PROLOGUE
BITBIT ang isang itim na bagaheng may kalakihan, mabagal niyang tinahak ang makipot na pasilyo ng tren. Nakasalubong niya ang ilan sa mga taong naghahanap din ng kanilang mauupuan. Ito ang unang beses na lilisanin niya ang kanilang probinsiya, dala ang pag-asa'ng makakapagsimula siya ng panibagong buhay sa siyudad. Mahigpit niyang hinawakan ang kanyang ticket habang masigasig na hinahanap ang kanyang upuan.
Nasaan ka na ba, no. 52?
At sa ilang sandali pa'y nakita niya ito. Hirap na binuhat niya ang bagaheng dala upang mailagay ito sa luggage compartment sa itaas ng mga silya. Suwerteng tinulungan naman siya ng kanyang katabi upang mailagay ito.
Maganda ang puwestong nakuha niya, katapat nito ang bintanang nahahamugan na sa lamig ng umagang iyon.
"Uy, suwerte mo naman at d'yan ka nakapuwesto." Tuwang bati agad ng kanyang katabi. Isang babaeng sa palagay niya'y ka-edaran din niya.
Ngumiti si Kassandra upang gantihan din ang paunang bati nito.
"Kung gusto mo, palit tayo," bumakas agad ang ngiti sa kanyang pisngi.
"Hindi, okay lang. Mamaya kasi darating yung boyfriend ko at dito yung puwesto niya sa kabila."
"Mmm... Taga rito ka ba sa Calmares?" Tanong ni Kassandra.
"Oo, sa Lipayan kami pero sa Hermanos na 'ko nakatira ngayon. Ikaw saan ka rito?"
"Hmm... Taga Puerto Veron ako." Sagot naman niya.
"Ah, 'di ba isla yun? Alam mo nakapunta na 'ko sa lugar ninyo. Marami raw magagaling kumanta sa inyo kasi kapag may pista sa bayan, sa inyo kumukuha ng banda yung Mayor namin."
"Marami talagang magagaling sa amin. Iyon na kasi ang libangan nila roon."
"Ibig sabihin, magaling ka palang kumanta kung ganun?" Pagbibiro pa nito.
Hindi tuloy alam ni Kassandra kung sasagutin niya ang katabi. Ang totoo may maliit naman siyang talento sa pagkanta ngunit hindi naman lahat ng taga Puerto Veron ay magaling sa musika.
"A-ako naku... H-hindi... Hindi, sila lang." Sabay senyas niya ng pagpapakumbaba.
"Ikaw ah, pa-humble ka pa." Natuwa si Kassandra sa tinuran nito, kitang gumuhit sa kanyang pisngi ang isang magandang ngiti.
Sumenyas ang katabi niya nang matanaw na yung lalaking hinihintay. Biglang nabaling tuloy ang atensyon nito sa kasintahang dumating. Ikinipot naman ni Kassandra ang kanyang labi ng mapansin na aligaga na 'tong asikasuhin ang binata.
Ibinaling nalang niya sa salaming bintana ang kanyang atensiyon. Iniayos niya ang kanyang mahaba at kulot na buhok, minsan talaga'y kinaiinisan niya ito. Likas na kasing ganito ang hitsura ng kanyang buhok mula pa pagkabata.
Maganda ang kanyang mukha, maputi at may kakinisan ng balat, may petite na pangangatawan ngunit hindi naman gaanong katangkaran.
Pinagpag niya ang ilang butil ng tinapay na dumikit sa kanyang coat, iyon lang kasi ang inagahan niya kanina, mga ilang espesyal na tinapay na ipinabaon ng kanyang Nana Lena.
Ito na ang nag-alaga sa kanya mula pa nang pumanaw ang kanyang ina. Alam niyang mabait ang matanda ngunit nahihiya na siyang magpaampon pa rito. Lima rin kasi ang anak nito at hindi naman siya kaano-ano. Kaya naman nang makaipon siya ng pamasahe ay agad siyang nagdesisyon na lumuwas ng siyudad. Balak sana niyang makapagtrabaho sa isang pabrika roon.
"Rosie, nga pala," bigkas nito matapos kalabitin si Kassandra. Ngumiti siya at sinagot ang kanyang katabi.
"K-Kassandra," mautal-utal niyang sambit ng harapin ito.
"Boyfriend ko pala si Bernard." Itinaas naman ng lalake ang palad nito upang batiin rin siya.
"First time mo 'no."
"H-ha, paano mo naman nalaman?"
"Hindi, feeling ko lang. Okay lang yan, ganyan din ako noong unang luwas ko sa siyudad." Pigil tawang wika ni Rosie.
Muling gumuhit naman ang ngiti ni Kassandra.
"Basta mag-iingat ka lang maraming luko-luko sa siyudad, baka mapahamak ka," dagdag pa nito.
"Alam ko naman yon, saka hindi naman ako madaling mauto."
"Good!" Mahinang tumawa si Rosie, matapos nuo'y bumaling na nang atensyon sa kasintahan.
Tumikom ang kanyang bibig sa sitwasyong iyon at nang mapansing wala na itong interes pang kausapin siya'y muli niyang sinilip ang tanawin sa labas.
May kadiliman pa noong umagang iyon, maaga kasi ang biyaheng nakuha niya. Sumandal ang likuran niya sa upuan at nagpangalumbaba. Ito na marahil ang pamamaalam niya sa Calmares. Ang bayang halos kinalakhan na rin niya. Dito kasi siya nakatapos ng highschool at umuuwi nalang ng Puerto Veron kapag sabado't linggo. May maliit kasing puwesto sa palengke ang kanyang ina noong nabubuhay pa ito. Bagama't simpleng buhay lang ang meron sila nuo'y maraming ibinigay sa kanya na alaala ang bayan na ito.
