Chapter 34
We stayed in the hospital for the whole month, that one whole month is torture for the both of us. Every single corner of this hospital I remember our baby, how lifeless she was, how cold her hands was.
I can't help but to think how was her last minutes, I wish I was there, I wish I hold her hand so that she can feel how much I love her and how much I'm longing for her.
To be honest I didn't want to see the polaroid photo but I have no choice, that is the only memory I have with her. I don't want to forget how she looks, as much as possible I want it to stay in mind for my whole life. I want to remember how beautiful she is.
Ngayon alam ko na yong pakiramdam na nararamdaman nina Mr. and Mrs. Manalo. Pakiramdam ko araw araw akong pinapatay sa sakit nang nararamdaman ko ni hindi ko ma imagine kong gaano kadaming sakit ang araw araw nilang nararamdaman lalo nat pareho nilang anak ang nawala sa kanila.
Mag sisinungaling ako kong sasabihin ko na sa bawat araw ay mas umaayos ang nararamdaman ko kasi hindi sa bawat araw, oras ni segundo mas lalo akong unti unting pinapatay. Hindi ko matanggap na wala na yong baby ko kasi hanggang ngayon hindi ko maintindihan, bakit kailangan siya yong mamatay bakit hindi na lang ako? I already live in this world for too long mas deserve nang anak ko na mamulatan nang mundo na to.
Deserve niya na ma meet ang Daddy niya, deserve niyang maramdaman kong gaano siya kamahal nang mga tao sa paligid niya. Deserve niyang lahat yon.
Eh ako? Deserve ko ba ang lahat nang to? Deserve ko ba na magkaroon nang pangalawang buhay? Sa totoo lang hindi ko alam napapagod nadin ako sa kakaisip kong ano kaya ang dapat na nangyari.
Nawala ako lahat sa pagiisip ko nang pumasok na yong nurse na palaging nag check sa akin, ngumiti siya sa akin pero parang pati ang pang ngiti hirap na hirap ako. Para bang hindi ko deserve na maging masaya parang deserve ko na lang na habang buhay na maging malungkot at miserable kasi tuwing magiging masaya ako may nawawala sa akin na mahal ko kaya para bang nakakatakot.
Lumapit ito sa akin at ginawa na ang lahat nang ginagawa niya palagi tuwing bumibisita siya pero napabaling ako nang tinggin sa kanya nang nakaramdam ako nang sobrang sakit sa aking braso kong saan siya nakuha nang dugo.
Nang oras na makita ko ang dugo doon ay para ba akong nawala sa sarili ko at agad ko siyang naitulak at napayakap na lang sa aking sarili.
Habang yakap yakap ang sarili ay umubob ako at nanginig sa takot, unti unting kong naalala ang mga nangyari. Kong paano kami hinabol nang hayop na yon hanggang sa yakapin ako ni Clyde bago kami maaksidente.
Habang paulit ulit yon sa isip ko ay mas lalo ako nanginginig sa takot, ang dilim dilim nang pakiramdam ko. I feel like I'm alone in a dangerous place and when I try to peak someone gonna try to kill me, to take away my baby, my family.
I'm so scared.
But all of a sudden, my trembles and fear stop as someone touches my hand and comforted me as if she knew all my fear, sorrow and pain.
Slowly ay tumunghay ako at pareho kaming nagulat nang mamukhaan ang isa't isa.
"Ceshiah?" Nakatengga lang sa ere ang kamay niya dahil sa sobrang gulat. I'm shocked, yes but more of that I felt happy because after so many years I've seen her again.
Sa unang pagkakataon simula nang ma admit ako sa hospital ay ngumiti ako pero agad din namang napawi yon nang agaran siyang tumayo at pinipilit ang sarili na itago ang mukha niya sa akin.
Aalis na sana siya pero ginamit ko ang buo kong lakas para pigilan siya. I need to know if she's back for real, kong saan siya tumira nang bigla na lang siyang umalis. Napakadami kong uncertainties when it comes to her because even before she's a mystery to me.
