~بهتر بنویسیم✒

🔸️املا~عامیانه نویسی (را)

عامیانه نویسی
قسمت اول👇🏻
______________

✔چند نکته در باب شکسته‌نویسی و «را»ی مفعولی

خیلی وقت پیش توی توئیتر بحثی درگرفت در مورد چه جور نوشتن «را» مفعولی در شکل محاوره. این که «دستم را» رو به صورت «دستمُ» و «دستم و» بنویسیم یا ننویسیم. و صدرا محقق از من راهنمایی طلبید. جوابی که نوشتم مفصل بود. به پیشنهاد یک دوست، البته با کلی تأخیر، اون جواب رو به خاطر برخی نکته‌های کلی که توش بود در خوابگرد هم منتشر می‌کنم.

دستم رو بگیر نه دستمُ و نه دستم و!

در رسم‌الخط محاوره‌ای و شکسته‌نویسی نمی‌شه خیلی راحت از «غلط و درست» حرف زد و مرز غلط املایی رو به دقت مشخص کرد. حالا بگذریم از این که از اساس خیلی از چیزهایی که الان می‌نویسیم، در دوره‌های زبانیِ ماقبل غلط املایی حساب می‌شدند! ولی اگه شیوه‌ی نوشتاری من برای برخی دوستان مهمه، من خودم «دستم را بگیر» را در حالت محاوره می‌نویسم «دستم رو بگیر». در متون روایی هم یا به همین صورت ویرایش می‌کنم یا اگر به دلیلی مجبور باشم، در برخی موارد اندک‌شمار که توضیحش فعلاً بماند، اون رو برمی‌گردونم به «دستمو بگیر». در هر حالت، نه می‌نویسم «دستمُ بگیر» نه «دستم و بگیر» نه «دستم‌و بگیر».

این خلاصه‌ی ماجرا. ولی به طور مختصر چند نکته هم در این باره‌ می‌نویسم، شاید به کار برخی دوستان علاقه‌مند بیاد.

🔹️کاهش هجا
قواعد رسم‌الخط محاوره‌ای و شکسته‌نویسی به مرور زمان و متناسب با قواعد آوایی و صوری زبان فارسی شکل گرفته و اصولی هم بر اون‌ها حکم‌فرماست که می‌شه ازشون به عنوان شاقول برای تغییر و تحولات جدید استفاده کرد. یکی از این قواعد خیلی مهم قاعده‌ی «کاهش تعداد هجا» در شکسته‌نویسی است. خیلی خلاصه این‌که برخی کلمه‌ها در زبان گفتار تعداد هجاهاشون کم می‌شه، برخی هم نه. «می‌روم» رو بهتره بنویسیم «می‌رم» چون موقع گفتنش یک هجا از اون کم می‌شه، ولی «می‌خوابم» رو باید بنویسیم همون «می‌خوابم» چون موقع گفتنش تعداد هجا همون مقدار باقی می‌مونه. به قول آقای صلح‌جو، این قاعده رو می‌شه به سایر واژه‌ها هم گسترش داد تا به یک قاعده‌ی تقریباً فراگیر رسید. بنا به این قاعده، یکی مثل ایشون می‌گه «را» رو هم بهتره اصلاً نشکنیمش و همون «را» بنویسیم. ولی گوینده و نویسنده‌ی فارسی رو مگه می‌شه به همین راحتی مقید کرد؟ یکیش خود من!

پس چرا «رو» بنویسیم ولی «و» و «ــُـ» ننویسیم؟
معمولاً شناخت جایگاه نحوی ارکان هر جمله از طریق درک معنای جمله رخ می‌ده، ولی برخی موارد اندک‌شمار هم هستند که نشونه دارند. مهم‌ترینش همین «را»ی مفعولیه. از بین بردن صورت «را» کمک به از بین بردن یکی از همین معدود نشانه‌های نحوی ارزشمنده که زبان‌آموزان بعدی رو بیشتر و بیشتر دچار مشکل می‌کنه. پس نوشتن «رو» به جای «و» و «ــُـ» به‌شدت ترجیح داره.