Narinig ni Kassandra ang malakas na busina ng tren, nagpapahiwatig nang kanilang pag-alis. Hindi niya mapigilan ang unti-unting pagpatak ng kanyang luha habang iniisip ang lahat ng mga nangyari nitong mga nakalipas na taon.
Parang dagok ng tadhana ang kamalasang dumating sa buhay nila nang magkasakit ang kanyang ina ngunit ayaw nang alalahanin pa ni Kassandra ang lahat ng ito. Agad niyang pinahid ang mga luhang gumuhit sa kanyang pisngi.
Naramdaman niya ang unti-unting pag-usad ng tren habang ang lahat nang nakikita niya'y isa-isang naglalaho sa kanyang paningin. Kung sana'y ganuon din kabilis na lumimot sa nakaraan pero hindi para kay Kassandra. Hindi niya kailanman makakalimutan ang mga taong nagbigay ngiti sa buhay niya.
Umangat ang kanyang kamay na tila gustong panghawakan ang lahat ng mga imahe yon ngunit ang mga ito'y magiging parte nalamang ng mga alaalang uukit sa kanyang kaisipan. Pumikit ang kanyang mga mata at nagdasal ng taimtim. Umaasang didinggin ng langit ang hiling niyang mapabuti sa siyudad.
-----
"INAY, nandiyan na si Kassandra," mahinang bulong naman ni Joyce, ang bunsong anak nito. Agad naman itong tumayo upang salubungin si Kassandra sa hall ng ospital. Malayo palang ay tanaw na ni Kassandra ang pagluha nito,
"Nana Lena, kamusta si Mama?" Nanginig ang tono niya. Bitbit nito ang ilang prutas na ipapasalubong sana niya.
Tinitigan ito ng matanda, basado sa kanyang mukha ang nangingilid na niyang mga luha.
"Nasa kuwarto ang mama mo, n-nagpapahinga na Kassandra." Hinawi ng matanda ang kanyang buhok ngunit halata na pinipigilan nitong humikbi.
Ngumiti si Kassandra.
"May pasalubong ako sa kanya. Nakabenta ako ng marami ngayon," suminghot siya.
Pilit na ngumiti ang matanda matapos nuon ay higpit na yumakap ito sa kanya.
"Wala na siya, Kassandra. Iniwan na niya tayo." Dahan-dahang tumulo ang kanyang mga luha nang marinig ang mga katagang iyon ngunit bakit tila ayaw niyang maniwala.
"M-mali ang mga mensaheng ipinadala ni Joyce kanina. Alam kong matibay si Mama at hindi siya bibigay," paulit-ulit niyang pangungumbinsi sa kanyang sarili. Pinunasan niya ang pisngi matapos kumawala sa yakap na iyon.
"Titingnan ko lang si Mama sandali, Nana Lena, ipagbabalat ko siya nito, paborito kasi niya." Tumawa siya ng mahina tila nais itanggi sa sarili ang masamang pangitain ng matanda.
Marahang sinilip niya yung kuwarto. Hindi na mabilang ang mga luhang muling pumapatak sa kanyang mga mata. Nanginginig ang kalamnan niya nang makalapit sa inang nasasakloban ng puting kumot ang katawan.
Dahan-dahang ibinaba niya ito upang makita ang payapang mukha ng kanyang ina. Bumuhos agad ang matinding sakit sa kanyang dibdib. Tila kakapusin na siya sa hininga dahil sa katotohang natunghayan.
Hinawakan niya nang mahigpit ang kamay ng kanyang ina at wala na ang dating init nito na dati rati'y humahagod sa kanyang makinis na mukha.
Bakit nakakapanibago para sa kanya ang panglalamig ng palad na iyon?
"Ma..." Mahinang tawag ni Kassandra. "M-mama, h-huwag mo akong iwan, M-Ma!" Dinig sa buong silid ang paghiyaw nito sa walang buhay niyang ina. Totoo ang lahat ng kanyang nakikita, tuluyuan na siyang iniwan nito.
Isang kamay naman ang marahang humagod sa kanyang likuran kasabay ng malambing nitong boses na sinasambit ang kanyang pangalan.
"Kassandra... Kassandra!"
-----
PAPIKIT-PIKIT siyang nagising mula sa mahimbing na pagkakatulog. Si Rosie na kanina pa kinakalabit ang kanyang likuran. Malapit na kasi ang istasyon kung saan sila baba. Mukhang sa pagkakataong iyon ay muli na naman n'yang napaniginipan ang kanyang ina. Pasimpleng pinunasan niya ang mga luhang gumuhit sa kanyang pisngi.
"Salamat Rosie, nakatulog kasi ako."
"Wala yon, ano ka ba? Saan ka ba tutuloy dito sa Hermanos?"
"Ah eh, ang totoo n'yan, maghahanap pa ako ng boarding house. Bukas na kasi yung interview ko sa pabrika."
"Ay! May alam ako. Ituturo ko sa'yo pagbaba natin." Ngumiti si Rosie, halata na gustong-gusto siyang kaibiganin nito.
"Sige, salamat ha. Hulog ka talaga ng langit."
Pagak na natawa naman si Rosie sa sinabi niya.
Hindi naman mapatid ang pagkamangha niya sa mga nagtataasang gusali. Ito na ang bagong landas na tatahakin ng kanyang mga paa at dito na marahil magsisimula ang panibagong pagsubok sa buhay ni Kassandra.
-Sky Flake
(Please continue reading to: Chapter 1)