Akala ko si Eli na ang pinaka mahilig na hindi mag open o ipakita ang lahat lahat nang mga problema niya pero nagkamali ako kasi all those years I realize Eli was the most transparent. Sa lahat sa amin siya yong mas madaling basahin, madami siyang tinatago pero nakikita namin sa kanya kapag may problema siya o iniisip.
Lahat kami may itinatago sa isa't isa pero kay Ceshiah ako pinaka nahirapang intindihin ang mga iniisip, mga kilos. Para bang buong buhay na niyang sinasanay ang sarili na umakto na para bang okay lang ang lahat, na para bang walang siyang ininda na kahit ano.
Ginulat na lang niya kami nang bigla siyang mawala at punong puno nang mukha nilang buong pamilya ang mga telebisyon, diyaryo pati nadin ang lahat nang social media platform. Their family becomes the talk of the town for so long but eventually forgotten.
After months they act as if Ceshiah and her family didn't exist, they act as if they didn't throw so much hate and death threat to them when in fact, they know nothing. Ano bang alam nila bukod sa mga impormasyon na nakita at narinig nila sa mga telebisyon. They know nothing but they act as if they see her family all these years.
I've known her for years, but I have so many things I still don't know about her but even though I choose to trust her, because I know what she shows to me, to us was real. I know she treated all of us just like how she treats someone she love.
I know who my best friend is and whatever they say to her and her family I will always trust and believe her no matter what because that's how our friendship is, it's more on a family to us not just someone who's been with us for years.
"Na saan ka all these years Ceshiah? Why didn't you contact anyone? Why didn't you contact us" Hinarap ko siya sa akin at nakita ko agad ang mumunting galit at sakit sa kanyang mga mata.
"And if I did that, would it help me? My mother? No, right? So instead, I just disappeared and live my life as if I'm gonna die tomorrow because I'm good as dead already like how everyone says to me" A tear fell on her cheeks so I tried to wipe it pero agad niyang hinawi ang kamay ko.
"I know you're worried and happy to see me again because that's how I feel right now towards you, but I hope you wouldn't talk this matter to anyone especially to our friends"
"But why? We can help you now, you know"
"Hindi ko na kailangan nang tulong matagal ko nang tinaggap na ganito ang magiging buhay ko so instead na idamay ko kayong lahat sa impyerno kong buhay mas maganda na umalis na ako at manatili na lang sa isang lugar kong saan malayo sa inyong lahat. I will never ask for anything just forget about this and just go on your life as if nothing happened" Natawa ako nang bahagya sa sinabi niya, did she really think that's how life works? Na kapag may nangyari sa buhay natin na hindi natin ginusto ay makakaya na natin mag patuloy sa buhay? Sana nga ganon na lang kadali yon because that's how I want, I just want to forget and just go on my life as if my life isn't mess up as her life right now.
"It's easy to say, right? But that's not how it works. As you request, I won't speak this matter to anyone, but I can't just live my life knowing I can do something for you so expect my sudden calls or visit... I guess? By the way I miss you and Eli must be missing you so much" Tumango lang siya, hindi ko alam kong alam niya ba ang nangyari kay Eli pero sana kong alam niya makadalaw siya kahit isang beses lang bago na naman siya mag tago. I know she's missing us a lot, but she can always see us but that's not the case to Eli so I hope she can visit her.
Lumabas siya at inalalayan ang nurse na naitulak ko kanina, I want to say sorry pero para bang may sariling buhay ang aking bibig at hindi ito nag labas nang salitang pasensya. Pinanood ko lang sila na makalabas.
Hindi ako humiga, nanatili lang ako nakaupo hanggang sa pumasok si Clyde, may saklay siya dahil nabali ang paa niya. Iika ika tuloy siyang lumapit sa akin at hinalikan ako sa aking noo.
"Sabi ko naman sayo you don't have to visit me, look how much you suffer just to see me, ang kulit" I comb his hair a bit before he sat down in the chair beside my bed. Inilagay niya muna ang kanyang saklay sa gilid tapos ay nilaro ang aking mga kamay.
