MATAAS na ang sikat ng araw nang magising ako. Pupungas-pungas akong kumapa sa aking tabi. Wala roon si Claire. Iminulat ko ang aking mga mata at naupo sa kama, sapo ang aking ulo. Sinulyapan ko ang orasang nakasabit sa dingding ng kuwarto, alas diyes na ng umaga.
"Claire..." tawag ko. Walang sumagot. Pinakiramdaman ko ang bahay, wala akong naririnig na anumang kaluskos o yabag.
Marahan akong tumayo at lumabas ng kuwarto. "Claire?"
Nagtungo ako sa kusina. Sinalubong ako ng humahalimuyak na amoy ng pagkain doon. Kumulong bigla ang tiyan ko. Naalala kong simula pa kagabi nang makauwi ako ay hindi pa nalalamanan ang aking tiyan.
Nang madako ang tingin ko sa mesa ay nakita ko na may natatakpan roon. Marahil ay nagluto na ng almusal si Claire. Paglapit ko roon ay napansin ko ang isang sticky note na nakadikit sa takip. Binasa ko ang nilalaman ng sulat. "Roj, honey, I bet you're feeling hungry when you see this. Ipinagluto na kita ng breakfast. Huwag kang mag-alala, walang lason 'yan. I just want to cook something for you, for the last time. It's the least I can do. Hanggang dito na lang. P.S. Mami-miss kita! -Claire"
Habang binabasa iyon ay pakiwari ko'y naririnig ko ang masaya at malambing na tono ng kanyang boses. Tuluyan na nga niya akong iniwan.
Tinanggal ko ang takip ng pagkaing niluto niya. Naupo ako at kumain. Bawat subo ay nagpapaalala sa akin ng bawat pawis na pumapatak sa katawan ni Claire habang niluluto ito. Bawat lunok ay nagpapaalala sa akin ng pag-awit niya sa harap ng lutuan habang hawak ang sandok na ginagawa niyang mikropono.
Mahirap kalimutan ang pag-ibig na nagdala sa'yo sa rurok ng kaligayahan at nagdulot ng sukdulang sakit sa puso mo. Kahit saang sulok ng apartment na ito ako tumingin, si Claire ang naaalala ko. May parte sa akin na gusto nang kalimutan ang lahat pero may parte pa ring gustong yakapin ang nakaraan.
Si Claire ang naging sandalan ko at ang tanging dahilan noon kung bakit patuloy akong lumalaban. At ngayon ngang wala na siya, panahon na ang nagsasabing kailangan ko nang matutunan ang tumayo sa sariling mga paa... ang mabuhay nang hindi dumidepende sa iba. Kailangan ko na ng bagong simula. Kailangan ko nang itama ang aking mga pagkakamali at pagkukulang.
***
MATAPOS kumain ay naligo ako at nagbihis. Pormal na damit ang aking isinuot dahil may mahalaga akong pupuntahan, isang bagay na alam kong kakailanganin ko sa pagsisimula. Binitbit ko ang suman na ibinigay sa akin ni nanay Feli. Sakay ng aking kotse ay bumiyahe ako nang humigit-kumulang isang oras patungo sa isang bahay na ilang taon ko ring iniwasang matuntungan.
Malaki na rin ang pagbabago ng lugar kaya't natagalan ako sa paghahanap. Nang makita ko ang bahay ay agad ko rin naman itong nakilala dahil wala naman itong pagbabago. Kupas na ang kulay nito dahil sa haba ng panahon. Nakapagtataka na hindi nila pinalitan ang pintura nito at hinayaan lamang na mabakbak. Nakatayo na ako sa harap ng bakod nito subalit nag-aalangan akong pindutin ang door bell dahil baka hindi na sila ang nakatira rito.
"Ano po 'yon?" narinig kong tanong ng isang batang babae mula sa aking likuran. Paglingon ko ay nakita ko ang isang dalagitang nakasuot ng bestidang kulay berde. Hawak nito ang isang plastic ng softdrinks at isang balot ng chips, patuloy itong dumudukot doon at ngumunguya. May katabaan ang dalagita, mestisa, at sa palagay ko ay nasa edad trese na.
"Rej? Regina?" nakangiting turan ko.
Napatigil siya sa pagnguya kasabay ng pagsalubong ng kanyang mga kilay.
"Hindi ba, bawal kang kumain ng junk foods?" sabi ko at itinuro ang kanyang hawak.
Itinago niya iyon sa likod. "Sino ka?"
Humakbang akong palapit sa kanya. Sa bawat hakbang ko ay humahakbang din siyang palayo. Matalino talaga ang batang ito. Kahit noong siya'y maliit pa ay skeptic na siya. Hindi mo basta-bastang mapapaniwala sa mga bagay-bagay. Hindi tulad ni Roger, nakababata naming kapatid, na napaka-gullible. Madali iyong mapaniwala sa mga bagay-bagay. Kahit sabihin mong marunong lumipad ang baboy ay paniniwalaan noon.
"Ako ang kuya Roj mo," nakangiting sabi ko.
Nawala ang kunot sa kanyang noo. Tinitigan niya ako nang malapitan at maya-maya'y ngumiti. Yumakap siya sa akin. "Kuya Roj!"
Sa tagpong iyon ay nakaramdam ako ng lungkot dahil sa tagal nang panahong hindi kami nagkita. Ilang kaarawan, pasko, at bagong taon ang aking pinalipas nang hindi man lamang nangamusta o bumati. Alam kong sa mga panahong iyon ay naging makasarili ako.
