Lucio's P.O.V.
"Nakita ko na si Senda," paroo't parito ako sa harapan ni impong Delfin. "Naglalakad siya sa dalampasigan sa Santa Fe. Hindi ko alam kung paano siya nakaabot sa ganoong kalayo na gamit lamang ang bangkang de sagwan."
"O, e bakit hindi mo pa sinundo?"
"'Yun nga nga ang problema ko, hindi ko alam kung bakit hindi ako makapasok doon na tila ba may harang ito na hindi ko nakikita. Nakikita ko ang mga bangka at ibang mga yate na nakakapasok naman, 'yung sa akin lang ang namumukod-tanging hindi."
"Mali ba ako kung sasabihin kong alam mo na rin kung bakit hindi ka makapasok doon?"
Napahinto ako upang magbuntong-hininga. Tama siya. Alam ko nga kung bakit, at 'yun na nga ang pinakanakakairita sa lahat. Hinarangan ito ni Marietta, tulad nga ginawa niya sa lahat ng mag teritoryong inaangkin niya o yaong mga nasakop na nito, at ako lamang ang namumukod-tanging hindi nakakapasok sa mga lugar na iyon, at isa ang Santa Fe sa mga dati kong teritoryong inagaw niya.
"Ang mahalaga, nakita mong ligtas naman siya at ang inyong anak."
Napapikit ako sa pinaghalo-halong inis, ngitngit, lungkot, at galit. Naiinis ako na hindi ako nahintay ni Senda. Nagngingitngit ako na nasa teritoryo ito ni Marietta. Nalulungkot ako dahil gusto ko na siyang mayakap, mahagkan at humingi ng tawad, at nagagalit ako dahil hindi ako makalapit sa kanya.
"May alam ka bang paraan upang mabasag ko ang harang na iyon?"
"May paraan, ngunit mabubulabog mo rin si Marietta kapag ginawa natin 'yun. Handa ka bang isugal ang kaligtasan ng iyong mag-ina?
Hindi. Siyempre, hindi.
"Teka sandali," wari'y may naalala si Impong Delfin. "Sa Santa Fe ba kamo?"
Tumango ako, "bakit?"
"Pahiramin mo ako ng mga mensaherong hindi kilala ni Marietta. May kilala ako roon na makakatulong sa atin."
"At sino naman?"
****
Senda's P.O.V.
"Magandang araw, Rosing." Pagbati ni Matias habang naglalakad-lakad ako sa harapan ng bahay kinaumagahan.
Matapos kong malaman na hindi naman pala ako nito planong digahan, at isa naman pala itong lihim na kakampi ay nginitian ko na ito. "Magandang araw rin sa 'yo. Napadaan ka? Hinahanap mo ba sina Tata Pepe? Nasa laot pa si—"
"Hindi, Rosing. Ikaw talaga ang sinadya ko."
"Ano bang maipaglilingkod ko sa 'yo?"
"Ah," kakamot-kamot ito, "hindi na ako magpapaligoy-ligoy pa pero" luminga-linga muna ito, "mayroon akong kaibigan na nais makipag-usap sa 'yo." halos pabulong na ito, "Ah, paano ko ba sasabihin...baka kasi natatakot ka na sa akin. Wala akong balak na masama, ha? I-ito kasing kaibigan ko ay kilala ka. Ang sabi niya, kilala mo raw siya noong bata ka pa pero hindi raw siya sigurado kung natatandaan mo pa si—"
Copyright ⓒ DyslexicParanoia (Angela Atienza), 2019, All rights reserved.
"Si Alfonso ba?" hininaan ko rin ang boses ko. Diniretso ko na ito dahil sa wari ko ba'y hirap na hirap itong humanap ng tamang pananalita upang masabi nito nang malinaw ang nais nitong sabihin sa akin.
Nanlaki ang mga mata nito, "p-paano mo nalaman na siya? Nakapagbabasa ka ba ng isipan?"
"H-ha? Ah—" naku, lukaret ka Senda. Bakit kasi ang atribida mo? Dapat hinintay mo na lang na siya ang magsabi kahit na mahirapan pa ito. Paano mo ngayon ipapaliwanag ito? "k-kailan at saan ba raw niya ako nais kausapin?" Hay naku, sana hindi na niya ulitin ang kanyang katanungang iniwasan kong sagutin.
Sinuyod nito ng tingin ang kapaligiran. Animo'y naninigurong walang nakakakita at nakakarinig sa amin, "itatanong ko sa kanya sa muli naming pagkikita," pabulong na pagbaling nito sa akin. "Abangan mo ang mensahe ko. Maglalagay ako ng papel na kulay lupa na binalot sa bato. Ibabaon ko ito sa," muli itong luminga-linga, "sa ikatlong paso ng pandan ni Nana Auring." Inginunguso nito ang bahay nina Tata Pepe. "Ikatlo mula sa likod. Ikalima mula sa harapan. Siguraduhin mong walang makakakita sa 'yo o makakapansin para maaari tayong magpasahan ng mensahe sa gano'ng paraan.."
