Ik, Ilse van Zanten, stond voor de spiegel en bekeek mezelf. Ik was zestien, zat in Havo 4, had lang blond en golvend haar. Menig personen waren jaloers op mijn haar. Ik vond mezelf lelijk en belachelijk, maar ondertussen wist ik dat dat niet zo was. Mijn leven was heel ‘normaal’. Ik was vrijgezel, geen enkele jongen zag mij staan, had een goede vriendin en twee minder goede vriendinnen. Ik had het altijd leuk en was altijd vrolijk, behalve als mama mij sloeg.
Emma was mijn beste vriendin. Ze was zestien en zat in Havo 4. We waren al beste vriendinnen sinds de basisschool. Veel mensen zeiden dat vriendschappen op de basisschool kapot gingen als je naar een andere school ging. Maar bij ons was de vriendschap nog net zo sterk.
Emma was verliefd op Sander, de mooiste en een van de populairste jongens van school. Ik was ook verliefd op hem, maar dat wist niemand. Het was een van de weinige geheimen die ik voor mijn beste vriendin had. Ik haatte liegen en geheimen, maar het kon gewoon niet anders. De waarheid kon ze niet aan. Nu ik het zo zeg klinkt het vreselijk dom en stom. Maar mijn beste vriendin en ik zaten achter dezelfde jongen aan, die al bezet was. Lachwekkend, zo zou je het ook kunnen noemen.
Emma vertelde al weken hoe geweldig ze Sander vond en hoe ontzettend verliefd ze was. Er was alleen één probleem: Sander had een vriendin. Dus alles was nutteloos. Hij had al drie maanden met Noa, een van de mooiste meiden op onze school. Ik vond het erg van mezelf dat ik had bijgehouden hoe lang hij al met Noa ging, ik vond het nog erger dat ik hoopte dat het stuk zou gaan tussen die twee. En nog het meeste hoopte ik dat hij uiteindelijk voor mij zou kiezen en dat Emma mij zou begrijpen. Dat ze mijn keuze zou accepteren. Ik voelde me ontzettend schuldig over de gedachte die constant door mijn hoofd spookte. Maar het was nou eenmaal zo, het kon niet anders, ik kon er niet om heen. Ik was verliefd en dat stopte je niet zomaar weg.
Mama was een heks, ze sloeg, met of zonder reden het maakte haar niet uit. Thuis komen was een van mijn grootste angsten.
Mijn broer Bas en papa waren dood. Ze waren er niet meer om mij te beschermen. De eerste keer dat ze mij sloeg was het ergst, ik lag op bed te huilen. Ik miste mijn vader en Bas, ik had immers een goede band met beide mannen.
‘Hou je smoel!’ schreeuwde mijn moeder toen ze boos mijn kamer binnen kwam. Buiten sjeesde de auto’s langs en kletterde de regen luidruchtig op de straten. Binnen hoorde je alleen het geschreeuw van mama. Ik wist het nog goed, ze had een rood jurkje aan, met hoge zwarte pumps eronder. Ze was net uit geweest en haar mascara was uitgelopen.
‘Ik mis ze,’ jammerde ik. Ik keek mijn moeder met betraande ogen aan.
‘Zeur niet, je weet niet hoe het voor mij is! Ze hebben mij alleen achter gelaten!’ riep mama terwijl ze naast mijn bed was gaan staan. Het stak me, ze was alleen? Ik was er toch nog? Ik, haar bloedeigen dochter, was toch ook iemand? Eigenlijk wou ik mijn gedachten niet hardop uitspreken maar ik deed het toch.
‘Alleen, je hebt mij toch?’ vroeg ik. Mama schudde haar hoofd en lachte naar me. Alsof ze wilde zeggen : ‘Jij, jij bent niets, jij bent slechts een vreselijk mormel.’ Ze zei het niet, maar wat er toen gebeurde, gebeurde ontzettend snel. Haar hand raakte mijn gezicht en de tranen sprongen in mijn ogen. Daarna liep mama weg. Ik begreep het niet en ze negeerde mij de hele dag. Ze liet mij wegrotten, alsof ik niets waard was. De volgende ochtend gebeurde hetzelfde; ze negeerde mij.
