[Fyodor Dostoevsky] Lũ Người Quỷ Ám

I.VÀO CHUYỆN

Nguyễn Ngọc Minh dịch từ bản tiếng Pháp và tiếng Anh
GHI CHÚ CỦA DỊCH GIẢ

1. Về bản văn: cuốn Lũ người quỉ ám là bản dịch cuốn tiểu thuyết nhan đề là Bésy, nguyên tác bằng tiếng Nga của F. Doxtoevxki (Dostoievski 1821-1881) viết và đăng tải hàng kì trên tạp chí vào năm 1871-1872. Chúng tôi tham cứu để phiên dịch qua các bản Anh ngữ và Pháp ngữ sau đây:

Bản Constance Garnett (Anh ngữ) nhan đề The Possessed, năm 1931.
Bản B. de Schloezer Andreiu (Pháp ngữ) nhan đề Les Possédés, năm 1961.
Bản Andrew R.Mac Andreu) (Anh ngữ) nhan đề The Possessed, năm 1962.
Thứ tự trên là theo năm tháng xuất bản. Chúng tôi nhận thấy bản (a) ra đời sớm hơn cả và hành văn cũng nặng nề và cổ kính vì quá theo sát với nguyên tác. Bản (b) gần giống với bản (a) tuy có làm cho bớt rườm rà hơn. Bản (c) là một bản dịch mới, cố gắng đem ngôn ngữ hiện đại vào tác phẩm để thay thế cho những đặc ngữ của Nga và lối hành văn cầu kì của thế kỉ XIX.

Chúng tôi không nệ hẳn vào bản nào, mà tham chiếu cả ba bản để dịch ra tiếng Việt. Nguyên tắc của chúng tôi là cố giữ cách diễn tả đặc biệt của tác giả càng nhiều càng hay, miễn là nó không trái với tinh thần Việt ngữ và không làm bản dịch trở thành nặng nề. Những đoạn mà bản này giữ, bản kia bỏ, chúng tôi đều trung thành với tác giả mà cho hết cả vào, không bớt đi một câu nào.

Nếu có những chỗ các bản dịch mâu thuẫn nhau, thì chúng tôi chọn bản nào hợp tình hợp lí, và có giá trị nghệ thuật nhất, để dịch.

2. Về nhân danh - địa danh: tất cả danh từ riêng đều được phiên âm cho độc giả Việt Nam dễ đọc. Với những nhân danh địa danh của lịch sử, chúng tôi ghi ngay tự dạng gốc bên cạnh, để độc giả dễ tham khảo. Tên các nhân vật chính thì chúng tôi làm một bản đối chiếu ở cuối sách. Về cách phiên âm, chúng tôi bỏ những âm không cần thiết và viết dính liền thành một chữ mà không tách rời. Thí dụ: Nikolai Stavrogin phiên âm là Nicôlai Stavrogin; Verkhovenski phiên âm là Véckhôvensiki. Bản Anh và Pháp đổi các tên thánh ra Anh hoặc Pháp ngữ (thí dụ: Nhikolai, bản Pháp đổi là Nicolas; Piot'r, bản Anh đổi là Peter). Chúng tôi giữ nguyên cách đọc của người Nga mà phiên âm là Nicôlai và Piốtrơ.

3. Về chú thích: tất cả các bản dịch Anh, Pháp đều không có chú thích. Chúng tôi thêm phần này để độc giả hiểu rõ thêm nội dung tác phẩm, vì có những điều hiển nhiên với người Tây phương nhưng còn xa lạ với ta. Chúng tôi chỉ chú thích những gì tối cần trong việc soi sáng cho tác phẩm mà thôi. Tất cả các chú thích đều đưa vào cuối sách phần Chú giải.

4. Về những chữ in nghiêng: thế kỉ XIX giới quý tộc Nga chạy theo Tây phương, sùng mộ tiếng Pháp, nên trong lúc nói chuyện hay chêm ngoại ngữ. Các bản dịch Anh, Pháp thường để nguyên văn những chỗ đó. Chúng tôi thấy rằng để như thế là một trở ngại cho độc giả, nên đều dịch ra hết, và chỉ cho in nghiêng để phân biệt.

5. Về chính tả Việt ngữ: nhận thấy tiếng Việt ngữ là một thứ tiếng kí âm chính xác nhất, chúng tôi muốn tránh sự hỗn độn giữa việc dùng các chữ cái i và y, nên tất cả những nơi nào y chỉ có giá trị như i chúng tôi đều thay bằng i cho thống nhất. Thí dụ: thư kí thay vì thư ký, Í đại lợi thay vì Ý đại lợi.