****
Lucio's P.O.V.
"Normita? Sino si Normita? Kaano-ano mo si Normita?" matapos nitong sabihin sa akin ang pangalan ng diumano'y kakilala niya sa Santa Fe. Nahihilo na ako sa sarili kong paikot-ikot, dahil hindi na ako makapaghintay na masundo si Senda.
"Si Normita ay isa sa mga nakababata kong pinsan."
"Mapagkakatiwalaan ba ito?"
"Mapapagkatiwalaan 'ko' ito. Ngunit tatapatin na kita, bilang babala na rin. Napopoot ito sa 'yo noong huli kaming nagkita, dahil ikaw raw diumano ang namumuno sa mga Aswang na pumatay sa kanyang buong pamilya, puwera sa kanya at sa kanyang apong si Matias."
"Anak ng—ako na naman?! May lugar pa ba rito sa Pilipinas na walang napopoot sa akin? Tsk. Kakampi man o hindi, napopoot man sa akin na lagpasan pa hanggang sa impiyerno. Kahit sino pa 'yan, wala na akong pakialam, basta't makuha ko ang mag-ina ko! Kahit na dumanak pa ang dugo!"
"Huwag naman, Lucio. Maraming inosenteng taga-lupa ang madadamay kapag binulabog natin si Marietta sa lugar na 'yon. Alam kong nag-aalala ka. Alam kong hindi ka na makapaghintay. Alam ko ring naiinis ka na, ngunit kailangan mong maging mahinahon. Hindi tayo maaaring magpadalos-dalos dahil walang sinasanto, at walang sinusunod na batas ang mga kalaban mo. Lalo na ngayong kapupuslit mo lamang sa kamay ni Marietta. Siguradong aktibo na ito sa paghahanap sa 'yo at kay Senda."
Hindi ko alam kung paano ko pakakalmahin ang sarili ko ngunit sinubukan ko. Hindi ko na mabilang kung ilang beses akong huminga ng malalim, ngunit gayo'n na lamang ang ginagawa ko kapag muli na namang umiinit ang ulo ko at dinadalaw ng matinding pag-aalala.
"Kumusta na nga pala si Edwino?" Sa mas mahinahong timbre, "buhay pa ba? Uuwi ba raw siya sa Mashuria o hindi?"
"Isa 'yan sa problema natin, Lucio. Pabalik-balik ang barang sa kanya. Mukhang ang tangi at permanenteng solusyon ay ang subukang kalabanin na si Marietta kesehodang malaman na niya na may kumokontra na sa kanya. Ngunit lubha itong mapanganib. Hindi ko masisiguro ang kaligtasan ni Edwino. Ano sa tingin mo?"
"Bakit hindi siya ang tanungin mo? Malinaw pa naman ang pag-iisip nito, hindi ba? Pero paano mo naman kokontrahin ang impaktang 'yon? Kakailanganin mo ba ang tulong ng iba?"
"Malamang. Oo, may maipapahiram ka ba sa akin na mga Engkantong may dunong?"
"Lahat ng Engkanto rito ay may dunong ngunit mahigpit na ipinagbabawal ko sa mga ito ang paggamit nito dito, lalo na sa mundo ng mga tao. Pero hindi naman tao si Marietta kundi isang halimaw na walang kaluluwa. Sabihin mo lang kung ilang Engkanto ang kailangan mo laban sa salot, kahit isang buong tribo pa'y ipapahiram ko sa 'yo!"
****
Senda's P.O.V.
"Ang ganda ng buhok mo, Rosing. Ang kintab at natural na mamula-mula kapag nasisinagan ng liwang!" Habang sinusuklayan ako ni Nana Auring. "Di tulad nitong sa akin. Pinupusod ko na lang dahil laging tuyo."
"Hindi po dating ganyan 'yan. Tuyong-tuyo rin po ang buhok ko dati. Binibiro pa nga po ako ng asa—n-nobyo ko dati na para raw alambre ang buhok ko. Parang buhok nga raw ng manananggal. Pero simula nang naalagaan ito gamit ang espesyal na langis ng Olibo, unti-unti na itong nagkabuhay."
"Diyaskeng nobyo mong 'yan! Aba'y napakasama naman pala ng ugali. Bakit naman sasabihan ka niya ng gano'n kahit na sabihin pang may bahid ito ng katoto'hanan.