In avond schrok ik wakker van geklop op mijn deur. Mijn maag maakte net zoveel lawaai als een voorbij razende trein en mijn mond was gortdroog. Ik had immers nog niets gegeten of gedronken. Het interesseerde mij niets, niets interesseerde mij. Ik was kwaad. Ik negeerde het geklop en draaide mijn gezicht naar mijn roze muur. Samen met Emma had ik de muur in verschillende tinten roze geverfd. Aan de muur hingen foto’s, foto’s van Bas en papa, maar ook van de leuke momenten met mijn vriendinnen.
Er klonk nog meer geklop. Een deur opende en mama liep mijn kamer binnen. Ik bleef naar de muur kijken terwijl mama naast mijn bed ging staan. ‘Het spijt me,’ had ze gezegd, vervolgens verliet mama mijn kamer. Ik geloofde haar sorry niet. Zacht snikkend bleef ik achter, maar ik besloot voor altijd te zwijgen over de vreselijke klappen.
Klappen kwamen steeds vaker en steeds harder, de pijn was vreselijk en niemand mocht het weten. Ook Emma wist van niets, zij wist niet wat er gaande was en dat zou voorlopig ook zo blijven. Telkens was mijn lichaam bont en blauw en moest ik vreemde smoesjes bedenken om niet met mijn vriendinnen mee te gaan zwemmen. De klappen betekende lange mouwen en je rot zweten in de zomer. Ik kon er niets tegen doen, het gebeurde gewoon. En ik maar liegen tegen leraren en mijn vriendinnen. Niemand die wist wat ik voelde, of wat er in mij omging.
Gister nog stond mama vroeg bij mijn bed, zonder enige reden begon ze op mij in te slaan. Met als gevolg de helse pijn. De tranen maakten mijn wangen nat en lieten mijn mascara uitlopen. Ik schreeuwde om hulp, maar er was niemand. Niemand om mij te helpen.
En daarvoor had ik al een gekneusde vinger: een paar trappen en het was zo gebeurd.
Pijn beheerste mijn leven, al drie jaar lang.
In wiskunde was ik echt een ramp, het klinkt als een cliché, iedereen noemde zichzelf een ramp in wiskunde, op een enkeling na. Maar ik was écht een ramp in wiskunde. Ik kon niets, wat best wel bij mij paste.
Als ik geen fatsoenlijk cijfer zou halen zou ik nooit over gaan naar mijn laatste jaar, dan zou ik nooit van die school af zijn en zou ik nooit op kamers kunnen wonen, iets wat ik graag wilde sinds papa en Bas er niet meer zijn.
Als ik dit jaar niet zou halen was ik een nul, een grote loser, dat waren mama’s woorden. Misschien was het ook wel zo, misschien was ik ook wel een nul. Ik kon niets, zelfs niet over gaan naar mijn examenjaar.
Mama zou gaan schreeuwen, ze zou me slaan als ik geen voldoendes zou halen. Ik was blij met een vier, dan ging mijn gemiddelde omhoog. Maar thuis barstte de hel los met dat cijfer. Mama kon het niet hebben, ik was niet perfect genoeg voor haar. Op verzoek van mijn wiskunde docent en mama kreeg ik bijles. Ik wilde niet, maar het moest. Het moest om de klappen en de helse pijn te voorkomen.
De bijles zou ik krijgen van een jongen uit 6 vwo, misschien was het zelfs wel een goede vervanger voor Sander. Ook al kon dat bijna niet, Sander was echt perfect.
