Publiceren op Wattpad doe je zo

Clichés, en hoe ze te vermijden

Het is een vaak gehoorde verzuchting op Wattpad dat je veel cliché-verhalen tegenkomt. In het volgende hoofdstukje zou ik het willen hebben over clichés en hoe ze te vermijden. Ik ga me vooral focussen op het genre waar ik het best mee vertrouwd ben, namelijk fantasy (en dan nog meer specifiek high fantasy). Maar veel van deze clichés komen ook in andere genres terug en de tips die ik vervolgens ga geven om de clichéval te vermijden, zijn ook voor andere genres bruikbaar.

Voor we ons storten op de meest voorkomende clichés in fantasyverhalen op Wattpad, lijkt het me wel even goed stil te staan bij wat een cliché nu juist is. Een cliché is een "uitdrukking of beeldspraak die heel vaak wordt gebruikt en die daardoor oninteressant, nietszeggend is geworden" (aldus het Prisma Woordenboek Nederlands). En het is vooral dat laatste dat maakt dat je clichés best mijdt: het maakt je verhaal oninteressant, nietszeggend. Wees origineel: kom verrassend uit de hoek!

Wat zijn nu juist de onderwerpen en thema's, die heel vaak worden gebruikt in fantasyverhalen op Wattpad?

Een eerste veel voorkomend thema is het gebruik van de natuurelementen: water, aarde, vuur, lucht. Dit wordt dan vaak gekoppeld aan krachten en verschillende personages hebben dan een bepaalde kracht (Bijvoorbeeld: X heeft watermagie, terwijl haar beste vriendin Y vuurmagie heeft.). Doordat deze combinatie zo vaak voorkomt, wordt deze oninteressant, want de lezer krijgt het gevoel dat hij of zij dit verhaal al eens een keer heeft gelezen. Tracht dus origineler uit de hoek te komen door bijvoorbeeld personages alle vier de elementen te laten beheersen, maar de ene kan ze enkel oproepen en de andere kan ze enkel doen verdwijnen.

Een tweede veel voorkomend thema zijn bepaalde fantasywezens: elfen, weerwolven (dit is haast al een genre apart), zeemeerminnen, vampiers, en in mindere mate eenhoorns en draken. Het grote probleem hiermee is dat je vaak hetzelfde clichébeeld van deze wezens krijgt: elfen zijn perfecte, puntorige wezens die een zijn met de natuur; weerwolven zijn mensen die 's avonds veranderen in een gevaarlijke, verscheurende wolf; zeemeerminnen zijn lieflijke vrouwen met het onderlijf van een vis die leven in de zee; vampiers zijn - meestal knappe, mannelijke - nachtdolers die zich voeden met mensenbloed; eenhoorns zijn prachtige, witte paarden met een grote, gedraaide hoorn op hun voorhoofd; draken zijn vuurspuwende monsters.

Je kan deze valkuil vermijden door bij je beschrijving van deze wezens af te wijken van het klassieke beeld ervan. Een mooi voorbeeld hiervan is Tiarilis haar verhaal Rinâsu, waarin eenhoorns worden omschreven als wezens met centaurtrekken, schubben als draken, unieke ogen en een unieke hoorn, waardoor deze wezens niet meer zoveel doen denken aan het klassieke beeld van een eenhoorn. Een andere manier is door de fantasywezens een prominentere rol toe te delen: A Life With A Dragon van ManonLibeer doet dit bijvoorbeeld door de draken zelf aan het woord te laten en in mijn eigen verhaal Drakenvlucht speelt de draak Vrydon de hoofdrol. Je draait als het ware het cliché van mensen in de hoofdrol en fantasywezens in bijrollen om. Zo doorbreek je ook het verwachtingspatroon en vermijd je de clichés.

Een laatste cliché dat ik hier nog wil behandelen is de "Onfeilbare Held". Hiermee bedoel ik een hoofdpersonage dat knap, intelligent, sterk, charmant, ... is en nooit fouten maakt. Zo'n personage is dan ook saai! Gelukkig hebben de meeste schrijvers dat intussen door en geven ze hun "Onfeilbare Held" wat gebreken. De kunst hierbij is echter om de held geloofwaardige gebreken te geven. Je kan een held, die bijvoorbeeld enorm sportief is, niet als gebrek geven dat hij niet zo snel kan lopen. Dit is immers ongeloofwaardig met de sportiviteit van je held, tenzij je een zeer goede reden hebt waarom hij of zij ondanks zijn of haar sportiviteit niet hard kan lopen (bijvoorbeeld omdat hij of zij tijdens het sporten een blessure heeft opgelopen aan de benen).

Aanverwant met het cliché van de "Onfeilbare Held" is de "Onfeilbare Liefde": het hoofdpersonage ziet een meisje of jongen en wordt op slag verliefd en direct daarop vormen ze reeds een koppel. Dit is een zeer onrealistisch en veel gebruikt cliché dat de (kritische) lezer afschrikt en daarom beter te vermijden is. Het is bovendien vanuit een verhaaltechnisch oogpunt ook veel interessanter om twee personages langzaamaan - samen met de lezer - hun gevoelens voor elkaar te laten ontdekken. En je mag gerust ook een relatie laten stuklopen tussen twee personages, want dit creëert conflict en dus een nieuwe spanningsboog voor je verhaal. Je kan ook het hele spectrum van seksualiteitsbeleving afgaan: van heteroseksualiteit over homoseksualiteit tot biseksualiteit en alles daartussen. Binnen het fantasygenre heb je bovendien nog de mogelijkheid om relaties tussen verschillende soorten wezens te bedenken: wat als een elf en een vampier een relatie beginnen? Welke problemen zou dit opleveren?

Tot slot zou ik jullie willen vragen of er nog andere clichés zijn die vaak terugkeren op Wattpad die ik over het hoofd heb gezien en hoe jullie proberen clichés te vermijden in jullie verhalen. Laat dus gerust jullie bedenkingen en opmerkingen na in de reacties.