Bugünkü dersimizde Fiillerin Şimdiki Zaman Şekillerine başlıyoruz. Bu konu çok geniş olduğu için sonraki derslerimizde de üzerinde çalışmaya devam edeceğiz.
Bugünkü dersimizde Fiillerin Şimdiki Zaman Şekillerine başlıyoruz. Bu konu çok geniş olduğu için sonraki derslerimizde de üzerinde çalışmaya devam edeceğiz. Fiillerin Şimdiki Zaman Şekillerini oluşturmak için öncelikle eylemin Mastar Halinden fiilin kökü bulunur, sonra ise cins, Tekil ve Çoğul haline göre gerekli Şimdiki Zaman takısı kullanılır.
Ломать не строить!
Şimdiki Zaman kurallarına geçmeden önce Rusça'daki Fiillerin iki gruba ayrıldığına dikkat çekmemiz gerekiyor. Bu iki gruba I. Tip ve II. Tip Fiiller adı verilir, çünkü her iki gruba ait olan fiiller birbirinden farklı olarak çekilir. Fiilin Tipini belirlemek için fiilin Mastar Şekline bakmak gerekir. I. Tip grubuna Mastar Şekillerinde '–ать' ve '–ять' ile biten fiiler, başka bir değişle sonunda '-ить' olmayan fiiller de girer.
Örneğin, I. Tip fiiller arasında 'менять' (değiştirmek) ve 'ломать' (kırmak) fiillerini bulabiliriz.
II. Tip Fiileri ise, Mastar Şeklinin '-ить' ile biten fiilleridir. Bu grup çok sayıda istisnai durumlar içerdiği için bunlara sonraki derslerimizde de döneceğiz. Bugün incelemekte olduğumuz konunun ana fikrini yakalamak için şu cümleyi ezberlemeye çalışın: 'Лома́ть – не стро́ить' ('Kırmak, kurmak manasına gelmez'). Bu, bir Rus atasözü olmakla beraber bugünkü kuralı ezberlemenizde de size yardımcı olacak. Bu cümledeki '-ать' ile biten 'ломать' fiili, I. Tipe aitse '-ить' ile biten fiil II. Tiptedir.
Şimdi ise I. Tip fiiler üzerinde çalışmaya başlayalım.
Daha önce öğrendiğimiz gibi Fiilin kökünü çıkarmak için Mastar Şeklinden -ть, -ти veya -чь takılarını kaldırmalıyız. Kaldırdıktan sonra da kalan köke Şimdiki Zaman takılarını eklememiz gerekecek. Örneğin, 'работать' fiilindeki '-ть' Mastar takısı kaldırıldıktan sonra karşımıza 'работа-' kökü çıkıyor. Şimdiki Zaman Şekillerini doğru ve yerinde fiilin kökünü böylelikle bulmuş oluyoruz.
Şimdi de Çekim tablolarına geçelim.
I. Tip Fiillerin Çekim Şekilleri
Şahıs Zamiri Şimdiki Zaman Şekli I. Tip Takılar
я рабо́та-ю (çalışıyor-um) -ю
ты рабо́та-ешь (çalışıyor-sun) -ешь
он рабо́та-ет (çalışıyor,eril cins) -ет
она рабо́та-ет (çalışıyor,dişil cins) -ет
мы рабо́та-ем (çalışıyor-uz) -ем
вы рабо́та-ете (çalışıyor-sunuz) -ете
они рабо́та-ют (çalışıyor-lar) -ют
Kendiniz de şu Fiileri aynı şekilde çekerek ezberlemeye çalışın:
гуля́ть [gulyat'] – gezmek
де́лать [délat'] – yapmak
ду́мать [dúmat'] – düşünmek, sanmak
знать [znat'] – bilmek
игра́ть [igrát'] – oynamak
обе́дать [abédat'] – öğle yemeği yemek
отвеча́ть [atviçát'] – cevap vermek
понима́ть [panimát'] – anlamak
слу́шать [slúşat'] – dinlemek
спра́шивать [spráşivat'] – soru sormak
счита́ть [şşitát'] – saymak
Şimdi sıra cümle kurmaya geldi. Rusça cümlelerde kelime düzeni oldukça serbest olduğu halde nesne ve eylemin yeri önemlidir. Bu anlamda Rusça, İngilizce'nin aksine Türkçe'deki cümle kurma yapısına daha çok benzerlik gösterir. Olumlu cümlede genel olarak önce isim veya Şahıs Zamiri, ondan sonra fiil kullanılır, fiilden sonra da cümlenin diğer unsurları eklenir. Karşımızda soru cümlesi varsa, bu kelime düzeni korunur, fakat soru kelimesi (что - ne, где - nerede, когда́ – ne zaman vb.) cümle başına geçer.
