Cizre kalesi ve dicle nehri nelere şahit olmadı'ki paşalar mirler begler her biri
Başka bir zamanda ayni mekanda birbirine benzeye hikayeler hayatlar
Aşklar ihanetler. Hepsi geçmişin tuzlu sayfalarında bize acı ve hoş sadalar bıraktı.
Bedirhan bey mire bota
Botan Bölgesi
günümüz Siirt'in Eruh ilçesi, Şırnak ve Şırnak'ın Cizre ilçesini kapsayan idari bölüme verilen bölge ismidir. Ünlü coğrafyacı İbn Vâzıh el- Yakubî, Bûhtî Kürtleri'nin merkezi olan Cizre'yi tanımlarken "Cezîretu'l-Ekrâd" yani "Kürtler'in Cizresi" ifadesini kullanmıştır. Yakubî tarafından edinilen bu bilgiyi İzzeddîn İbn Şeddâd aktardığı vakit bahsi geçen şehrin "Cezîretu'l İbni Ömer" olduğunu ve buradaki Kürt nüfusunun fazlalığından ötürü şehrin bu isimle anıldığını ifade etmiştir. Yâkût el-Hamevî ise bölge halkı hakkında Ermeniler ile iyi ilişkiler içerisinde olduklarını ve sağlam surlara sahip olduklarını ve bu surların ise bir kısmının Beşnevî, bir kısmının ise Bûhtî Kürtlerine ait olduğunu dile getirmiştir. Yâkût el-Hamevî'nin Bûhtî'lere ait bahsettiği surlar ise şunlardır; Curzakil, Atil, Allos, Baz el-Hamra, Elki, Ervah, Bahuha, Berho, Kinkiver, Nirve cerşi ve Hoşeb. Şerefhan, Azîzan Mîrleri'nin sahip olduğu bölgelerden bahsederken Gurgîl, Berke, Eruh/Ervah, Piroz, Tanza,Fınık, Tur, Heysem, Şah, Etil, Ermişat, Dirde zerdi gibi dönemin stratejik
önemine sahipti.
Cizre emiri, tarihçi (D. 1802, Cizre - Ö. 1868, Şam). Kaynaklarda, babası Abdullah Bey’in, ünlü komutan Selâhaddin Eyyubî ve Halid bin Velid ile birleşen bir aileden geldiği ve ailesinin yedinci göbekte Bitlis Hanı ve ünlü Şerefname adlı tarihin müellifi Birinci Şeref Han’a ulaştığı belirtilmektedir. Oldukça zeki, dürüst ve cesur bir lider olarak tanınmıştır.
Abdullah Bey ölünce emirliğe önce kardeşi oğlu Seyfeddin Bey geçmişti. Fakat Beylik işlerini gerektiği ölçüde başarıyla yürütemediği için, aşiretlerin ısrarı üzerine emirliğe önce Bedirhan Bey’in büyük kardeşi Salih Bey getirildi. Salih Bey de zamanını daha çok tasavvuf ve ibadete ayırdığı için yurtluğun idaresini kendi gönül rızası ile küçük kardeşi Bedirhan beg'e bıraktı.
Bedirhan Beg. sahip olduğu yüksek seciyedeki ahlakı ve çalışkanlığıyla halka kendini sevdirdiğinden, yönetiminde olan Cizre, Botan ve Hacıbehram bölgelerine ek olarak egemenliğini Musul, Erzurum ve Van içlerine kadar yaydı. Nüfuzu ve saygınlığı bölgesini de aşarak İran’a bile ulaştığından, İran Şahı bile zaman zaman kendisine hediyeler göndererek dostluğunu kazanmak için çaba göstermiştir.
Osmanlı Sultanı İkinci Mahmud’un son dönemlerinde, isyan sayılan bazı hareketlerinden dolayı, Sadrazam Çerkes Mehmet Reşit Paşa tarafından bazı vaatlerle yumuşatılmasına çalışıldı. 1839 yılında Nizip Savaşına kendi ordusuyla katılıp Osmanlı İmparatorluğuna yardımcı olmuştu.
1845’te Hakkâri yöresinde yaşayan Nasturî aşiretlerini hükmü altına aldı. Musul'daki Batılı hükümetlerin konsolosları bu hareketi bir İslam-Haçlı sorunu şeklinde büyüterek; çok sayıda Nasturînin Bedirhan Bey tarafından katledildiğini iddia ederek kendisini Bab-ı Âli’ye şikâyet ettiler. O dönemde yeni ilan edilmiş olan Tanzimat Fermanı’na göre Hıristiyan tebaanın güvenliği Devletçe taahhüt edilmiş ve bu taahhüt Avrupa devletlerine bildirilmişti.
İngiliz ve Fransız elçilerinin Babıali’ye sürekli şikâyetleri üzerine Sadrazam Reşit Paşa, Bedirhan Bey’in yakalanıp İstanbul’a getirilmesine karar verdiyse de bunu hemen başaramadı. Bedirhan Bey, kendisini ikna için gönderilen Kemal Paşa’yı güvenilir bulmayınca, onunla birlikte İstanbul’a gitmeyi reddetti. Bunun üzerine Osmanlı ordusu harekete geçirildi; Müşir Osman Paşa, Sabri, Ömer ve Mustafa paşalar birlikte Bedirhan Bey’i Orak veya Oruh denen kalede kuşattılar. Kendisine de Sadrazam Mustafa Reşit Paşa’nın yazdığı, İstanbul’a gelirse canına, malına ve ailesine dokunulmayacağı güvencesini veren bir mektup gönderildi. Bunun üzerine teslim olan Bedirhan Bey, 1848 de İstanbul’a getirilerek, Reşit Paşa aracılığıyla Sultan Abdülmecid’in huzuruna çıkarıldı.
