DON'T Demand for update or a response
Guys, paulit-ulit kong sinasabi na hindi lang pagsusulat ang inaatupag ng mga authors. May social life din sila. May trabahong kailangan gawin para magkapera. May pamilya. Or just like most of you...nag-aaral din. Writing might only be a way for them to relieve stress, wag naman nating dagdagan ang stress nila. There are authors who can ignore your demands, but there are also those who can't handle the pressure. Lalo na kapag grabeng makademand. Guys... Baka di niyo alam kayo pa ang nagtutulak sa kanila para madepress, siyempre ayaw din natin 'yon. I mean, sure...nakakaurat ang paghihintay lalo na kung taon ang interval between chapters. Pero kung nauurat ka na, wag mo na lang munang basahin or simply move on to the next story in the meantime. Pwede namang mag-aral muna diba? The author knows na matagal na silang hindi nakakapag-update. Chances are, may sobrang tinding writer's block yan or simply...may other priorities na mas mabigat, mas matimbang, mas makakaapekto sa buhay nila bilang tao at di lang bilang manunulat.
The same goes with waiting for a response from your favorite authors. Yes, alam kong gusto niyong maka-interact sila at marami namang madaling kausap. Again, uulitin ko...be considerate. Baka walang net, sobrang busy, o kaya napunta sa junk messages sa FB. Wag kayong maghihimutok agad tapos sasabihing snob agad si author. Sabi nga ni Jon Snow... "You know nothing." Nabasa niyo yung 23:11 ni Rayne diba? Ganun lang din kayo... Message lang nang message hanggang sa makulitan si author sa inyo at pansinin ka hahaha. Charot... De, be polite always. It's basic guys.
NEVER Comment on a story about another story
Ouch guys. Masakit 'to for the author. Imagine niyo na lang kung yung Growl ng EXO yan, tapos magko-comment ka ng "ay naalala ko yung song ng BTS na Dope".. Pare... Foul yon! Imagine, gawa mo...tapos sa mismong comment section pa pag-uusapan ang story ng iba. Aray ko mga beh. It's disrespectful. If you are going to comment dun sa work ng author, don't mention other stories lalo na't di naman connected sa story, okay? Tapos kung may nabasa kayong comment na ganito, wag niyo nang gatungan ha? Let's leave it at that.
DON'T Create a fan page, Character FB, etc without the author's consent
Again, there's nothing wrong if you ask the author first. Pero kapag hindi pumayag, wag mo nang gawin. Yung iba kasi sa atin, makukulit talaga eh. Di na nga pumayag, gagawa pa rin. Mga bhe...may ibang authors na ayaw magpagawa ng fan page or character pages kasi para sa kanila, sila lang ang makakaintindi ng takbo ng utak ng characters nila. Siyempre, sila ang gumawa eh. Pero kung pumayag naman...lagi niyong idulog muna sa author kung may picture or dialogue kayong ipopost para masigurong hindi out-of-character. It is to give proper credit to the author. Again, respeto guys. Intellectual property din yung mga characters.
Don't force the authors to give you their real names, phone numbers, real FB accounts
Mga bhe, maraming mga authors ang nagtatago ng kanilang identity mula sa kanilang mga pamilya at mga kaibigan. Kaya nga marami ang may dummy accounts kasi ayaw nilang magtagpo ang personal life and writing life nila. Please understand that. Kung binigay sa inyo, fine. But don't be makulit. Nakakausap niyo naman sa dummy account, bakit pa kailangang malaman ang RA? I-stalk niyo na lang hahahaha. De joke, seryoso... Respeto na lang sa privacy ng mga authors
NEVER make a softcopy especially without the author's consent!
Tapos ibebenta mo sa halagang limang piso. Aba naman pare, kapal naman ng panga mo. Yung author nga na di pa nakakapagpublish at di pa napagkakakitaan ang pinaghirapan niya, inunahan mo na. Buti sana kung binibigyan mo ng commission diba? Intellectual property yon eh, tas iba ang makikinabang? Oo, it might be your way to support the author by spreading his/her works at hindi mo naman binebenta...pero guys, there are proper channels. ASK FOR PERMISSION. Kung pumayag, edi go. Kung hindi, wag mo nang ipilit. Again, respeto naman guys. Ha?
NEVER bash authors
Simple lang guys. Kung wala kayong magandang masabi o maicomment, DON'T SAY/COMMENT/POST IT AT ALL. mag-iinstigate ka ng away lalo na sa mga fans ng author na 'yon. Please guys, let's keep the Wattpad community peaceful okay? Kung hindi mo naman mapigilan ang pag-aalab ng iyong damdamin at kailangan mo talagang sabihin, message the author. Say it nicely okay? Wag mo nang haluan ng mura naman. Kahit may point ka pa, eh minura mo naman, below the belt din yon! Besides, bakit kailangang magmura? I know everyone is entitled to his/her own opinion, but if your opinion is targeted to insult or harm others, yun ang bashing. Lalo na kung comment or message lang yan, sempre subject to personal interpretation yan. Kahit pa sabihin mong maayos naman ang sinabi mo at may point ka nga, baka mamisunderstand din ni author. Ang tip... Alam niyo ba ang Sandwich Technique? If you are going to give a constructive criticism... Say something nice first...tapos yung napansin niyong kailangang iimprove... Then, back to nice. Pano yon? Eto sample:
"Uy, Author, ang galing mo. Sobrang naaantig ang puso ko sa mga dialogues and scenes sa story mo. Napansin ko lang na may mga wrong idiomatic expressions and parang di yata makatotohanan ung ibang nasabi don. Pero bukod don, sobrang nakaka-relate talaga ako sa pinagdadaanan ni Lelang.."