Mama wilde eigenlijk dat ik bijles zou krijgen van een meisje, want stel je toch voor dat haar dochter verliefd werd en iets met een jongen kreeg. Ze wilde dat ik oud zou worden met zestig katten en een kanarie. Nou, daar had ik alles behalve zin in. Vooral een kanarie, wat moet ik ermee?
Het was donderdag, ik had mijn eerste bijles. Mama had mij nog op het hart gedrukt dat ik direct na de bijles thuis zou komen, dus geen afspraken met vriendinnen en al helemaal geen afspraken met bijlesleraren of andere jongens. Mama was panisch, waarom wilde ze mij niet gelukkig zien?
Het liefst kwam ik eerder thuis, dan sloeg ik die bijles over. Het was voor het eerst dat ik ergens meer tegen op zag dan op het thuiskomen.
Ik liep richting het lokaal waar mijn bijles zou zijn. Er heerste een vervelende stilte in het lokaal waar ik wachtte. De doodse stilte werd vervelender tijdens elke minuut dat ik wachtte. De tijd tikte voorbij, maar er kwam niemand. Gelukkig, geen bijles.
Toch wachtte ik even. Mijn boeken lagen al opengeslagen op de goede bladzijden, maar het leek nutteloos. Er zou toch niemand op komen dagen. Wie wilde mij nou bijles geven? Wie wilde mijn hoofd vrijwillig zien?
Ik wachtte vijf minuten toen ik door had dat ik in het verkeerde lokaal zat. Echt een Ilse-actie. Ik bedankte de man die mij vroeg waarom ik in een aardrijkskundelokaal wachtte op een wiskundebijles. Snel pakte ik mijn spullen bij elkaar en liep ik het lokaal uit terwijl ik de rode tas over mijn schouder sloeg. Ik liep de trap af en ging bij elke stap langzamer lopen. Stiekem hoopte ik dat ik te laat was en dat de jongen al weg was. Ik sloeg links af en liep de gang in, de wiskundegang dit keer. Ik versnelde mijn wandelpas en lip met een rood hoofd het lokaal binnen.
Daar schrok ik mij dood.
Achter het bureau zat Sander, ik keek hem aan als een domme koe en voelde gewoon dat hij verkeerd zat. Het moest zeker wel. Dit kon niet.
‘Jij bent zeker Ilse?’ vroeg hij.
Het was wel waar. Ik kreeg bijles van Sander.
Ik knikte en nam met een glimlach plaats bij het tafeltje voor het bureau.
‘Ik ben Sander,’ zei hij. Hij schudde mijn hand en ik glimlachte naar hem. Ik voelde mijn hoofd rood aanlopen en keek snel weg. Zeg iets slims, doe iets, maak indruk!
‘Sorry ik zat in het verkeerde lokaal’ zei ik. Fout, dit was niet slim, zo maakte ik alles behalve indruk. Nu was ik gelijk de sukkel die niet eens een lokaal kon vinden in de school waar ze al vier jaar zat. Goed gedaan Ilse. Ik lachte nog een keer naar Sander, de bloedstollend knappe jongen. Ik smolt weg toen ik in zijn heldere blauwe ogen keek. Zijn blonde haren krulde in zijn nek en stonden alle kanten op. Hij zag er geweldig uit. Ik zag hoe hij op stond en bij het bureau bleef staan, Sander keek mij verwachtingsvol aan. Ik pakte mijn boek en sloeg het op een random pagina open.
‘Misschien moet je het goede hoofdstuk even voor je pakken,’ zei Sander. Een schaamte gevoel borrelde direct op. Ik bladerde door naar het goede hoofdstuk en keek naar het bord.
Ik wist dat ik bloosde en een achterlijke indruk achterliet. Ik was hier zo slecht in.
