Hồi ký chiến tranh - Một thời máu và hoa (Phần 1)

Kỳ 8: Hồi ký bác 6971

Dồn lại từ ba cuốn nhật ký viết bằng chì, thuốc tím, thuốc đỏ. Bằng ngôn ngữ được mã hóa như một thứ chữ Nôm-là tính, chữ đã phai nhòe, loang lổ sau gần bốn mươi năm, để hôm nay, tời ngang, tời dọc thành hai mươi câu chuyện về tuổi đôi mươi. Về 1.111 ngày, đêm kể từ ngày 6/9/1971 về những người sinh viên gác bút cầm súng, về những chiến sỹ trinh sát "xê hai mươi", về chiến trường Quảng Trị, về một thời, một thế hệ chưa quá xa.

1. Quên mình hay Khúc mở đầu

Đời lính chiến, nói cho to tát, chứ với không ít trong số chúng tôi, thế hệ chúng tôi, chỉ là ngắn ngủi vài năm mặc áo lính. Nhiều chục năm trước và sau lính là đâu đó dưới mái trường, giảng đường, cánh đồng, xưởng máy, xứ mình, xứ người, ... Vương một chút lính, dẫu chỉ đôi ngày, một đêm hành quân lằn vết quai ba-lô trên bả vai gầy, một mảng cháy thơm đáy nồi quân dụng, ùng oàng bom đạn gần xa, cũng xin được một chiện son "lính chiến", đã như bỏ một dúm muối vào cốc nước đường, ngang ngang, dăng dẳng, chẳng thể gạn mặn để lấy riêng ra vị ngọt ngào. Ngồi với nhau, lang thang, chìm nổi chuyện gì rồi cũng lại lắng về chuyện "nước sông, công lính", miên man, vô tận, nao nao gợn buồn, rân rấn mi mắt, nhưng lẫn chút tự hào và hàm ơn số phận.

Những câu hỏi cũ sờn: "Bọn mày có nhờ hồi ở ..., cái lần ở ..., trận ở ..., có nhớ thằng này, thằng kia không?". Nhớ chứ, quên sao được! Sẹo còn mờ đi chứ kỷ niệm thời "lính chiến" thì quên sao được. Là ước muốn như vậy, chứ thời gian mài thì tượng nhân sư còn mòn nữa là trí nhớ. Mười rồi hai mươi, ba mươi, thoắt đã ba nhăm năm kể từ những năm ấy. Lãng đãng đã quên, nhoè. Gặp nhau, đã hoa lau trên đầu, lác đác đã chuyện buồn, chuyện hiếu. Nhân chứng, chẳng thể thêm, người còn, người mất, chỉ theo một chiều, vơi vợi đi thôi. Vội kể, vội tìm, vội hỏi.

Ba mươi nhăm năm, đủ xa để rơi rụng những vụn vặt, vân vi theo bụi phong trần, để có thể du di, xân xiu đôi chút nhầm lẫn mà không ai bắt bẻ đúng sai, nhưng lại không quá xa để đến nỗi hờ hững, thành chuyện cổ tích, chuyện người xưa, vô tình, vô cảm.

Cũng may, thời ấy có nhiều người lính ghi nhật ký, những sử gia nghiệp dư không lương. Buổi tối viết chuyện buổi trưa, nóng hổi, người đi trong hàng quân viết về chính mình, về người đi ngay trước, ngay sau, sát sạt. Thế mà nhìn lại chữ mình, đọc lại văn mình hơn ba nhăm năm về trước, là lạ, ngường ngượng, thương mà phục, phục mà thương. Nhiều khi nhật ký còn mà người thì không. Rồi quyển mất, quyển còn, lưu lạc, tha phương, còn được mấy mươi.

Có lẩn thẩn không khi mình quên chính mình. Nghe đồng đội nhắc lại kỷ niệm về mình, mình đọc lại nhật ký của mình mà ngỡ ngàng. Ý nghĩ, tình cảm, câu văn thời ấy, bây giờ, dù vẫn là cùng một hệ gen, nhưng sao khác nhau nhiều thế, đôi chỗ khác đến khó hiểu, đến bực mình. Nhật ký viết lại, như mang bức hình trắng đen mấy mươi năm trước, đã nhợt nhạt, loang lổ nhưng vô giá để truyền thần lại bằng bút màu, bằng photoshop. Đặt hai bức hình bên nhau, đâu phải để so sánh, khen chê một cách khập khễnh, bất công mà chỉ để gật gật, lắc lắc, ngẫm về con người, về đất nước, về thời gian.

Nhớ một tối cuối năm trước, trong một căn phòng trọ nhỏ, ấm cúng ở Yokohama bên bờ vịnh Tokyo, bên nồi lẩu nấm, tôi là khách, chủ là 2 nghiên cứu sinh kinh tế rất hiếu khách. Chủ hỏi khách: "Có phải thời các anh, các chị, nhật ký như là một cách đăng đàn, viết nhằm cho người khác đọc mình? Thấy chị Thuỳ Trâm viết cho bạn chị đọc". Phải mà cũng không. Có đăng đàn thì cũng là lính bộc bạch với nhau hay lính với cha mẹ, với người yêu của lính. Có thể có chút lên gân, gọt rũa, che khó, giấu khổ, chứ đâu đăng đàn mưa nói thành nắng, đói thành no, yêu thành ghét được. Sau lớp vỏ mỏng như hoa văn nếu có ấy vẫn là sự thực sần sùi, dày dạn, chắc nịch của "đời lính chiến", không thể nhầm lẫn, xuyên tạc, không cần bóp nặn, thêm thắt.