Lütfen, aşağıdaki örneklere bakın:
Olumlu ve Soru Kelimeleriyle Soru
1.
- Приве́т, что вы де́лаете? – Selam, ne yapıyorsunuz?
- Мы гуля́ем. – Geziyoruz.
2.
- Как вы ду́маете, магази́н рабо́тает? – Market çalışıyor mu? Ne düşünüyorsunuz?
- Ду́маю, рабо́тает. – Çalışıyor diye düşünüyorum.
- Спаси́бо. – Teşekkürler.
- Не за что. – Bir şey değil.
Olumlu Soru
Cümlede soru kelimesi kullanılmıyorsa kelime düzeni olumlu cümledeki gibi kalır, soru tonlaması uygulanır.
3.
- Он зна́ет ру́сский язы́к? – Rusça biliyor mu?
- Ду́маю, он зна́ет. – Biliyor diye düşünüyorum.
4.
- Она́ сейча́с обе́дает? – Şimdi öğle yemeği mi yiyor?
- Да, она́ сейча́с обе́дает. – Evet, şimdi öğle yemeğini yiyor.
5.
- Вы рабо́таете? – Çalışıyor musunuz?
- Да, мы рабо́таем. – Evet, çalışıyoruz.
- А я отдыха́ю. – Ben ise dinleniyorum.
Olumsuz ve Olumsuz Soru
Olumsuz şeklini yapmak için fiilin önüne 'не' (-mA-) olumsuz edatı getirilir. Lütfen, örneklere bakın:
6.
- Вы ду́маете, они́ зна́ют ру́сский язы́к? – Sizce, onlar Rusça biliyorlar mı?
- Нет, не зна́ют. – Hayır, bilmiyorlar.
Rusça olarak soruyu daha kibar bir şekilde sormak için olumsuz soru şeklini uygulamak mümkündür. Örneğin, 'вы не зна́ете...?' ('biliyor musunuz'), 'ты не хо́чешь...?' ('istiyor musun?') gibi sorular Rus kulağına daha kibar gelir. Aşağıdaki örneğe bakın:
7.
- Простите, вы не знаете, кто это?
- Не знаю. Думаю, это русские туристы.
'-ся' Fiilleri
I. Tip Fiillere ayrıca '-ся' takısı ile biten Dönüşlü Fiiller de aittir. Bu fiiller yukarıda bulunan tablodaki takıları ekledikten sonra '-ся' takısını alır ('ben' ve 'siz' şekillerinde ise '-сь' takısı dâhil):
Örnek olarak şu fiili inceleyelim:
умыва́ться [umıvátsa] – elini yüzünü yıkamak
Şahıs Zamiri Şimdiki Zaman Şekli I. Tip Takılar
я умыва́-ю-сь (elimi yüzümü yıkıyor-um) -ю+сь
ты умыва́-ешь-ся (elini yüzünü yıkıyor-sun) -ешь+ся
он умыва́-ет-ся (elini yüzünü yıkıyor; eril) -ет+ся
она умыва́-ет-ся (elini yüzünü yıkıyor;dişil) -ет+ся
мы умыва́-ем-ся (elimizi yüzümüzü yıkıyor-uz) -ем+ся
вы умыва́-ете-сь (elinizi yüzünüzü yıkıyor-sunuz) -ете+сь
они умыва́-ют-ся (ellerini yüzlerini yıkıyor-lar) -ют+ся
Şimdi kendiniz de tablodaki takıları ekleyerek şu fiili çekin:
здоро́ваться [zdaróvatsa] – selamlaşmak
заниматься [zanimátsa] – uğraşmak, yapmak, çalışmak
Lütfen, aşağıdaki örneklere bakın:
8.
- Что они́ де́лают? – Onlar ne yapıyorlar?
- Я не зна́ю. Ду́маю, они́ здоро́ваются. – Selamlaşıyorlar.
9.
- Что ты де́лаешь? – Ne yapıyorsun?
- Я умыва́юсь. – Elimi yüzümü yıkıyorum.
10.
- Приве́т, чем занима́етесь? Отдыхаете или работаете? – Merhaba, ne yapıyorsunuz? Dinleniyor musunuz çalışıyor musunuz?
- Нет, мы не отдаха́ем, мы рабо́таем. – Hayır, dinlenmiyoruz, çalışıyoruz.
- Вы о́чень мно́го рабо́таете. – Çok çalışıyorsunuz.
- Да, э́то пра́вда. – Evet, doğru
YOU ARE READING
Adım Adım Rusça
Short StoryA1 Seviyesinden başlayarak Rusça Öğrenmek Artık Çok Basit!
