Dyktatorzy - od starożytności po współczesność

Czang Kaj Szek

Podstawowe Dane:
Imię: Jie-shi (介石)
Nazwisko: Jiang (蒋)
Data Urodzenia: 31 Października 1887
Miejsce Urodzenia: Xikou na wyspie Tajwan
Data Śmierci: 5 Kwietnia 1975
Miejsce Śmierci: Tajpej, Tajwan
Okres rządów: 1928 - 1975 (1949 na kontynencie)
Kraj: Chiny / Tajwan
Charakter dyktatury: Autorytarna dyktatura narodowo-kapitalistyczna

Przed dojściem do władzy:
Czang Kaj Szek pochodził z rodziny o tradycjach kupieckich. Jego rodzicami byli Jiang Zhaocong i Wang Caiyu. Nie wiem kto był kim, choć wnioskując po nazwisku ojcem był Jiang Zhaocong. Dorastał w czasach, gdy po wojnach z Europą i Japonią jego kraj był pogrążony w głębokim kryzysie. Czang Kaj Szek postanowil poświęcić się wojskowości. W 1906 roku wstąpił do akademii wojskowej w Baoding. Później jednak udał się do Japonii, aby tam kontynuować studia. W 1911 powrócił do Chin, gdzie jako dowódca artylerii wzią udział w rewolucji zakończonej obaleniem mandżurskiej dynastii Qing, proklamowaniem Republiki Chińskiej i przejęciem rządów przez Kuomintang. Kolejne ponad półtorej dekady Czang Kaj Szek spędził jako jeden z ludzi pierwszego prezydenta Chin Sun Yat-Sena. W między czasie, niedługo po rewolucji Xinhai Kuomintang został tymczasowo obalony przez Yuan Xikaia, który rządził do 1916 roku i próbował przywrócić monarchię. Później władza wróciła do Kuomintangu. W końcu w 1928 przywodcą Chin został Czang Kaj Szek, który ustanowił autorytarne rządy i przystąpił do przemiany Kuomintangu z partii opartej o nacjonalizm, socjalizm i demokrację w narodowo-kapitalistyczną partię autorytarną, przy okazji wkurzając komunistów dotychczas współpracujących z KMT, którzy po przejęciu władzy przez Czang Kaj Szeka wzniecili bunt

Rewolucja komunistów i tymczasowe zjednoczenie przeciwko zarazie japońskiego faszyzmu:
W 1931 roku Japończycy wysadzili japoński odcinek kolei południowomandżurskiej oskarżając o ten sabotaż Chiny i anektując Mandżurię, gdzie marionetkowym cesarzem ustanowiony został obalony w wyniku rewolucji Xinhai mandżurski cesarz Puyi. Tym czasem w Chinach trwała wojna donowa. W okresie od Października 1934 do Papaździernika 1935 komunistom za sprawą przegrupwania znanego jako "Długi Marsz" udało się uniknąć porażki. Czang Kaj Szek stwierdził mniej więcej, że "do zwycięstwa nad komunistami zabrakło historycznych 5 minut".
W 1937 komuniści Mao Zedonga i nacjonaliści Czang Kaj Szeka odłożyli swoje przekonania na drugi plan jednocząc się przeciwko faszystowskiemu potopowi z wysp japońskich. W wyniku kolejnej prowokacji z 7 lipca 1937 zwanej jako "Incydent na moście Marco Polo" Japończycy rozpoczęli II wojne chińsko-japońską, a także drugą wojnę światową w kalendarzu dalekowschodnim. Niedługo później Japonia zajęła Szanghaj, Nankin i południowe Shanxi przy okazji dopuszczając się swoich pierwszych zbrodni wojennych, czyli masakr w Szanghaju i w Nankinie podczas których armia japońska urządzała sobie "konkursy" w ścinaniu chińskich głów Kataną, w zakopywaniu ludzi żywcem, czy też w gwałceniu kobiet. Chińczycy głównie prowadzili walkę partyzancką, ale zdarzały się też większe akcje, jak np. Podczas inwazji na Indie, gdy Chiny wsparły Brytyjczyków. Po wojnie z Japonią wznowiono wojnę domową. Wskutek zdrady ze strony USA, które zawiesiło wsparcie dla Czang Kaj Szeka w kluczowym okresie, a także przez upadek morale jego ludzi i korupcję wsród urzędników Czang stracił kontrolę nad kontynentem i został zmuszony do ucieczki na Tajwan.

Rządy:
Przez cały okres swoich rządów na kontynencie z wyjątkiem II Wojny Światowej, a także na Tajwanie Czang Kaj Szek twardo likwidował wszelkie przejawy komunizmu i popieral gospodarkę wolnorynkową. Rząd podejmował aktywne działania na rzecz ustabilizowania cen, spłacenia długów, reformy systemu bankowego, budowy kolei itp. Językiem urzędowym w tym czasie zostal mandaryński, czyli potocznie chiński. Poczyniono również dużepoczynania w zakresie edukacji i medycyny. Ze względu na niestabilność wewnętrzną Chin osiągnięcia te były nie trwałe. Czang Kaj Szek cały czas walczył z wrogimi militarystami oraz komunistami ukrywającymi się na prowincji.

Po ucieczce na Tajwan całe Chiny były reprezentowane w ONZ i innych organizacjach międzynarodowych nie przez ludzi Mao, ale przez ludzi Czang Kaj Szeka. Stan ten trwał aż do końca lat 70 XX wieku. Rodowici Tajwańczycy nie mieli reprezentacji politycznej, ponieważ wszystko zagarnęli Chińczycy z kontynentu. Stan ten tłumaczony był tym, że ChRL i Tajwan były dalej w stanie wojny. Opozycja nie miała prawa głosu. Mimo demokratycznej konstytucji rząd tajwański mial charakter autorytarny. Opozycjoniści uznani za komunistów lub zwolenników niepodległości Tajwanu byli więzieni. Rozluźnienie tej restrykcji miało przypaśc dopiero na rządy Chianga Ching-kuo, czyli syna Czang Kaj Szeka.
Czang Kaj Szek dokonał rownież czystki w partii wywalając z niej i odsyłając do USA polityków oskarżonych wcześniej o korupcję, m.in. Kong Xiangxiego oraz Song Ziwena. Mimo, że rząd był niedemokratyczny i kontrolował kluczowe gałęzie przemysłu wolny rynek zrobił swoje i sprawił, że gospodarka rozwijała się pomyślnie. Dzięki reformie rolnej zostały podłożone podwaliny pod cud gospodarczy tego kraju, a Tajwan wraz z Koreą Południową stał się jednym z azjatyckich gospodarczych tygrysów.
Czang Kaj Szek zmarł w 1975 na atak serca i zapalenie płuc.

Więcej informacji będzie dodawane na bieżąco