Trillende handen lieten het potlood dat ik vast had constant vallen. Ik kon niets meeschrijven omdat ik het nodig vond om te trillen als een rietje. Het flesje water stond verleidelijk het hoekje van mijn tafel. Ik nam een slonk, in de hoop iets rustiger te worden. In films werkte het op zulke momenten, dus nu misschien ook. Langzaam dronk ik het hele flesje leeg, maar ik werd er helemaal niet rustig van. Niets hielp.
Sander schreef het bord vol met formules en oplossingen. Als mij niet verteld was dat dit wiskunde was had ik het voor chinees aangezien. Ik kraste wat onleesbare dingen in mijn schrift en probeerde naar zijn uitleg te luisteren. Ik snapte het ongeveer, maar mijn gedachte was er totaal niet bij.
Hij was knap.
Waarom zoende ik hem nu niet? Waarom zat ik nu niet dicht tegen hem aan gedrukt? Waarom was dat de taak van Noa en niet die van mij? Ik sloot mijn ogen en zag hoe Sander zijn lippen op de mijne drukte. Er verscheen een brede lach op mijn gezicht.
‘Ilse? Ilse?’
‘Huh? Ja, sorry,’ stamelde ik toen ik uit mijn dagdroom werd gehaald. Sander lachte en ging weer verder mijn zijn bijles.
Sowieso had verliefd zijn op Sander geen zin, ik kon het Emma niet aandoen. Emma was mijn beste vriendin en verliefd op Sander, zij had meer kans, ze was leuker en liever. Mama zou mij trouwens ook slaan als ik verkering zou hebben.
De uitleg ging door en ik probeerde mij op iets anders te concentreren dan op de prachtige jongen voor de klas. Het lukte niet, ik kon alleen maar denken aan Sander en dat hij hier voor mijn neus stond. Emma zou nu spontaan slecht willen zijn in één van haar beste vakken.
Een rilling liep over mijn rug. Het was koud. Het raam stond wagenwijd open. Buiten was het wel warm, voor de tijd van het jaar dan.
Sander vroeg mij of ik de opdracht even wilde maken, ik knikte slechts en boog mij over mijn schrift heen.
4x+5x2 = 0 stond er op het bord geschreven. Ik schreef het over en bleef naar het lege vel papier voor mij staren. Ik snapte er niets van, ik zal wiskunde nooit begrijpen.
Zeven minuten lang keek ik naar een leeg papiertje en een som die zich niet uit zichzelf oploste. Net leek het veel makkelijker. Sander begon door te krijgen dat ik er niets van begreep en ging vlak naast mij zitten. Ik voelde zijn lichaam dicht tegen de mijne aan. Mijn hart maakte een sprongetje en een hele horde vlinders vlogen door mijn maag.
Ik was gewoon smoorverliefd op die jongen, zo erg was het nog nooit geweest.
Hij hielp mij met de som en ik deed alsof ik alles heel goed begreep, anders ging hij mij misschien nog dom vinden. Ook al vond hij dat waarschijnlijk al.
Emma’s gezicht spookte door mijn hoofd, ik zag precies voor me hoe ze zou kijken als ik haar vertelde over mijn verliefdheid.
Ik voelde me schuldig, ik had, zoals mijn docent levensbeschouwing het noemde, last van morele gedachtes. Ik vertelde iets heel belangrijks niet. Eigenlijk twee belangrijke dingen niet. Ik was een slechte vriendin, ik voelde me schuldig. Verliefdheid overkwam je gewoon, daar kon je niets aan doen, maar aan dat zwijgen kon ik wel iets doen.
Ik had het kunnen doen, nu was het al te laat.
De bijles was voorbij, de deur van het lokaal werd achter mij gesloten door Sander. Het was raar om les te krijgen van hem. Ik liep de gang uit en ging nog even snel naar de toiletten. Voor de spiegel bleef ik staan. Ik bekeek mijzelf. Vreselijk. Dat Sanders ogen er nog in zaten kon ik maar niet begrijpen. Ik voelde me lelijk, mama vertelde me ook dat ik lelijk was. Niet altijd, soms was mama lief hoor, zoals een moeder hoort te zijn. Heel soms dan, het kwam nauwelijks meer voor.
