Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1957 - 1975) thắng lợi là kết quả hợp thành của nhiều nhân tố cơ bản tạo ra và nhân lên sức mạnh tồng hợp to lớn của dân tộc Việt Nam, trong đó đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra và chỉ đạo thực hiện có tính quyết định. Báo chính trị của Ban chấp hành T.Ư Đảng tại Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ IV chỉ rõ: "Thắng lợi vĩ đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta trước hết là thắng lợi của đường lối chính trị, đường lối quân sự độc lập, tự chủ, đúng đắn, sáng tạo của Đảng ta".
Trung thành vô hạn với Tổ quốc, với nhân dân; kiên định lập trường cách mạng; trên cơ sở đánh giá bản chất, âm mưu và hành động của kẻ thù; đánh giá lực lượng so sánh đôi bên với quan điểm cách mạng và khoa học; bám sát diễn biến thực tế của tình hình chiến trường trong nước, trong khu vực và trên thế giới vững tin vào lòng yêu nước và sức mạnh to lớn của nhân dân Đảng ta, do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu đã đề ra đường lối cách mạng độc lập, tự chủ, đúng đắn, sáng tạo để lãnh đạo, chỉ đảng, toàn dân, toàn quân ta trong sự nghiệp giải phóng Miền Nam bảo vệ Miền Bắc thống nhất Tổ quốc. Đường lối ấy của Đảng không ngừng được bổ sung, ngày càng hoàn thiện, là nhân tố quyết định sự phát triển của cuộc kháng chiến, đánh bại mọi âm mưu và thủ đoạn của kẻ thù xâm lược.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi của đường lối dương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Miền Nam và cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Miền Bắc, kết hợp chặt chẽ và nhịp nhàng trong mối tương quan biện chứng giữa hai nhiệm vụ chiến lược đó với nhau nhằm tạo ra và nhân lên sức mạnh tổng hợp to lớn của cả nước đánh giặc. Đây là cốt lõi của đường lối chính trị của Đảng ta, đồng thời cũng là nét đặc thù nổi bật của cách mạng Việt Nam từ tháng 7 năm 1975 đến tháng 5 năm 1975. Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn luôn kiên định và vận dụng sáng tạo đường lối dương cao ngọn cờ độc lập và chủ nghĩa xã hội. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, chủ nghĩa xã hội được xây dựng trên Miền Bắc là sức mạng hiện thực đảm bảo cho Miền Bắc có đủ điều kiện cùng một lúc vừa chi viện toàn diện, liên tục ngày càng tăng cường sức người, sức của cho cách mạng Miền Nam, vừa giữ vững sản xuất, đương đầu, đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân của đế quốc Mỹ - một bộ phận quan trọng của nỗ lực quân sự Mỹ trong cuộc đấu tranh xâm lược Việt Nam nhưng sức mạnh của Miền Bắc còn từ ý chí giải phóng Miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Đó là sức mạnh của độc lập dân tộc, của tình cảm Bắc - Nam một nhà. Sức mạnh của Miền Nam trước hết là sức mạnh của chủ nghĩa xã hội.
Đồng bào, chiến sỹ Miền Nam chiến đấu không chỉ để giải phóng Miền Nam mà còn để bảo vệ Miền Bắc, thống nhất nước nhà, chính vì vậy Đảng ta chỉ rõ: Tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Miền Bắc và đấu tranh chống ách thống trị thực dân kiểu Mỹ ở Miền Nam là hai nhiệm vụ thuộc hai chiến lược cách mạng khác nhau ở mỗi miền nhưng lại gắn bó chặt chẽ, ảnh hưởng lẫn nhau, thúc đẩy nhau cùng phát triển trong một thể thống nhất nhằm giải quyết mâu thuẫn bao trùm là mâu thuẫn giữa dân tộc Việt Nam và kẻ thù xâm lược cùng chính quyền và quân đội tay sai của chúng. Trong mối quan hệ biện chứng đó, giữa nhiệm vụ chiến lược ở mỗi miền, Đảng ta chỉ rõ: Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Miền Bắc gắn bó chặt chẽ với cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Miền Nam và giữ vai trò quyết định nhất đối với sự phát triển của toàn bộ sự nghiệp cách mạng cả nước; đối với cuộc chiến tranh thống nhất nước nhà; cách mạng Miền Nam có vị trí rất quan trọng, có tác dụng quyết định trực tiếp tới sự nghiệp giải phóng Miền Nam.
Dương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, đường lối đó của Đảng đã động viên và tập hợp một cách rộng rãi, vững chắc mọi lực lượng dân tộc vào sự nghiệp cứu nước. Thực tế 21 năm của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đã chứng tỏ đường lối chiến lược đó của Đảng ta là hoàn toàn đúng đắn, sáng tạo; bảo đảm cuộc chiến đấu của toàn quân và toàn dân ta trên khắp hai miền giành thắng lợi ngày càng to lớn và toàn diện, đánh bại các chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ ở Miền Nam, đánh bại cuộc chiến tranh phá hoại lần thứ nhất và thứ hai của không quân và hải quân Mỹ trên vùng trời, vùng biển miền Bắc, giành thắng lợi từng bước, tiến lên đánh bại hoàn toàn chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ.
Ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là ánh sáng soi đường cho toàn đảng, toàn quân và toàn dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đồng thời là điều kiện để kết hợp lợi ích cơ bản của dân tộc ta với những mục đích cơ bản của dân tộc là hòa bình, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Nói cách khác, thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thắng lợi là của việc kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh của thời đại, kết hợp nghĩa vụ dân tộc với nghĩa vụ quốc tế cao cả, trong sáng. Đây là nội dung quan trọng trong đường lối kháng chiến của Đảng ta và là điều kiện cơ bản tạo ra thế và lực mới, đưa sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta đến thắng lợi. Đương đầu với cuộc chiến tranh xâm lược thực dân kiểu mới của một cường quốc lớn mạnh hơn cả về quân sự, kinh tế, trong khi đặc biệt nêu cao ý chí tự lực, tự cường, tinh thần độc lập dân tộc của mọi người Việt Nam yêu nước; xem đó là nội lực, là nhân tố quyết định cơ bản nhất làm nên sức mạnh đánh thắng quân xâm lược, Đảng ta đồng thời khẳng định phải kết hợp chặt chẽ sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước và sức mạnh quốc tế. Xác định cách mạng Việt Nam là một bộ phận không tách rời cách mạng thế giới; đặt cách mạng và chiến tranh cách mạng Việt Nam trong cục diện chung của thế giới, trong xu thế chuyển biến của thời đại, trong lãnh đạo và chỉ đạo cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đảng ta gắn liền việc xác định mục tiêu, nhiệm vụ, chiến lược, sách lược của cách mạng với việc đề ra mục tiêu, phương hướng, đường lối, chính sách đối ngoại; chiến lược, sách lược đấu tranh,tập hợp lực lượng, xây dựng, củng cố nền tảng chính sách đối ngoại và nền ngoại giao của ta, chủ động tiến công địch trên trường chính quốc tế. Trên thực tế, trong cuộc kháng chiến chống Mĩ, cứu nước, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra và thực hiện thành công đường lối, chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ mà nội dung cốt lõi là phát triển liên minh chiến đấu và giúp đỡ lẫn nhau giữa nhân dân ba nước Đông Dương; đoàn kết chặt chẽ với lực lượng cách mạng trên thế giới. Trên cơ sở đó hình thành và phát triển một mặt trận nhân dân thế giới đoàn kết, ủng hộ sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta, tạo ra sức mạnh tổng hợp, to lớn đánh thắng chiến tranh xâm lược của kẻ thù.
Để biến đường lối trên thành hiện thực, vấn đề có ý nghĩa quyết định là phải tìm ra phương pháp đúng đắn, hiệu quả, phù hợp; phải cụ thể hóa đường lối đó thành các giải pháp cơ bản thích ứng với từng giai đoạn kháng chiến ở mỗi miền. vấn đề này, Đảng ta đã xác định: Sử dụng bạo lực cách mạng tổng hợp bao gồm lự lượng chính trị quần chúng và lực lượng vũ trang nhân dân, tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện trên cả hai miền Nam, Bắc. Thắng lợi của sự nghiệp kháng chiến chống Mĩ, cứu nước là thắng lợi của đường lối chiến tranh nhân dân, toàn dân, toàn diện; của nghệ thuật chỉ đạo, tiến hành chiến tranh nhân dân tài tình, sắc sảo của Đảng ta. Kế thừa thành quả và kinh nghiệm của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, phát huy tinh hoa truyền thống quân sự độc đáo của dân tộc, chiến tranh nhân dân trên cả hai miền Nam, Bắc trong thời kì kháng chiến chống Mĩ, cứu nước phát triển lên một tầm cao mới với nội dung và hình thức đấu tranh hiệu quả và phong phú. Lực lượng tiến hành chiến tranh là toàn dân đánh giặc, gồm lực lượng vũ trang nhân dân ba thứ quân làm nòng cốt và lực lượng chính trị quần chúng; vừa là cơ sở để xây dựng, phát triển lực lượng vũ trang, vừa là chỗ dựa vững chắc để lực lượng vũ trang tác chiến, phối hợp với lực lượng vũ trang tiến công, phản công quân địch... phương thức tiến hành chiến tranh nhân dân là cả nước tổ chức thành một mặt trận rộng lớn, mỗi người dân yêu nước là một chiến sĩ, mỗi làng xã, đường phố là một pháo đài; phát huy sức mạnh tổng hợp của sự kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang trên ba vùng chiến lược, đấu tranh chính trị với đấu tranh quân sự và binh vận, kết hợp đấu tranh quân sự, chính trị với đấu tranh ngoại giao, kết hợp tiến công quân sự với nổi dậy của quần chúng, kết hợp tiêu diệt địch với giành và giữ vững chính quyền làm chủ, chiến tranh du kích kết hợp với chiến tranh chính quy, kết hợp chiến tranh nhân dân địa phương với chiến tranh bằng các binh đoàn chủ lực...
Đường lối chính trị, quân sự và đối ngoại của Đảng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là kết quả của cả một quá trình tìm tòi, tổng kết thực tiễn phong trào đấu tranh cách mạng sôi nổi, rộng lớn, liên tục, mạnh mẽ trên mọi miền đất nước trong những tháng năm toàn dân tộc đồng lòng đánh Mỹ dưới ngọn cờ của Đảng. Đường lối đó đáp ứng được đòi hỏi bức xúc của cách mạng Việt Nam trước thử thách ngặt nghèo của lịch sử; đáp ứng khát vọng của mọi người dân Việt Nam yêu nước, giành tự do, độc lập, thống nhất non sông, vẹn toàn lãnh thổ. Đó chính là hạt nhân tạo nên sức mạnh vô địch của chiến tranh nhân dân Việt Nam trong thời đại hồ Chí Minh, là nhân tố quyết định trong công cuộc xây dựng và bảo vệ vững chắc tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
TS. Phạm Văn Thạch (Viện LSQS Việt Nam)
Nguồn: Báo Nhân Dân ngày 01/4/2010