- đ¬ợc bố trí theo hình chóp. đây là một hệ thống mở
bên ngoài nhập vào để bổ sung
đàn hạt nhân
con tốt bổ sung
đàn nhân giống
con tốt bổ sung
đàn th¬ơng fẩm
Dinh d¬ỡng và thức ăn cho vật nuôi
1. Thức ăn.
a) Vai trò của n¬ớc
b) Protein:
- Ьợc chia làm hai loại: pr thô và pr thuần. Pr thô là số gam pr chứa trong 100g thức ăn. Pr thuần là Pr trong thành phần cấu tạo chỉ có các aa.
- aa trong pr thuần có 2 loại
+ aa không thay thế đ¬ợc là những aa trong cơ thể không đủ tổng hợp đ¬ợc mà fải cung cấp bằng thức ăn có 9 loại aa không thay thế mà trong thức ăn phải bổ sung: valin, leuxin, izolexin, lyzin, phenylalanin, tryptophan, histidin, methionin, treonin.
- Trong thức ăn ng¬ời ta cần bổ sung các chất cần thiết. Ьợc quan tâm nhất là lyzinh và methionin. th¬ờng hay bị thiếu.
- Vai trò của pr là thành fần chủ yếu để cấu tạo cơ thể, cấu tạo các tổ chức: men, kích tố (hoocmon) kháng thể và 1 số loại vitamin là chất cơ sở để cấu tạo bào thai là nguyên liệu chính để hình thành quy luật sinh tr¬ởng phát dục.
+ là chất bổ sung chủ yếu để thay thế, đổi mới các tế bào và duy trì sinh mệnh của con vật, Nếu thức ăn thiếu pr thì gia súc non sẽ bị đình trệ sinh tr¬ởng, fát dục, gia súc tr¬ởng thành thì sức sản xuất sẽ bị giảm sút. gia súc sinh sản thì hoạt động sinh dục sẽ bị rối loạn thai fát dục không tốt. Tình trạng thiếu Pr kéo dài quá trình TĐC rối loạn có thể phát triển không bình th¬ờng thậm chí có thể chết. Nếu thức ăn thiếu lipit thì gia súc không ảnh h¬ởng nhiều và có thể bổ sung gluxit thay thế để tạo nguồn năng l¬ợng và ng¬ợc lại khi thức ăn thiếu gluxit dùng lipit. Còn thiếu pr không chất gì có thể thay thế đ¬ợc vai trò của nó trong cơ thể.
+ Biện fáp năng cao gí trị sinh vật học của pr
Giá trị sinh vật học của Pr= 100x [Nt/ă -(Nfân-Ntrao đổi)- (Nn¬ớc tiểu- Nphát sinh)]/Ntă-(Nfân-Ntrao đổi)
-> hỗn hợp các loại thức ăn với nhau để làm cho các aa bổ sung cho nhau và tỷ lệ của nó cân bằng hơn lợi cho việc hình thành, tích luỹ trong cơ thể làm tăng thêm tinh ngon miệng cho gia súc. Dùng nhiệt độ cao để xử lý đối với một số loại thức ăn đặc biệt là các loại thức ăn họ đậu
Vd: đậu t¬ơng rang ở 140 độ c trong 2 phút.-> giá trị sinh vật học tăng gấp 2 lần. Nhiệt độ làm ảnh h¬ởng đến tỷ lệ tiêu hoá hoặc làm thay đổi thành phần aa cấu tạo nên pr đó.
- Đối với khô dầu đậu t¬ơng nhiệt độ đã phân huỷ những chất làm chở ngại quá trình fân giải của men tríp sin nhiệt độ đã giải fóng mêthionin ra khỏi liên kết. Cũng có thể bổ sung các aa tinh chế nhất là các aa hay thiếu.
*) Cách giải quyết nhu cầu pr:
- Ng¬ời ta trồg nhiều cây thức ăn giầu pr nh¬ cây họ đậu
- Sử dụng vsv chế biến thức ăn nhất là thức ăn ngũ cốc, men r¬ợi bia. Sử dụng các sản phẩm của ngành công ngiệp hoá chất: khô dầu.
c) Các chất khoáng:
- đ¬ợc chia làm 3 nhóm
+ Nhóm có giá trị về mặt dinh d¬ỡng: Ca, P, Fe, Cu...
+ ko có giá trị về mặt dinh d¬ỡng: Al
+ Độc: Hg, Pb
- Dù các chất khác đầy đủ mà thiếu chất khoáng thì con vật không thể phát triển bình th¬ờng đ¬ợc. Chất khoáng không thể cung cấp nhiệt năng nh¬ các chất khác nh¬ng có chức đặc biệt quan trọng là ảnh h¬ởng đến các tế bào cơ thể.
