XX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLETİ
-II. Abdülhamit'in Kanun-i Esasiyi tekrar yürürlüğe koyarak Mebusan Meclisini açmasıyla başlayan Sultan Vahdettin'in Mebusan Meclisini kapatmasıyla sona eren döneme II. Meşrutiyet Dönemi adı verilmektedir.
-II. Meşrutiyet'in ilan edilmesinde İttihak ve Terakki Cemiyeti etkilidir.
İttihak ve Terakki Cemiyeti
-İstanbul'da askeri tıbbıye öğrencileri tarafından kurulmuştur.
-Jön Türkler (Genç Osmanlılar) ile bağlantıya geçerek Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti adını almıştır.
-Mustafa Kemal'in kurduğu Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ile birleşmiştir.
-Siyasi fikir olarak Türkçülük akımını savunmuşlardır.
II. Meşrutiyet'in İlan Edilme Nedenleri
-İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri basından Reval Görüşmelerini duyunca isyan çıkartarak zorla II. Meşrutiyeti ilan ettirmiş Kanun-i Esasiyi tekrar yürürlüğe koymuşlardır.
II. Meşrutiyetin İlanı Sırasında Yaşanan Toprak Kayıpları
-Bulgaristan bağımsızlığını ilan etmiştir.
-Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Bosna Hersek'i ele geçirmiştir.
-Girit Yunanistan bağlanmıştır.
31 Mart Olayı
-II. Meşrutiyetin ilanından sonra bu yönetimi istemeyenlerin çıkardığı isyandır.
Not: 31 Mart Olayı Türk tarihinde rejime (yönetim şekline) karşı çıkan ilk isyandır.
-İsyan kurmay başkanlığını Mustafa Kemal'in yaptığı Hareket Ordusu tarafından bastırılmıştır.
-İsyan bastırılmasından sonra II. Abdülhamit tahttan indirilerek Mehmet Reşat (V. Mehmet) tahta çıkarılmıştır.
Kanun-i Esasi'de Yapılan 1909 Yılı Değişiklikleri
-Hükümet padişaha değil Mebusan Meclisine karşı sorumlu tutulmuştur. Padişahın meclisi kapatma yetkisi sınırlandırılmıştır.
-Uluslararası antlaşmalarda Mebusan Meclisi onayı zorunluluğu getirilmiştir.
-Kanun teklifi için gerekli olan padişahın yetkisi (izni) kaldırılmıştır.
-Basın üzerindeki sansür kaldırılmıştır.
Not 1: Bu değişikliklerle padişahın yetkileri kısıtlanmış Mebusan Meclisi'nin gücü arttırılarak demokratikleşme sürecine katkı sağlanmıştır.
Not 2: Türk tarihinde çok partili hayata ilk kez II. Meşrutiyet döneminde geçilmiştir.
Osmanlı Devleti'nin Dağılmasını Önleme Çabaları (Fikir Akımları)
İslamcılık: Osmanlıda yaşayan bütün vatandaşları kanun ve hürriyet içinde eşit tutma politikasıdır. İstibdat döneminde etkili olmuştur.
Türkçülük (Turancılık): Dünyadaki tüm Türkleri Osmanlı çatısında birleştirip güçlü bir Osmanlı yapma çabasıyla ortaya çıkmıştır. II. Meşrutiyet döneminde etkili olmuştur.
Batıcılık: Türk toplumuna Batı'da gelişen düşünce, yaşama tarzını getirerek ülkenin kalkınmasını sağlamak amacıyla ortaya çıkmıştır. Lale Devri ve Tanzimat döneminde etkili olmuştur.
Adem-i Merkeziyetçilik: Federal yönetim ve liberal (serbest) ekonomi ile ülkenin kalkınmasını sağlamayı amaçladılar. II. Meşrutiyet döneminde etkili olmuştur.
Trablusgarp Savaşı
a)Savaşın Nedenleri
-Piyemonte öncülüğünde siyasi birliğini tamamlayan İtalya'nın gelişen sanayisi için ham madde ve pazar arayışı
-İngiltere ve Fransa'nın İtalya'yı Almanya'nın yanından ayırıp kendi yanına çekmek istemesi
-Trablusgarp'ın coğrafi konum olarak İngiltere'ye yakın olması.
b)Savaşın Gelişimi
-İtalya Osmanlıdaki iç karışıklıkları kullanarak Trablusgarp, Bingazi ve Derne'ye asker çıkarmıştır.
-Osmanlı Devleti bölgeye denizden ve karadan asker gönderememiş genç vatansever Osmanlı subayları buraya giderek halkı örgütlemişlerdir. (Mustafa Kemal dahil)
-Genç subaylar İtalya'nın ilerleyişini durdurmuş bunun üzerine İtalya Rodos ve Oniki Adayı işgal etmiş Çanakkale'yi abluka altına almıştır.