Versus ito:
"Ang tanga ng author na to. Mars is the 3rd planet in the solar system daw? Boplaks! Earth kaya yon! Check your facts please! Bobo"
Kung ako ang makakarecieve ng ganito, aba... Baka sinungalngal ko na yung nagcomment. Malay mo naman ibang galaxy ang tinutukoy sa kwento at nagkataong Mars din ang pangalan ng third planet diba?
Again, always be nice. And for sure, the author will reciprocate and even acknowledge you.
Don't instigate a fight with readers of other authors
Ito ay resulta ng mga nambabash ng authors. At kapag lumala, nagiging fanwars. Guys, kung hindi na pinatulan ni author, wag niyo nang patulan, okay? Also, keep in mind that you can't please everyone. Parehas lang yan ng stories. Meron at meron stories na gustong-gusto mo pero di magustuhan ng ibang tao. Normal yon. Wag mong ipagpilitang magustuhan niya ang gusto mo dahil mag-aaway lang kayo. You are different people with different tastes. Continue supporting your favorite author, but NEVER bring down someone else. Utak talangka yon. Okay? Make peace not war.
Don't force the author to give you a cameo role
Masarap sa pakiramdam ang bukod sa mabanggit ka sa acknowledgment, gagawin ka pang character sa story kung saan makakasalamuha mo yung mga fictional characters. Okay yon. Pero guys, siguraduhin niyo munang nabasa niyo yung kwento bago kayo magtanong kung pwede kayong mabigyan ng cameo role. May kilala kasi akong author, may nagPM sa kanya, yun nga...gustong maging character daw sa kwento...kahit kapatid or kaibigan lang daw...nung tinanong ni author kung anong kwento, 'kahit anong kwento'. Tinanong ulit ni author...'kapatid ng sinong character to be specific?' Ang sagot: kahit sino po sa kahit anong kwento niyo.
Aba naman. So hindi pa pala nababasa ang kahit anong kwento ni author, gusto pang makihati sa airtime. Yung totoo?
Guys, if you want to be a character in a story, siguraduhin niyo namang nabasa niyo muna yung kwento. Also, wait for the author to announce na humahanap siya ng mga additional characters bago magpresenta. Or wait na masurprise kayo dahil sa isang update bigla mo na lang nababasa ang sarili mong pangalan, diba?
Paano gawin yon? We proceed to the next part:
Comment on the work or at least let the author know your thoughts about the story
Grabe ang nagagawa ng mga nobela comment sa morale at confidence ng mga authors. Madalas, ito talaga yung mga nagiging ka-close ng mga authors...yung mga bongga kung makapagcomment. At hindi lang yung simpleng comment na "otter, ganda po ng story niyo. Update naman po.." Ang mga favorite commenters ng mga manunulat ay yung may mga insights pa, yung sasabihin kung paano sila nakaka-relate ganyan, yung nagkwento ng reaction nila about the story or the certain chapter. Tapos consistent pang ganito ang comments, naku... Madalas ginagawan talaga ito ng mga cameo roles. Oh, alam niyo na ha.
Promote the story to your friends
Yes, please do. Kung nagandahan kayo, ipabasa niyo rin sa mga friends niyo lalo na yung alam niyong makaka-relate dun sa story. Diba? Hitting 2 birds with 1 stone ang peg! Natulungan mo na si author, natulungan mo pa ang friend mo.
Now, how do you promote these to your friends?
Give or lend a copy to your friends
Post a short review or kahit feels lang on your social networking sites
Go to book signing/launching events or meet-ups
suki na ang mga wattpaders dito eh no? Sa MIBF pa lang, so hindi ko na ieelaborate ha. Ipagpatuloy niyo lang. Sometimes, it's where you'll meet your closest and truest friends.
Always interact with the authors
Ito rin, alam ko namang ginagawa natin to madalas eh. Sa mga nahihiya diyan, approach niyo lang yung mga authors mamaya or send them a message. Most of them, if not all, are very friendly. Wag nang mahiya. Sabihan niyo harapharapan mamaya na kras niyo si Kuya Sic hahaha.
Ayun lang naman. Marami akong nasabi pero kung may dapat lang kayong matandaan hindi lang bilang Wattpad readers kundi bilang mabubuting tao...
ALWAYS BE NICE TO EVERYONE.