17 . Phân tích điều kiện để sức lao động thành hàng hóa
Thứ nhất, người lao động phải được tự do về thân thể. Sức lao động chỉ xuất hiện trên thị trường với tư cách là hàng hoá, nếu nó do bản thân người có sức lao động đưa ra bán. Vậy người lao động phải được tự do về thân thể, có quyền sở hữu sức lao động của mình, thì mới đem bán sức lao động được. Trong các xã hội nô lệ và phong kiến, người nô lệ và nông nô không thể bán sức lao động được, vì bản thân họ thuộc sở hữu của chủ nô hay chúa phong kiến. Do đó việc biến sức lao động thành hàng hoá đòi hỏi phải thủ tiêu chế độ nô lệ và nông nô.
Thứ hai, người lao động bị tước đoạt hết tư liệu sản xuất. Nếu chỉ có điều kiện người lao động được tự do về thân thể thì chưa đủ điều kiện để biến sức lao động thành hàng hoá, vì nếu người lao động được tự do về thân thể mà lại có tư liệu sản xuất thì họ sẽ sản xuất ra hàng hoá và bán hàng hoá do mình sản xuất ra chứ không bán sức lao động. Vì vậy, muốn biến sức lao động thành hàng hoá, người lao động phải là người : Không có tư liệu sản xuất, chỉ tron g điều kiện ấy người lao động mới bán sức lao động của mình, vì họ không còn cách nào khác để sinh sống. nếu người ko đc tự do về mặt pháp lí, tức là bị hạn chế 1 số quyền nhất định thì cũng ko thể tự do thân thân thể hoàn toàn mà bán sức lao động(đi làm thuê), hoặc chỉ có thể bán sức lao động ở 1 mức độ nhất định, ko phạm và các khả năng bị hạn chế.
VD: Người hacker bị thực hiện các hành vi hack phần mềm và bị phạt tiền, phạt án là 1 năm ko được sử dụng máy vi tính. Như vậy ngươì này vẫn có thể làm thuê ở công việc bán hàng ăn hoặc lái xe hoặc các công việ ko liên quan tới máy tính.
hiện nay 1 người nắm giữ TLXS ví dụ như nương rẫy, ruộng vườn ... nhưng vẫn đi làm công nhân cho 1 cty tư nhân... như vậy người này vẫn gọi là bán sức lao động vì họ làm việc và tạo thặng dư cho người khác, và sức lao động này vẫn là hàng hoá. Đây là trường hợp bán sức lao động tự nguyện, tình trạng này hiện nay rất phổ biến.
ở XHCN thì việc bán sức lao động là công bằng, tức là trả lương theo đúng công sức... còn ở TBCN thì chỉ trích 1 phần thăng dư trả cho người bán sức lao động...