Ánh trăng
Ánh trăng là chủ đề không mấy xa lạ trong thi ca, thế nhưng khác với những thi nhân xưa viết về ánh trăng trong nguồn cảm hứng thẩm mĩ, viết để ca ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên thì Nguyễn Duy lại mượn hình ảnh ánh trăng để nói về những nghĩa tình trong quá khứ. Ánh trăng trong bài thơ cùng tên của Nguyễn Duy chính là cố nhân, là chứng nhân cho những tình nghĩa thủy chung con người đã có trong quá khứ, qua bài thơ Nguyễn Duy đã gửi gắm bài học, triết lí sâu sắc đến chính bản thân mình cũng như độc giả: cần có sống nghĩa tình, thủy chung với quá khứ, bởi đó chính là những kí ức, những ngày tháng gắn liền với sự trưởng thành, nuôi dưỡng thế giới tâm hồn của mỗi con người.
Nói với con
Bằng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc kết hợp với lối thơ tự do, "Nói với con" của Y Phương vừa tha thiết, tình cảm như bản tình ca về tình phụ tử, vừa bay bổng, phóng khoáng như chính con người dân tộc nơi đây. Qua lời người cha nói với con, người đọc không chỉ thấy được tình yêu, tấm lòng, niềm hi vọng của người cha với con mà còn thấy được sự gắn bó, tinh thần tự hào của tác giả về những truyền thống tốt đẹp và lối sống tình nghĩa, kiên cường của người đồng mình. Có thể nói, trong bài thơ Nói với con trở nên ý nghĩa và đặc biệt hơn hết bởi nó được đặt trong tình yêu rộng lớn hơn, đó là tình yêu quê hương, đất nước, xứ sở.
Mùa xuân nho nhỏ
Có thể nói, đã có rất nhiều thi nhân trong nền văn học Việt Nam biểu lộ tình cảm và cái nhìn riêng biệt trước mùa xuân, nhưng bài thơ "Mùa xuân nho nhỏ" của tác giả Thanh Hải vẫn mang những nét độc đáo, khác biệt và để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc. Bài thơ là một lẽ sống tuy nhỏ bé nhưng lại vô cùng lớn lao. Nhà thơ ngay trong những khoảng thời gian cuối cùng của cuộc đời vẫn luôn ước nguyện trở thành một "mùa xuân" nghĩa là sống và làm việc cống hiến với tất cả sức lực của mình nhưng lại rất khiêm nhường, thầm lặng; đó là "một mùa xuân nho nhỏ" góp vào "mùa xuân lớn" của dân tộc, đất nước. Ý niệm của tác giả cũng chính là lời nhắc nhở với thế hệ trẻ đang ngày đêm trưởng thành và phát triển hãy sống và cống hiến cho đất nước theo lẽ " Đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta mà phải hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay". Đó mới chính là cuộc sống có ý nghĩa.
