[Fyodor Dostoevsky] Lũ Người Quỷ Ám

V.TRƯỚC NGÀY DẠ HỘI

Chương Năm

TRƯỚC NGÀY DẠ HỘI
1

Ngày tổ chức buổi dạ hội của bà Lembke để giúp những cô giáo nghèo trong tỉnh đã được ấn định dăm lần bẩy lượt, lần nào cũng bị dời lại. Trong khi đó, Piot'r Verkhovenxki lăng xăng quanh bà ta, còn Liamsin, viên thư ký hành chính quèn mọi khi thỉnh thoảng tới thăm ông Xtepan Verkhovenxki và bây giờ được dinh tổng đốc chiếu cố vì biết đàn dương cầm, lo chạy việc vặt cho bà ta. Cùng giúp bà Lembke trong việc sửa soạn là Liputin, người mà bà ta đang dọn đường cho làm chủ bút một nhật báo độc lập của địa phương trong tương lai. Một vài bà, có chồng cũng có, không chồng cũng có, láu táu quánh bà ta ra vẻ sốt sắng phụ một tay. Ngay cả Karmazinov, mặc dù không thể gọi là lăng xăng, cũng thường lớn tiếng nhắc đi nhắc lại rằng ông ta sắp sẵn một ngạc nhiên thú vị cho mọi người khi cuộc so tài văn chương tay tư bắt đầu. Có vô số người ghi tên dự dạ hội và những nhà hảo tâm, kể cả toàn thể giới xã hội thượng lưu; ngay giới không thượng lưu cũng được hoan nghênh nếu họ mang tiền tới. Bà Lembke giải thích, thái độ này bằng lời tuyên bố rằng sự hỗn hợp các giai cấp đôi khi cũng phải khoan thứ, bởi vì nếu không "làm sao chúng nó mở mắt lên được?" Thế là ủy ban tổ chức không chính thức bèn quyết định rằng buổi dạ hội sẽ được tổ chức trong một tinh thần dân chủ. Sự đáp ứng nồng nhiệt của những người ghi tên đã mang lại một số tiền không ngờ và giúp những người tổ chức nẩy ra đủ loại ý kiến hay ho; đó là lý do khiến buổi dạ hội cứ bị hoãn hoài. Họ vẫn chưa quyết về nơi tổ chức tiết mục đại vũ vào phần chót của chương trình: ở tư gia đồ sộ của vị điền chủ đứng đầu trong tỉnh, do bà vợ ông đặt dưới quyền sử dụng của vị đệ nhất phu nhân, hay ở dinh cơ Xcvoresniki của bà Xtavroghina. Dĩ nhiên Xcvoresniki hơi xa thành phố, nhưng nhiều người trong ủy ban cảm thấy rằng, vì một lý do nào đó, ở đấy người ta sẽ cảm thấy thoải mái hơn. Bà Xtavroghina cũng muốn họ quyết định tổ chức ở nhà bà, và việc vị phu nhân kiêu ngạo này bây giờ khép nép trước vị tổng đốc phu nhân kể cũng lấy làm lạ. Có thể điều đã làm bà hài lòng là, đổi lại, Julia fon Lembke gần như hạ mình trước Nicolai Xtavroghin, ân cần với chàng hơn bất cứ người nào khác. Ở đây tôi lại phải nhắc lại rằng Piot'r đã la cà khắp nơi để cố gây cho mọi người trong dinh tổng đốc cảm tưởng Nicolai là một người có những mối liên hệ bí ẩn nhất với những giới bí ẩn nhất, và rằng chắc chắn vì một sứ mạng bí ẩn nào đó anh ta mới tới thành phố này.

Hồi đó, dân chúng ở đây hình như ở trong một tình trạng tâm tính kỳ lạ. Nhất là trong đám các bà đột nhiên có một khuynh hướng thích sự phóng túng. Một vài ý niệm cực kỳ buông thả như thể đang lan tràn. Có một sự vui vẻ quá đáng, một cái gì luông tuồng, một cái gì gây cho tôi những cảm nghĩ khó chịu. Thái độ phóng túng là cái mốt thời đó. Sau này khi mọi việc đã xong, người ta đổ tội cho Julia fon Lembke, nhưng trách một mình bà ta thì cũng không phải. Thật vậy, lúc đầu, phần lớn người ta ca tụng vị tân đệ nhất phu nhân là đã qui tụ được xã hội địa phương lại và làm cho đời sống hấp dẫn hơn. Tuy đã có một vài vụ tai tiếng, nhưng bà Lembke không thể coi là có trách nhiệm; thật ra, lúc đó, người ta chỉ lấy làm thích thú và cười - không ai phản đối. Đúng ra, một số người đáng kể, có những quan điểm riêng về những gì đang diễn ra, và họ đứng xa mà nhìn. Nhưng ngay họ cũng không phàn nàn gì. Thực ra, họ mỉm cười.