İlahi Komedya

Cehennem | Beşinci Kanto

61 Öteki kadınsa, sevdiği uğruna canına kıydı,

Sichaeus'un külleri üzerine içtiği andı tutmadı;
arkadan gelen, şehvet düşkünü Kleopatra.

64 Mutsuzluklara yol açan Helena'yı görüyorsun,

sonunda sevdaya yenik düşen
büyük Akhilleus'u görüyorsun,

67 Paris'i, Tristan'ı görüyorsun."

Ve bana sevda yüzünden yeryüzünden göçen
binden çok gölge gösterdi.

70 Ustamın saydığı eski kadın, şövalye adları

hüzünle doldurdu içimi,
kendimden geçtim sanki.

73 Dedim ki: "Ozan, birlikte yürüyen,

rüzgârda tüy gibi giden
şu iki gölgeyle konuşabilsem keşke."

76 Dedi ki: "Yakına geldiklerinde
iyice göreceksin onları; kendilerini
sürükleyen sevda adına dilersen, yanına yaklaşırlar."

79 Rüzgâr onları bize doğru yönlendirince

seslendim : " Ey acılı ruhlar,
engel olan yoksa, gelip konuşun benimle."

82 Güvercinlerin arzunun dürtüsüyle,

gerilmiş çırpmayan kanatlarla
sıcak yuvalarına uçmaları gibi, onlar da
85 ayrıldılar Dido'nun sürüsünden,

bize doğru geldiler bu kötü havada,
sevecen seslenişimin etkisiyle.

88 "Ey bu karanlık havada bizleri görmeye gelen

yufka yürekli, iyiliksever canlı,
biz ki kanımızla boyadık dünyayı,

91 dostumuz olsaydı evrenin efendisi,

ondan mutlu kılmasını isterdik seni,
çünkü korkunç yazgımız yüzünden acıyorsun bize.
94 Rüzgâr şimdiki gibi izin verdikçe,
söylemek istediklerinizi dinleriz,
dinlemek istediklerinizi size söyleriz.

97 Dünyaya geldiğim bölge,

Po'nun kollarıyla birleşip de
denize döküldüğü kıyıda.

100 Soylu yüreklere kolayca giriveren sevda
elimden alınan yakışıklı bedenimle
büyüledi onu; bu ayrılış içimde sızı hâlâ.

103 Sevileni sevmeye zorlayan sevda
öyle güzellikler tattırdı ki bana,
gördüğün gibi, eli hâlâ yakamda.

106 Sevda ortak ölüme götürdü bizi.

Kaina beklemekte bizi öldüreni."

Böyle sona erdi bize dedikleri.

109 Bu yaralı ruhları dinleyince
başımı öne eğip, öyle uzun süre
tuttum ki, sonunda ozan " Ne düşünüyorsun? " dedi.
112 Yanıt vermek için söze girdim: "Yazık ki,.
tatlı düşüncelerin, güzel isteklerin
kurbanı olmuş bunlar! "

115 Sonra onlara döndüm, ilkin

şunları dedim: "Francesca çektiklerin
üzüntüye, gözyaşına boğdu beni.

118 Söylesene: birbirinize içinizi

açmadan önce, sevdanın hangi belirtisi
gizli duygularınızı ele verdi?"

121 O dedi ki: "Mutlu günleri
anmak acılı günlerde, inan ki
acıların en büyüğü, ustan da bilir çok iyi.

124 Ama sevdamızın nasıl filiz verdiğini
öğrenmek istiyorsan ille de,
anlatayım ağlayarak konuşan biri gibi.

127 Bir gün vakit geçsin diye

Lancelot'nun sevda öyküsünü okuyorduk,
yalnızdık, art niyet taşımıyorduk.

130 Okurken birçok kez gözlerimiz karşılaştı,
birçok kez yüzlerimiz sarardı,
ama bir yer geldi, kendimizi tutamadık artık.
133 İstek yüklü güler ağzı

sevgilisinin öptüğünü dinleyince,
yanımdan hiç ayrılmayacak sevgilim de,

136 tir tir titreyerek öptü dudaklarımı.

