İlişki Durumu: BİLİMSEL KARIŞIK

Atatürk ve Stalin

ATATÜRK'ten Stalin’e 1936’da ‘üstü kapalı’ uyarı
Yeni açıklanan bir belgeye göre Atatürk, Cumhuriyet Bayramı’nda kendisini Stalin yerine dönemin SSCB Cumhurbaşkanı’nın kutlamasına tepki gösteriyor. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı Prof. Dr. Sadık Tural, Rusya’nın Ankara Büyükelçiliği’nde 1936 yılında düzenlenen resepsiyonda, Atatürk ile dönemin büyükelçisi arasında yaşanan diyaloğa ilişkin SSCB arşivlerinden çıkarılmış gizli bir belgeyi açıkladı. Belgeye göre, Atatürk, 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı nedeniyle kendisini Stalin yerine dönemin SSCB Cumhurbaşkanı Kalinin’in kutlamasına tepki gösteriyor. Tural, Alman Helbert Melsink’in 1951’de bir İstanbul gazetesinde aktardığı anılar dışında, o gece olanları en iyi anlatan dört sayfalık belgeyi yabancı bir tarih profesörü aracılığıyla SSCB gizli devlet arşivinden temin ettiklerini kaydetti. Tural, diyaloğu şöyle aktardı: “Atatürkümüz, Cumhuriyet Bayramı’nda kendisini niçin Stalin’in değil de Cumhurbaşkanı Kalinin’in kutladığını sert bir şekilde sorunca Sovyet Büyükelçisi, ‘Sizi, bizim Cumhurbaşkanı kutladı’ cevabını verdi. Atatürk ‘Sizin önderiniz kimdir’ diye sordu. Büyükelçi Karahan, ‘Stalin’ dedi. Atatürk, ‘Öyle ise ben ülkemin, hem Cumhurbaşkanı hem de önderiyim. Kalinin değil, bana kutlama mesajını Stalin göndermeliydi’ dedi. Büyükelçi, Atatürk’e Stalin’i doğrudan aramalarını söylüyor.” “Atatürk ‘Niçin ben ilk adımı atayım’ dedikten sonra şu cümleleri söylüyor: “Ben bunu ancak eşit şartlarda yapabilirim. Eğer beni kabul ettiklerini hissediyorsam yapabilirim. Başka türlü işlerime ‘Evet’ diyemem. Sizin güçlü ve mekanize edilmiş ordunuz olduğunu biliyorum, fakat ondan korkmuyorum. Benim arkamda 18 milyon halkım var. Benim emretmem yeterlidir, halkım ardımdan nereye gidersem gelir. Ben çok zarar verebilirim, elbette bunu hiçbir zaman yapmam. Çünkü benim sözüm, benim dostluğum gibi kutsaldır.” Turhal, O tarihlerde dünyanın yüreğini hoplatan Stalin’in, Mustafa Kemal Paşa konusunda daima dikkatli olduğu, Atatürk ölünceye kadar Türkiye üzerinde açıktan söz etmediği bu ifadeden de bir defa daha anlaşılmıştır” dedi.