Het koude kraanwater stroomde doelloos vanuit de kraan de gootsteen in. Het stroomde over mijn bleke tengels die zichzelf handen noemde. Onder het zeeppompje lag een plasje ongebruikt zeep en op de grond lag overal toiletpapier. Maar wat ik in de hoek van een toilethok aantrof spande toch echt de kroon: een gebruikt maandverbandje lag daar een beetje te liggen. Ik walgde ervan en liep snel het toilethok uit, weg bij het bebloede verbandje.
Ik versnelde mijn pas en bereikte de kluisjes. Mijn kluisje opende helaas zichzelf niet. Ik viste mijn sleutel uit mijn tas, in mijn tas was het een puinzooi, het verbaasde mij dan ook dat ik niet een kwartier naar mijn sleutel moest zoeken. Ik pakte mijn jas uit mijn kluis, die mijn moeder zo geweldig vond. Nee niet de kluis, maar mijn jas. Ik wilde een andere, maar het mocht niet. Ik moest deze.
Langzaam vervolgde ik de weg naar de uitgang van de school. De gangen waren nog niet helemaal leeg. Een paar brugpiepers rende door de gangen heen en pakte elkaars tassen af. Ik glimlachte flauwtjes en liep door. Ik snapte nog steeds het nut niet van door de gangen rennen als een stel basisschoolkinderen.
Ik stond bij het fietsenrek, in mijn ooghoeken zag ik iets bewegen. Uit al mijn nieuwsgierigheid keek ik om en zag ik Sander zoenen met zijn vriendin. Een steek van jaloezie overspoelde mij en ik besefte dat mijn verliefdheid alleen maar erger werd. Ik sloot mijn ogen, wendde mijn gezicht van het tweetal en opende mijn ogen weer. Ik stak mijn fietssleutel in het slot.
De immense stilte in het fietsenhok werd ruw verstoord door het gepiep van mijn mobiel. Van schrik liet ik mijn fiets op de grond vallen. Fijn. Nu kwam ik nóg dommer over. Had ik geen betere blunder kunnen bedenken om zijn aandacht onbewust te trekken?
Ik zag hoe Sander met zijn blote bovenlichaam op mij af kwam lopen. Ik smolt nog net niet weg en glimlachte flauwtjes. Zwijgend pakte hij mijn fiets op en duwde hij het paarse voorwerp in mijn handen, ik snapte niet waarom hij het deed, maar hij deed het.
Ik kon wel door de grond zakken en dat wilde ik ook. Sander draaide zich om zonder iets te zeggen. Verbaasd keek ik hem na, terwijl ik me bedacht hoe graag ik de plek van Noa in wilde nemen, ook al leek het fietsenhok mij geen fijne plek om de liefde te bedrijven.
Ik stapte op mijn fiets en reed het hok uit. Ik bekeek het sms’je waardoor het hele ‘fiets-omval-gebeuren’ plaats had gevonden. Het was Emma.
Hoe was je bijles? Xx
Ik las het berichtje en zuchtte. Wat moest ik zeggen? Zou ik liegen en niet zeggen van wie ik de bijles kreeg, ze vroeg er ten slotte niet naar? Maar ik kon toch niet langer liegen? Ik verzweeg al te veel dingen voor Emma en ze zou er toch wel achter komen. Maar wat nou als ze er niet achter kwam?
‘Doe wat goed is, Ilse,’ fluisterde een stem in mijn hoofd.
Het ging wel goed. Ik kreeg bijles van Sander Xx
Ik drukte op het verzend knopje terwijl ik het schoolplein af fietste. Ik voelde hoe mijn handen trilde, ik schoof constant heen en weer op mijn zadel en kreeg het warm. Waarom was ik zo zenuwachtig? Kwam het door het bericht naar Emma of kwam het door thuis? Of door Sander?