"Di naman po. Nagbibiruan lamang po kami noon."
"Sus. Tinakbuhan ka na nga, ipinagtatanggol mo pa. Kung ako 'yan, kukuhanin ko ang lahat ng pagkakataon para murahin siya at isumpa. At ikaw naman, bakit naman pumatol ka sa pintasero. Aba'y kung ako ang sinabihan na ang buhok ko ay parang sa manananggal, tatanggalin ko ang kahit anong maaaring matatanggal ko sa kanya, lalong-lalo na 'yong butotoy n'ya, para hindi makapanundot ng mabulbol na bibingka."
Tinakpan ko ang bibig ko. Hindi ko kasi inaasahan na marunong pala itong magbiro ng medyo berde.
"Alam mo 'yang mga buntisero?" dugtong nito, "dapat sa mga 'yan kinakapon." Humahagikhik ito, "o 'di kaya naman eh ipinatatapon sa mga liblib na isla para gawing barako ng mga kanibal na tribong puros mga babaeng bungal, may malalaking ilong na may nag-uumawas na sipon at kulangot; 'yung may mababaho, mabubuhok at maiitim ang kili-kili. Do'n, magsawa siyang bumaba at mangantot ng babaeng mababantot hanggang sa mabakli na ang ipinagmamalaki niyang Kabutiyag (1)." Sabay tawa.
Hindi ko na napigilan pang humagalpak ng tawa. Mas nakakatuwa rin kasi ang pagkakasabi niya, at matagal-tagal na rin akong hindi nakakatawa kaya napakalaking bagay sa akin ang pagkakataong pansamantalang makalimot sa pinagdaraanan kong kalungkutan.
"Aba hoy, Matias!" Biglang pagtawag ni Nana Auring. Nakatanaw rin kasi ito sa labas ng bintana habang sinusuklayan ako sa sala. "Saan ka galing?"
Napatingin ako kay Matias, napatingin din naman ito sa akin.
"Ah, Nana Auring, pasensya na po" Sumusulyap-sulyap ito sa akin na tila may nais sabihin kaya pinakiramdaman ko ito. "Hindi ko alam na nariyan kayo. Hihingi po sana si Lola ng ilang pirasong pandan," tila ngumuso ito nang bahagya, "pero tiningnan ko po muna kung may sapat kayo bago ako humingi. Nakakahiya naman po kung wala kayong magagamit ng dahil sa amin."
"Pandan ba kamo? Aba'y kumuha ka na, sige na, hijo. Kapag ikaw eh hindi mo na kailangang magpaalam pa dahil alam kong hindi ka naman balasubas na kinakalbo ang aking mga pananim."
Muli itong sumulyap sa akin. Nakuha ko naman agad ang mensahe nito. "Naku, maraming salamat po!" bago ito tuluyang lumagpas upang kuhanin ang kunwa'y pakay nito.
***
Nahihirapan akong kumuha ng tiyempo upang siyasatin ang mga paso ng pandan. Halos hindi kasi ako nilulubayan ni Nana Auring na wari ko ba'y takot na takot na mawala ako sa kanyang paningin, kaya nang magdadalawang-araw na at hindi ko pa rin nakukuha ang ikinubli roon ni Matias ay nagprisinta na ako kay Nana Auring na magsasaing upang may dahilan akong tumungo sa malalaking pasong taniman nito ng mga pandan. Bumilang ako mula sa likod, at tulad nga ng sinabi ni Matias ay mayro'n nga roong nakakubling papel na kulay lupa at nakabalot ito sa isang batong kasinglaki ng aking kamao. Kinuha ko ang papel at ibinulsa iyon, habang ang bato naman ay muli kong ibinalik sa paso. Agad akong nagtungo sa batalan sa likod-bahay at agad na isinara ang pinto.
Rosalia, hihintayin kita sa ating 'Talon'. Nagmamahal, Popoy.
Napangiwi ako. "Rosalia? Sino si Rosalia?" bulong ko sa aking sarili. Ating Talon? Sa isipan ko. Popoy? Sino si Popoy?
Rosalia... Popoy... pilit kong hinahalukay ang utak ko dahil parang pamilyar ang mga pangalan na iyon ngunit hindi ko na ito maalala.
Rosalia... saan ko ba narinig 'yun? Hinihilot ko na ang aking sentido.
Popoy...Popoy...Popoy...Popo—biglang kumislot ang puso ko na agad namang sinundan ng mas mabilis at mas malakas na pagtibok nito sa aking dibdib.
Naalala ko na kung sino si Popoy.
[ITUTULOY]
Footnote:
(1) Kabutiyag - referring to Phallus Impudicus or Penis (Phallic) Mushroom, colloquially known as Common Stinkhorn Mushroom.