Phép biện chứng duy vật có vai trò làm sáng tỏ những quy luật của sự liên hệ và phát triển của tự nhiên, xã hội loài người và của tư duy. Vì vậy ở bất kỳ cấp độ phát triển nào của phép biện chứng duy vật, nguyên lý về mối liên hệ phổ biến vẫn được xem là một trong những nguyên lí có ý nghĩa khái quát nhất.
* Nguyên lý là những luận điểm cơ bản nhất, những luận điểm xuất phát của 1 hệ thống tri thức khoa học nhất định.
* Khái niệm liên hệ phổ biến.
- Quan điểm siêu hình về mối liên hệ: cho rằng sự vật hiện tượng tồn tại độc lập tách biệt với nhau, giữa chúng không có sự liên hệ hoặc nếu thừa nhận có sự liên hệ thì đó chỉ là liên hệ bề ngoài, thụ động, 1 chiều, giữa các hình thức liên hệ không có sự chuyển hóa lẫn nhau.
- Quan điểm duy vật biện chứng về mối liên hệ: Mối liên hệ là phạm trù triết học dùng để chỉ sự quy định, sự tác động qua lại, sự chuyển hóa lẫn nhau giữa các sự vật, hiện tượng hay giữa các mặt của 1 sự vật, 1 hiện tượng trong thế giới.
- Định nghĩa: Liên hệ là phạm trù triết học dùng để chỉ sự qui định, sự tác động qua lại, sự chuyển hóa lẫn nhau giữa các sự vật hiện tượng hay giữa các mặt trong 1 sự vật hiện tượng.
VD: + Mỗi con người trong c.sống hiện thực đều có mối quan hệ với môi trường sống, với các quan hệ xã hội.
+ Sự liên hệ tác động qua lại lẫn nhau giữa các hành tinh trong hệ mặt trời.
+ Sự tương tác liên hệ lẫn nhau giữa các hành tinh trong hệ mặt trời.
* Tính chất của mối liên hệ phổ biến.
- Mối liên hệ mang tính khách quan vốn có của mọi sự vật hiện tượng nghĩa là mặc dù con người nhận thức được hay chưa nhận thức được hay chưa nhận thức được thì bản thân các sự vật hiện tượng của thế giới này chúng vẫn tồn tại trong các mối liên hệ xác định.
- Mối liên hệ mang tính phổ biến: có rất nhiều những mối liên hệ khác nhau của rất nhiều các sự vật hiện tượng khác nhau xong chúng qui lại đều được hiểu đó là nó tồn tại trong mối liên hệ phổ biến, không có sự vật hiện tượng nào là không tồn tại trong liên hệ với các sự vật hiện tượng khác.
- Mối liên hệ mang tính đa dạng và nhiều vẻ: Thế giới vật chất có muôn vàn các sự vật hiên tương khác nhau do vạy mối liên hệ của chúng với các sự vật hiện tượng khác cũng rất phong phú đa dạng.
Trong quá trình nhận thức về sự vật tùy thuộc vào quá trình vào vị trí, phạm vi, vai trò, tính chất của các mối liên hệ mà người ta chia thành nhiều mối liên hệ khác nhau: mối liên hệ bên trong – mối liên hệ bên ngoài, mối liên hệ bản chất – mối liên hệ không bản chất, mối liên hệ trực tiếp – mối liên hệ gián tiếp… Nhưng sự phân chia này cũng chỉ mang tính tương đối.
Từ nội dung mối liên hệ phổ biến ta rút ra phương pháp luận sau: trong hoạt động thực tiễn, ở các lĩnh vực khác nhau ta phải xây dựng cho được quan điểm xem xét đánh giá sự vật hiện tượng là phải khách quan, phải có quan điểm toàn diện và có qua điểm lịch sử cụ thể.
- Xem xét đánh giá khách quan nghĩa là bản thân các sự vật hiện tượng như thế nào thì ta phản ánh đúng như vậy, không được thêm bớt 1 cách chủ quan tùy tiện, xuyên tạc sự thật.
- Quan điểm xem xét toàn diện nghĩa là phải xem xét tất cả các mối liên hệ của sự vật hiện tượng để hiểu đúng bản chất của nó, tránh cách xem xét đánh giá phiếm diện.
- Quan điểm lịch sử cụ thể: xem xét sự vật để tìm ra những mối lien hệ cơ bản, chủ yếu của sự vật, đay là những mối liên hệ chi phối, quá trình vận động và khuynh hướng biến đổi của sự vật từ đó mà ta có phương pháp tác động vào sự vật 1 cách phù hợp. Nghĩa là định ra đc p.pháp công tác giải quyết các công việc có trọng tâm trọng điểm, việc j làm trc thì làm tc, việc j cần giải quyết sau thì làm sau.