Galehaut hem kitap, hem yazar oldu bize;

o gün başka bir şey okumadık."

139 Bunları anlatırken ruhlardan biri,
öteki ağlıyordu; hali öyle dokundu ki,
kendimden geçtim, ölüyordum sanki;

142 yere düştüm, ölü bir beden gibi.

NOTLAR

1/ İkinci daireye = aşağıya doğru inildikçe daire daralmakta, çekilen acı ise artmaktadır.

4/Minos = klasik mitolojide sertliği ve adalete saygısıyla ünlü Girit kralı. Dante, Minos'u şeytan yapıp Cehennem'de yargıçlık görevi veriyor.

19/ Kendini kime emanet ettiğine = Dante'yi geri döndürmek amacıyla, Vergilius'un güvenilir bir kişi olmadığını belirtmek istiyor.

20/ Girişin genişliğine aldanayım deme = giriş geniştir ama çıkış böyle değildir.

22/ Alnına yazılı yolculuk = yolculuğu Tanrı öngörmüştür.

23/ Her isteğini yerine getirebilen = Tanrı.

34/ Yıkıntı = İsa'nın ölümünün yol açtığı deprem sonucunda oluşan ve Cehennem'in dairelerine inilen yar; Bkz Cehennem XII
39/ Anlaşılıyordu = Vergilius'tan öğrendim anlamına.

50/ Usta = Vergilius.

53/ Dilleri çok çeşitli = Babil halkı.
57/ Ayıbını = öz oğluyla evlenmişti.
58/ Semiramis = güzelliğiyle ve cinselliğe düşkünlüğüyle ünlü Kaide ve Asur kraliçesi (İÖ XIV. yy); yakınlarıyla cinsel ilişkiyi hoşgören bir yasa çıkarttığı söylenir.

60/ Sultan = Mısır sultanları; Dante büyük bir olasılıkla Mezopotamya'daki Babil'le Mısır'daki Kahire dolaylarındaki Babil'i karıştırıyor.

61/ Öteki kadın = Kartaca kraliçesi Dido; Vergilius'un da Aeneis'te değindiği Dido, anısına bağlılık andı içtiği kocası Sichaeus'un ardından sevdiği Aineias'ın kendisini bırakıp Troya'ya dönmesi üzerine canına kıyar.

63/ Kleopatra = önce Caesar'ın, sonra Antonius'un sevgilisi olan Mısır kraliçesi (İÖ I. yy).

64/ Helena = Troya savaşının çıkmasına yol açan, güzelliğiyle ünlü prenses.
66/ Akhilleus = Troya savaşının en önemli kahramanı (Aşil). Sevdiği Polyksene ile evlenmek isterken tuzağa düşürülerek öldürülür.

67/ Paris = Troya kralı Priamos'un oğlu.

67/ Tristan = Yuvarlak Masa şövalyelerinden.

70/ Ustamın = Vergilius'un.

75/ İki gölge = Francesca da Rimini ile sevgilisi Paolo Malatesta; Francesca çirkin kocasının yakışıklı kardeşi Paolo'yu sevince, kocası Gianciotto Malatesta ikisini de öldürür.

81/ Engel olan yoksa = Tanrı engel olmuyorsa.

96/ Size = Dante ile Vergilius'a.

97/ Dünyaya geldiğim bölge = Ravenna.

102/ İçimde sızı = ölmeden önce günahlarının bağışlanmasını dilemek olanağını bulamamıştır.

107/ Kaina = Cehennem'in akrabalarına ihanet edenlere ayrılan bölümü; sözcük Kabil'den türetilmiştr; Bkz. Cehennem XXXII(58)

110/ Ozan = Vergilius.

123/ Ustan = Vergilius.

128/ Lancelot = Yuvarlak Masa şövalyelerinden; Kral Arthur'un karısı Genievre ile yaşadığı aşk on ikinci yüzyıl romanlarında işlenmiştir.

134/ Sevgilisinin = Lancelot'nun.
137/ Galehaut = Genievre'i Lancelot'ya öpmesi için yüreklendiren aracı; Dante ise öpeni Lancelot yapıyor.