Câu 3: Hình thức biểu hiện của pháp luật?
Trả lời: Hình thức pháp luật được hiểu là cách thức thể hiện ý chí của giai cấp thống trị. Nó là dạng tồn tại, hình thức tồn tại thực tế của Pháp luật, đồng thời là ranh giới tồn tại của Pháp luật trong hệ thống các quy phạm xã hội khác. Hình thức cơ bản về pháp luật bao gồm hình thức bên trong (cấu trúc Pháp luật) và hình thức bên ngoài (nguồn của Pháp luật):
+ Hình thức bên trong: Hệ thống pháp luật -> ngành luật -> chế định pháp luật -> quy phạm pháp luật.
Quy phạm pháp luật: là quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung, là cơ sở tế bào, là đơn vị nhỏ nhất và là biểu hiện cụ thể của Pháp luật. Quy phạm là công cụ tác động trực tiếp lên các quan hệ xã hội.
Chế định pháp luật: là hệ thống các quy phạm Pháp luật điều chỉnh một nhóm các quan hệ xã hội cùng loại trong cùng một ngành luật.
Ngành luật: là hệ thống các quy phạm Pháp luật điều chỉnh một lĩnh vực xã hội cùng tính chất với nhau.
Hệ thống Pháp luật: là một chỉnh thể thống nhất các bộ phận hợp thành mang những đặc điểm nội dung trên cơ sở những nguyên tắc thống nhất của pháp luật một quốc gia.
+ Hình thức bên ngoài:
Tập quán pháp: là những tập quán lưu truyền trong xã hội phù hợp với lợi ích của giai cấp thống trị, được Nhà nước thừa nhận, làm chúng trở thành những quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung và được Nhà nước đảm bảo thực hiện bằng hình thức cướng chế.
Tiền lệ pháp: là các quy định, cách giải quyết các vụ việc của cơ quan hành chính hoặc xét xử được nhà nước thừa nhận là khuôn mẫu để giải quyết những vụ việc tương tự.
Văn bản quy phạm pháp luật: Do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành, trong đó chứa đựng những quy phạm pháp luật. Nó được coi là loại nguồn cơ bản phổ biến và tiến bộ nhất hiện nay.
Pháp luật Việt Nam nói riêng và pháp luật XHCN nói chung chỉ thừa nhần một loại nguồn, đó là văn bản quy phạm pháp luật, trừ những trường hợp đặc biệt thì 2 loại nguồn kia mới được chấp nhận.