Dise-siyete anyos pa lamang ako noon. Marami pang bagay na hindi maintindihan. Maraming katanungan sa isip. I only see my pain. Tingin ko noo'y wala na akong puwang sa buhay ng mga magulang ko dahil may kani-kanila na silang pamilya. Kaya't tulad ng isang tipikal na kabataang hindi makuha ang gusto, nagrebelde ako.
Dumating ako sa puntong iniyakan ako ng mom ko. Naaalala ko pa kung paano siya nagmakaawa sa akin para lamang magseryoso ako sa pag-aaral. Ngunit dahil may katigasan ang aking ulo at naging bato na ang puso ko sa mga magulang ko, hiningi ko na palayain na nila ako kapalit ng pagseseryoso at pagtatapos ko sa pag-aaral. Tatapusin ko ang aking pag-aaral subalit malayo sa kanila. Mamumuhay ako nang mag-isa, nang malaya. Napapagod na ako nang pinagpapasa-pasahan. Pakiramdam ko'y pinagsisiksikan ko lamang ang sarili ko sa mga pamilya nila.
Binigay nila ang gusto ko, labag man sa kanilang kalooban. Binigyan nila ako ng sariling bahay, sariling mga katulong, at buwan-buwan ay pinadadalhan ng pera pangsuporta sa aking pag-aaral. Ilang taon iyong nagpatuloy nang wala kaming komunikasyon. Sinubukan nilang makipag-ugnayan sa akin subalit hindi ko iyon binibigyang pansin. Gusto kong isipin nila na hindi na ako parte ng pamilya nila, na wala ng Rogin sa buhay nila, 'yung Rogin na bunga lamang ng kanilang pagkakamali.
Nagsumikap ako sa pag-aaral dahil alam kong wala namang ibang makikinabang dito kundi ako. Nakakuha ako ng scholarship sa kolehiyong pinapasukan dahil sa matataas na marka. Kaya't 'yung perang natatanggap ko buwan-buwan mula sa mga magulang ko'y natipid ko at inipon sakaling mapagod na silang magpadala, may pera akong madudukot.
Akala ko noo'y magiging masaya ako sa pag-iisa. Makakaiwas ka nga sa sakit pero hindi ka makakatakas sa lungkot. Lahat ng tagumpay ay walang kabuluhan kung walang taong nariyan upang makisalo sa kasiyahan mo. We all need somebody. Kaya't hinanap ko ang kasiyahan sa ibang tao. Sunud-sunod ang mga nakarelasyon ko subalit walang nagtatagal. Lahat sila'y iniiwan ako sa 'di malamang dahilan.
Nang makilala ko si Claire, nanumbalik ang sigla ko. Naging katuwang ko siya sa maraming bagay. Magna cum laude ako nang magtapos sa kolehiyo at siya ang kasama kong umakyat sa entablado. Siya ang nagsabit ng medalya sa akin dahil hindi ko ipinaalam sa mga magulang ko ang aking pagtatapos.
Unang kuha ko pa lamang ng board exam ay pumasa na ako. Sunud-sunod ang mga job offers na dumarating sa akin noon bilang isang inhinyero. Nakapagtrabaho ako sa isang malaking kumpanya at kumita ng malaking pera. Noo'y patuloy pa rin ang buwan-buwang suportang natatanggap ko. Kinailangan ko nang sulatan sila upang patigilin iyon. Nagpasalamat na rin ako sa lahat ng tulong nila sa akin.
Umalis ako sa bahay na ibinigay nila at bumili ng sariling apartment mula sa perang naipon. Doon ako namuhay kasama ang kasintahang si Claire. Akala ko, perpekto na ang buhay ko kasama ang babaeng pinakamamahal ko. Akala ko'y matagumpay na ako ngunit... hindi ka pala tunay na matagumpay kung hindi ka marunong lumingon sa iyong pinanggalingan. Balewala ang narating mo kung sa iyong paglalakbay nama'y marami kang taong tinalikuran.
Maaaring karma sa akin ang nangyari sa amin ni Claire. Subalit sa lahat naman ng karma, masasabi kong naging maganda ang naidulot noon sa akin dahil dinala ako noon sa lugar kung saan ko napagtanto ang kahalagahan ng mga bagay na aking tinalikuran at iniwan. Ito ang mga bagay na dapat ay mas pinagtuunan ko ng pansin, ang bubuo sa aking pagkatao.
***
HINILA ako ni Regina sa braso at patakbo siyang pumasok sa bakuran. Nagpapadala lamang ako sa paghila niya.
"Mommy!" paulit-ulit niyang sigaw. Nakita kong humahangos na lumabas ng bahay si mommy. Pareho kaming natigilan nang makita ang isa't isa. Ilang minuto muna kaming nagtitigan bago magsalita ang isa sa amin.
"Roj! Ang panganay ko!" naiiyak na sabi ni mommy at patakbong yumakap sa akin. Malaki ang pagbabago sa itsura ni mommy. Ang dating makinis na balat ay kumulubot na at ang dati'y malaman na pangangatawan ngayo'y buto't balat na.
Tumugon ako sa yakap niya. Hindi ko na nabilang kung ilang minuto kaming magkayakap pero iyon ang pinaka-masayang sandali sa buhay ko. Pakiramdam ko'y muli akong isinilang. Ganoon pala iyon, ano? Pamilya mo lamang ang tanging tatanggap sa'yo ano't ano man ang mga pagkakamaling nagawa mo. Siguro nga'y tama ang kasabihan na matitiis ng anak ang kanyang ina subalit hindi kayang tiisin ng isang ina ang kanyang anak.