Sử dụng hệ thống điều khiển thích nghi là một trong những phương pháp hoàn thiện máy công cụ CNC. Các máy CNC thông thường có chu kỳ gia công cố định (chu kỳ cứng) đã xác định ở phần tử mang chương trình và như vậy cứ mỗi lần gia công chi tiết khác, chu kỳ lại được lập lại như cũ, không có sự thay đổi nào. Chương trình điều khiển như vậy không được hiệu chỉnh khi có các yếu tố công nghệ thay đổi. Ví dụ, khi gia công chi tiết lượng dư có thể thay đổi dẫn đến thay đổi biến dạng đàn hồi của hệ thống công nghệ. Khi đó nếu hệ thống điều khiển không hiệu chỉnh lại lực cắt thì kích thước gia công có thể vượt ra ngoài phạm vi dung sai (nghĩa là sinh ra phế phẩm). Trong trường hợp này để tránh phế phẩm phải giảm lượng chạy dao hoặc thêm bước gia công, nghĩa là đã làm giảm năng suất gia công.
Hệ thống điều khiển thích nghi là hệ thống điều khiển có tính đến những tác động bên ngoài của hệ thống công nghệ để điều chỉnh chu kỳ gia công (điều chỉnh quá trình gia công) nhằm loại bỏ ảnh hưởng của các yếu tố đó tới độ chính xác gia công.
Hình 2.10 Sơ đồ điều khiển thích nghi.
1- Chi tiết gia công; 2- Dao; 3- §attric; 4- Bé biến đổi; 5,6,7- Cơ cấu chạy dao.
Dao 2 gia công chi tiết 1(hình 2.10). Các yếu tố công nghệ không ổn định có thể làm cho lực cắt py thay đổi (lực cắt hướng kính). Lực cắt py được đattric 3 ghi lại. Tín hiệu của đattric đi qua bộ biến đổi 4 tác động đến cơ cấu chạy dao 4-5-6-7 và làm ổn định lực cắt py nếu lực cắt py tăng thì lượng chạy dao sẽ giảm xuống và như vậy lực cắt py sẽ giảm xuống. Ngược lại nếu lực cắt py giảm xuống thì lượng dao chạy sẽ tăng lên. Ổn định lực cắt có nghĩa là giảm được dao động của kích thước gia công (tăng độ chính xác và năng suất gia công.
Cũng tương tự như vậy hệ thống điều khiển thích nghi có thể ổn định được công suất cắt hay nhiệt độ cắt. Tuy nhiên, hệ thống điều khiển thích nghi thường được dùng để ổn định kích thước gia công. Ở đây, cơ cấu kiểm tra chủ động luôn luôn xác định được kích thước gia công và tác động đến cơ cấu điều khiển để ổn định kích thước của chi tiết.
