Câu 7: Nội dung quy luật phủ định của phủ định và ý nghĩa phương pháp luận.
1. Quan niệm về phủ định nói chung:
- Sự phủ định là sự thay thế sự vật, hiện tượng này bằng một sự vật, hiên tượng khác trong quá trình vận động và phát triển của chúng.
- Có nhiều quan niệm khác nhau về phủ định
+ Quan điểm siêu hình coi sự phủ định là sự diệt vong hoàn toàn sự vận động và phát triển của sự vật. Họ tìm nguyên nhân của sự phủ định và phát triển ở bên ngoài sự vật.
+ Quan niệm trong cuộc sống đời thường: phủ định đồng nghĩa với nói "không", "không phải",...
2. Định nghĩa về phủ định biện chứng, đặc trưng của phủ định biện chứng
- Định nghĩa phủ định: Phủ định là sự thay thế sự vật này bằng sự vật khác trong quá trình vận động và phát triển.
- Định nghĩa phủ định biện chứng: là phạm trù triết học dùng để chỉ sự phủ định tự thân phủ định, tự thân phát triển, là mắt khâu trên con đường dẫn tới sự ra đời của cái mới, tiến bộ hơn so với cái bị phủ định.
- Bản chất: phủ định là sự thay thế sự vật cũ bằng sự vật mới và sự vật mới ra đời là tiền đề cho sự phát triển.
- Đặc trưng của phủ định biện chứng:
+ Phủ định biện chứng mang tính khách quan là điều kiện cho sự phát triển. Vì do mâu thuẫn của bản thân sự vật tự quy định và phương thức phủ định không phụ thuộc vào ý muốn bản thân con người.
+ Phủ định biện chứng mang tính kế thừa, là nhân tố liên hệ giữa cái mới và cái cũ vì phủ định biện chứng không phải là sự thủ tiêu, sự phá hủy hoàn toàn cái bị phủ định.
- Phủ định của phủ định: là một khái niệm để chỉ sự vật hiện tượng qua hai lần phủ định dường như quay lại cái ban đầu nhưng trên cơ sở cao hơn.
3. Tính chất:
- Tính chu kỳ của các quá trình diễn ra theo hình "xoáy ốc", đó cũng là tính chất "phủ định của phủ định". Mỗi một chu kỳ phát triển của sự vật thường trải qua hai lần phủ định cơ bản (Lưu ý: sự phân chia 2 lần phủ định chỉ là tương đối còn thực chất là vô số lần phủ định.)
ð Tóm lại, quy luật này nói lên mối liên hệ, sự kế thừa giữa cái bị phủ định và cái phủ định; do sự kế thừa đó, phủ định biện chứng không phải là phủ định sạch trơn, bác bỏ tất cả sự phủ định trước đó, mà là điều kiện cho sự phát triển, nó duy trì và gìn giữ nội dung tích cực của các giai đoạn trước, lặp lại một số đặc điểm cơ bản của cái xuất phát, nhưng trên cpw sở mới và cao hơn: do vậy sự phát triển có tính chất tiến lên không phải theo đường thẳng, mà theo đường xoáy ốc.
4. Ý nghĩa phương pháp luận:
- Vì sự vật tự thân phủ định do đó ta phải kiên trì phủ định cái cũ, tọa điều kiện cho cái mới phát triển.
- Trong phủ định bao hàm kế thừa do đó trong mỗi lần phủ định ta phải phát triển tích cực và hạn chế tiêu cực.
- Xu hướng phát triển của sự vật không phải theo đường thẳng, đường tròn mà theo hình xoáy ốc vì thế ta pahir tin tưởng vào tất thắng cái mới, đặc biệt phải kiên trì.
- Giữa cái mới và cái cũ quan hệ với nhau vì thế trong quá trình phủ định phải chú ý khuynh hướng phủ định cái cũ.
- Trong quá trình phủ định ta phải biết kế thừa cái cũ, tạo điều kiện cho cái mới phát triển.