- Ca và phốt pho: Trong x¬ơng 2 nguyên tố này ở dạng kết hợp Ca3(PO4) và nó chiếm 65-70% chỉ có 1% ở ngoài x¬ơng fân bố rộng rãi ở fần mô mềm. Ca và P giữ vai trò sinh lý quan trọng nh¬ tạo x¬ơng, giúp sinh tr¬ởng, Ca có tác dụng đông máu giữ thăng bằng thần kinh điều hoà hoạt động cơ thể, tính thấm các tb. Trong cơ thể Ca và P chỉ hấp thu theo một tỷ lệ nhất định, nếu nguyên tố quá ít hoặc quá nhiều thì nó sẽ ở dạng kết tủa không hoà tan-> thiếu. thông th¬ờng Ca/p = 2 là tốt. Ngoài ra Ca còn đồng hóa sự co cơ, Ion Ca thúc đẩy hoạt động của các men còn P tham gia vào quá trinh fân giải đ¬ờng, mỡ, hoạt động thần kinh, tạo x¬ơng, kích thích sự hoạt động của một số loại hoocmon và VTM. Tham gia vào tính đệm trong máu-> Nếu thiếu 2 nguyên tố này th¬ờng mắc bệnh về x¬ơng, mềm x¬ơng, sụn x¬ơng,
- Nguồn cung cấp: sữa động vật, vỏ sò, vỏ trứng, đá vôi, bột x¬ơng.
- Hạt ngũ cốc có ít Ca, nhiều P, cây họ đậu có nhiều Ca
- Sắt, đồng, Cô ban: Ba nguyên tố này có quan hệ chặt chẽ với việc tạo máu. Sắt ở mô bào giữ vai trò xúc tác, Fe trong hemoglobin giữ vai trò mang O2. Sắt có 65% ở trong máu, 30% ở gan, lách, tuỷ x¬ơng. Còn lại ở trong các tế bào khác. Có 2 loại máu: máu tuần hoàn và máu dự trữ
+ Cu là chất xúc tác đã tạo thành vết sắc tố hemoglobin thúc đẩy sự lợi dụng Fe. Cu tham gia tạo sắc tố đen thiếu Cu sẽ thiếu máu. Với gia súc cho lông( cừu) ảnh h¬ởng cho lông. Fe và Cu có nhiều ở trong các fôi, mầm, vỏ hạt và quả. Fe có nhiều trong gan, lòng đỏ trứng gà. Cu có nhiều trong cám, trong hạt họ đậu. khi bổ sung bổ sung d¬ới dạng sunfat
+ Co: là thành fần của B12,có tác dụng hình thanh huyết sắc tố. Thiếu Co ở gia súc vsv trong dạ cỏ không tổng hợp đ¬ợc B12-> thiếu máu. Co có ít trong thực vật -> fải bổ sung B12
- Vitamin: là những chất xúc tác sinh học có vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình TĐC của cơ thể. Nếu thiếu -> các phản ứng sinh hoá của cơ thể hầu nh¬ bị ngừng trệ và trong cơ thể không thể tự tổng hợp đ¬ợc nên fải cung cấp bằng con đ¬ờng thức ăn vào. VTM tan trong dầu: A,D, E, K. VTM tan trong n¬ớc: B, C
+ Vitamin A: Đảm bảo sinh tr¬ởng bình th¬ờng của các tế bào th¬ợng bì và các tế bào màng nhầy. Nếu thiếu tb th¬ợng bì bị sừng hoá còn tb màng nhầy bị teo đi nên vk dễ xâm nhập vào, vtm a còn duy trì cơ năng sinh dục nếu thiếu-> mất khả năng sinh sản. Con đực bị teo dịch hoàn. Con cái thì màng nhày của tử cung bị sừng hoá khó thụ thai, dễ xẩy thai, để non.
+ Vitamin a còn duy trì thị giác nếu thiếu thì động vật dễ bị quáng gà
+ Vitamin còn quan hệ tới thần kinh -> nếu thiếu hệ thống thần kinh dễ bị fá hoại, chân dễ bị liệt, thiếu mất khả năng chống vikhuẩn đ¬ờng hô hấp, hệ tiêu hoá, sinh dục.
+ Vtamin A có nhiều ở sữa đầu nhiều hơn sữa th¬ờng. có trong gan một số động vật, lòng đỏ trứng gà, trong dầu cá. Trong thực vật có nhiều trong quả màu đỏ: cà chua...
vitamin D có nhiều loại quan trọng là D2 và D3.
Vitamin E: đảm bảo cho hệ cơ năng đ¬ợc bình th¬ờng. thiếu dễ bị teo cơ.
Vitamin E: có trong rau xanh hạt nảy mầm
Vitamin B1: thiếu động vật hốc hác, kém ăn. tiêu hoá giảm. B1 giúp giải fóng gluxit. fòng chữa bệnh thần kinh, tê fù. B1 có trong rau xanh: lòng đỏ trứng gà...
Vitamin C: tăng c¬ờng bảo vệ thành mạch và nếu thiếu dễ bị s¬ng răng lợi
Vitamin K : gíp cho quá trình đông máu
- Lipit: mỡ là chất dự trữ năng l¬ợng tốt nhất cho cơ thể. mỡ cấu tạo nên các tế bào. mỡ còn hoà tan các vitamin A, D, E, K..
- Gluxit: cung cấp nhiệt năng cho cơ thể. tham gia cấu tạo tế bào.