-Osmanlı bunun üzerine subaylarını geri çağırmış Uşi Antlaşmasını imzalamıştır.
Uşi Antlaşması (Osmanlı-İtalya)
-Antlaşmaya göre Kuzey Afrika'daki son toprak parçası olan Trablusgarp ve Bingazi İtalya'ya bırakılmıştır.
-Rodos ve Oniki Ada geçici olarak (Balkan Savaşları bitene kadar) İtalya'ya bırakılmıştır.
Not: Trablusgarp Savaşı Mustafa Kemal'in sömürgeciliğe karşı ilk mücadelesidir.
Balkan Savaşları
-Rusya Trablusgarp savaşı devam ederken Osmanlının Balkanlardaki topraklarını Sırbistan ve Bulgaristan arasında paylaştırmıştır.
-Bu Balkan devletleri Makedonya'da ıslahat yapılmasını istemişler bu istekleri karşılanmayınca savaş ilan etmişlerdir.
a)I. Balkan Savaşları (Osmanlı-Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Karadağ)
1)Savaşın Nedenleri
-Milliyetçilik akımının etkileri
-Osmanlı Devletinin Balkanlardaki varlığına son verilmek istenmesi
-Rusya'nın Panslavizm politikası kapsamında Balkan uluslarını kışkırtması
2)Savaşın Gelişimi
-Osmanlı Karadağ, Bulgaristan, Sırbistan ve Yunanistan'ın dahil olduğu dört cephede birden çatışmak zorunda kalmıştır.
-Bu sırada Osmanlı ile sınırı kalmayan Arnavutluk bağımsızlık ilan etmiştir.
-Osmanlı I. Balkan Savaşında hiç varlık gösterememiş barış antlaşması imzalamak zorunda kalmıştır.
-Osmanlının I. Balkan Savaşı sırasında mağlup olmasında;
-Ordunun siyasete karışması
-Savaşın dört cephede birden devam etmesi gibi durumlar etkili olmuştur.
3)Bab-ı Ali Baskını
-I. Balkan Savaşında alınan yenilginin sorumlusu görülen hükümete karşı İttihat ve Terakkicilerin düzenlediği, Osmanlıda görülen ilk hükümet darbesidir.
Not: Bab-ı Ali baskını sadece bir hükümet darbesidir. Rejim ve padişah değişikliği yaşanmamıştır.
4)Londra Antlaşması
-Osmanlı Devleti bu antlaşma ile Midye- Enez hattının batısındaki toprakları kaybetmişlerdir. Buna göre;
-Ege adalarının durumu Avrupalı devletlerin alacağı karara bağlanmıştır.
-Gelibolu Yarımadası dışındaki tüm Trakya, Kırklareli ve Edirne Bulgaristan'a bırakılmıştır.
-Güney Makedonya, Selanik ve Girit Yunanistan'a bırakılmıştır.
Not: Osmanlı bu antlaşma ile Gökçeada ve Bozcaada hariç tüm Ege Adalarını kaybetmiştir.
5)I. Balkan Savaşının Sonuçları
-Osmanlıcılık akımı amacına ulaşamamış, yerini Milliyetçilik akımına bırakmıştır.
-Yönetimi İttihat ve Terakki Cemiyeti ele geçirmiştir.
-Savaştan en karlı çıkan devlet Bulgaristan olmuştur. Bu durum II. Balkan Savaşının çıkmasında etkili olmuştur.
b)II. Balkan Savaşı (Bulgaristan-Sırbistan, Yunanistan, Karadağ, Romanya
Savaşın Nedenleri
-Bulgaristan'ın I. Balkan Savaşı sonucunda fazla toprak alması nedeniyle çıkmıştır.
-Bulgaristan'ın Balkanlarda güçlenmesinden rahatsız olan Sırbistan, Yunanistan ve Karadağ Bulgaristan'a savaş ilan etmiştir. I. Balkan Savaşında yer almayan ve Bulgaristan'dan toprak talep eden Romanya'da savaşa dahil olmuştur.
-Osmanlı Devleti Balkan devletleri arasındaki bu mücadeleyi fırsat bilerek Kırklareli ve Edirne'yi geri almıştır.
Balkan Savaşlarının Genel Özellikleri
-Meriç Nehri sınır olarak kabul edilmiş ve yaklaşık olarak bugünkü Batı sınırı belirlenmiştir.
-İttihat ve Terakki Cemiyeti ülkenin yönetimini tamamen ele geçirmiştir.
-Osmanlıcılık fikir akımı zayıflamış Türkçülük fikir akımı güçlenmiştir.