı Cavalcanti ailesinden; Buoso dei Donati ölünce, oğlu Simone ölüyü yataktan kaldırır, Gianni Schicchi'yi babasıymış gibi yatağa yatırır, noter getirip kendi çıkarına bir vasiyetname düzenletir; Bkz Cehennem XXV(35).
39/ Myrrha = Kıbrıs kralı Kinyras'ın kızı; babasına âşık olur, başka bir kadının kılığına girerek onunla yatar; bu ensest ilişkiden Adonis doğar.
42/ Koşan= Gianni Schicchi.
43/ Sürünün en iyi dişisi = Buoso Donati'nin en güzel atı.
61/ Adamo = büyük olasılıkla İngiliz kökenli kalpazan; yirmi dört ayar altın yerine yirmi bir ayar altın kullanarak Floransa florini basması ekonomik bunalıma yol açmış, yakılarak öldürülmüştür (1281).
64/ Casentino = Arno ırmağının yukarı vadisi.
73/ Romena = Guidi kontlarının (Guido, Alessandro, Aghinolfo kardeşler) şatosu; Adamo'yu düşük ayarlı para basmaya bunların zorladıkları söylenir.
73/ Battista'nın resmi = Floransa'nın koruyucusu ermiş Giovanııi Battista'nın resminin bulunduğu sikke.
77/ Kardeşlerinin = Aghinolfo'nun.
78/ Fonte Branda = Siena'daki ünlü çeşme; ancak Adamo kendi memleketinden söz ettiğine göre, Romena dolaylarındaki Branda pınarını belirttiğini düşünmek daha doğru olur.
80/ Bunlardan biri = Guidi kardeşlerden birinin ruhu; Guido 1300'den önce ölmüştü
97/ Yusuf'u haksız yere suçlayan kadın = Yakup peygamberin oğlu Yusuf'tan yüz bulamayınca, sarkıntılık ettiği gerekçesiyle onu kocasına şikâyet eden kadın; (Mısırlı Potiphar'ın karısı); Bkz Kitabı Mukaddes, Tekvin 39.
98/ Sinon = Troyalıları kandırarak, içi asker dolu tahta atın kente alınmasını sağlayan kişi.
100/ İçlerinden biri = Sinon.
102/ Kösele gibi = kösele gibi sert ve gergin.
131/ Ustam = Vergilius.
141/ Özür dilemeden dilemiş oluyordum = Dante ağzını açmamakla suçluluğunu kabullenmekte, aynı zamanda da özür dilemiş olmaktadır.
142/ Ustam = Vergilius.