korkunç efsaneler ve hikayeler

bölüm 17- hırtık efsanesi

Türk mitolojisinde çokça adı geçen kötü varlık.
Türk halk kültüründe varlığına inanılan olağanüstü varlıklardan birisi de “Hırtik” adını taşır. “Hırtik” adı verilen varlık yarı insan yarı hayvan olarak düşünülür. Fırat ve Dicle nehirlerinde deniz kızı yaşadığı inancıyla da ilişkili olmalıdır. Elazığ ili Palu ilçesi civarında, Hırtik’in Murat Nehri’nde yaşayan yarı insan yarı hayvan şeklinde bir yaratık olduğuna inanılır. Yaşlıların özellikle çocukların nehir kenarına inmesini engellemek için söylediği ama herkesin belli belirsiz görüp duyduğu ve varlığına inandığı, insan yiyerek yaşayan ve çok az görülen bir varlık olarak nitelendirilir.
Hırtık; üst kısmının insan, alt kısmının hayvan şeklinde olduğuna inanılan, bedeni tüylerle kaplı, ayakları ters kötücül cin, yaratık. Akarsularda (Elazığ yöresinde özellikle Fırat Nehri'nde) yaşadığı kabul edilir. Bu yörelerde adına Çay hırtığı da denilmektedir. Hırtık insan kılığına girip, kılığına girdiği kişinin yakın arkadaşlarına veya akrabalarına gidip, onlarla konuşarak orman ya da akarsu kıyısına götürüp boğmakta, öldürmektedir. Özellikle karanlıkta ortaya çıkan hırtıktan korunmanın tek yolu ateş yakmaktır. Konuştukları kişinin hırtık olduğundan şüphelenen kişiler, vücutlarının çevresinden veya ayaklarının altından ateş geçirirler. Bu davranışı tekrarlayan hırtık, tüylerinin yanmasıyla kaçıp kendini suların içine bırakır ve gözden kaybolur. Yine hırtığın zaman zaman çeşitli kişilerin kılığında, ata binip gezdiğine ve atları yorduğuna inanılmaktadır. Atlarını sabah yorgun ve terli bir şekilde bulan kişiler hayvanlarını hırtıkın götürüp götürmediğini anlamak için atların semerlerine veya sırtına yapıştırıcı maddeler sürmektedir. Bu sayede hırtıkın, bu hayvana binince tüylerinin yapışacağına ve tekrar binmeyeceğine inanılmaktadır.