Natuurlijk stonden alle stoplichten op rood onderweg naar huis en duurde het ontzettend lang voordat het lichtje van kleur veranderde.
Het stoplicht sprong op groen en ik reed verder. De zweetdruppels stonden op mijn voorhoofd, maar ik merkte al snel dat het niet kwam door de zenuwen, maar door ze hitte. De zon brandde op mijn gezicht -die waarschijnlijk knalrood zou worden- en mijn achterlijke paars – roze jas was eigenlijk iets te warm.
Tien minuten na het incident met de gevallen fiets bereikte ik mijn huis. Het te grote huis voor mij en mama samen. Ik vond het vreselijk lelijk ingericht en voelde mij er alles behalve thuis.
Mijn mobiel maakte een piepend geluid en liet mij weten dat ik een berichtje had. Ik negeerde het sms’je even, ik had geen zin in een preek over Sander. Emma ging mij waarschijnlijk weer vertellen hoe geweldig hij was, maar dat wist ik zelf ook wel. Ze ging mij waarschijnlijk voor de miljoenste keer vragen of ik wel van hem af zou blijven en weet ik het wat allemaal.
Ik opende de schuurdeur en propte mijn fiets in het kleine, maar overvolle schuurtje. De fietsen van papa en Bas stonden er ook nog steeds. Ik slikte met grote moeite de brok in mijn keel weg en wist daardoor maar net mijn tranen te bedwingen. Ik kon hier niet gaan huilen, niet nu, niet nu ik mijn fiets wegzette in een schuurtje.
Langzaam liep ik door de tuin – die eigenlijk geen tuin te noemen was aangezien er naast onkruid geen enkel plantje groeide – richting de deur. Ik opende de rode deur en trapte mijn schoenen uit in de bijkeuken. Voetje voor voetje liep ik richting de keuken. Ik liep langzaam, om het moment van binnenkomst zo lang mogelijk uit te stellen. Mama had vast weer een reden bedacht om mij pijn te doen. Ik wilde geen pijn. Ik wilde voor één dag in mijn leven een keer niet die pijn voelen.
‘Waarom ben je zo laat?’ vroeg mama mij toen de deur nog nauwelijks geopend was. Ik haalde mijn schouders op en liep door naar de gang, waar ik mijn jas aan de kapstok ophing. Ik liep de kamer weer in en had direct uitzicht op het dressoir dat vol stond met verschillende flessen sterke drank. Het varieerde van wodka tot jenever en flessen likeur.
‘Je zou om drie uur terug zijn,’ ging mama verder. Ik knikte terwijl ik op de klok keek. Het was vijf over drie, ik was vijf verdomde minuten te laat. Het waren maar 300 seconde en mama was kwaad. Ze liep naar mij toen en keek mij recht in mijn bruine ogen aan. Ze greep ruw mijn schouders beet en schudde mij door elkaar.
‘Het spijt me,’ jammerde ik. Ik meende er helemaal niets van, maar dat hoefde zij niet te weten.
Mama gaf me een stomp in mijn maag. Ik kromp in elkaar en hapte naar lucht. De tranen stroomde over mijn wangen. Ik keek mama aan.
‘Niet doen, alsjeblieft,’ smeekte ik. Mijn stem trilde van angst en het kleine laagje mascara dat ik droeg werd door mijn tranen meegevoerd. Mama glimlachte naar mij, het interesseerde haar niet dat haar dochter pijn had. Ze draaide zich om en liet mij voor wat het was. Ik zag hoe ze jenever in een glas deed en het in één teug op dronk. Alcoholist dat het was.
‘Oja, Ilse, die bijles was vandaag voor het laatst,’ riep ze nog vanuit de kamer. Ik schudde verslagen mijn hoofd. Het liefst wilde ik schreeuwen, maar ik kon geen woord uitbrengen.