"Sweetheart? Tita Lydia ask me if we ahmm.... if we want to put the remains of our baby girl to a columbarium" Bumalik na naman ako sa realidad, right my baby is dead already pero palagi kong nakakalimutan o talagang kinakalimutan ko lang dahil kahit isang buwan na hindi ko padin matanggap. Ang sakit sakit na imbes na sa kuna o sa walker o sa kahit saan palibot nang bahay namin makikita ang baby namin ngayon sa columbarium na.
I've experience so many hurtful events in my life that almost kill me in so much pain but this one is the most painful because it's not almost killing me it already killed me inside.
I look straight to Clyde's eyes, and I saw how scared he was to ask me. For the past month he's always like that. Palagi siyang takot na may masabi siya na makaka pag trigger sa akin para matakot o umiyak. Palagi siyang dumidistansya kapag nandiyan ang pamilya ko kasi hanggang ngayon sinisisi niya padin ang sarili niya.
Palagi ko namang sinasabi na wala naman siyang kasalanan pero hindi niya din matanggap sa sarili niya pati ang mga salita ko. I think he's still in shocked but like me he's acting as if he's okay when he's in front of me.
That accident did so many things to the both of us, it broke us to deep that I think even time can't heal us.
"Sina Tita ba ang may hawak sa kanya ngayon? If Tita think that it would be the best, then okay let's just think of a name for her before we put her there" He smiled to me tapos ay pinag usapan namin ang pangalang ibibigay namin sa aming anak.
We actually don't talk about it when I'm still pregnant for the fact that we just want to enjoy the pregnancy at it is kasi makaka isip naman kami nang pangalan kapag nakapanganak na ako it's not like na pag kaanak na pag kaanak ay kailangan na nang pangalan.
For a second, I regret for not feeling these kinds of feelings. Feelings when we would cuddle to bed and talk about what name we wanted for our baby, I wish we experience that before.
Sa buong oras na nadoon siya sa kwarto ko ay yon lang ang pinagusapan namin, hindi kami maka ngiti habang nagiisip kasi para bang mali na ngumiti kami while thinking a name for her. I don't know, everything that surrounds me makes me feel like na hindi ako dapat maging masaya.
Nang makabalik si Papa ay pinilit na niya si Clyde na bumalik sa kwarto niya buti na lang at nakinig dahil may iilang fractures pa ito na hindi pa masyadong humihilom. Sa aming dalawa naman kasi ay siya ang talagang napuruhan dahil nga niyakap niya ako bago kami tuluyang nabangga.
Segundo pagkatapos maisara ni Papa ang pinto galing sa paghahatid kay Clyde ay nagtuluan ang aking luha at napahagulgul sa pag iyak. Papa run towards me and hug me so tightly na para bang takot siya na may kong ano akong magagawa.
"I wanna scream so badly, I wanna hurt myself so badly. I wanted to die with her Papa" He kisses my forehead and make me look up to him. He held my cheeks as he cries with me.
"Anak stop saying all those things, I know this is hard it will never be easy but please just don't give up, okay?"
"Pakiramdam ko ang sama sama kong ina Papa. Protecting her is my only duty habang nasa loob siya nang sinapupunan ko pero pati yon hindi ko nagawa. She died because I failed my duties as her mother"
"You are a great mother always remember that. Ang nangyari ay hindi mo kagustuhan alam ko na kong mabibigyan ka nang pagkakataon proprotektahan mo siya sa kahit anong paraan, hindi ko sasabihin sayo na mag move on ka na magiging maayos din ang lahat kasi hindi naman natin alam ang maaring mangyari sa mga susunod na araw pero isa lang ang masasabi ko sayo, mabuti kang ina at sigurado ako na masayang masaya ang baby niyo na kahit hindi siya nag tagal sa mundo ay ikaw ang naging ina niya" I cried again. Are you really happy that I'm your mother? Sana lang talaga sa maikling panahon kahit hindi kita na hawakan nang literal ay naramdaman mo ang pagmamahal namin sayo nang Daddy mo.
Niyakap lang ako ni Papa hanggang sa mapagod na ako sa kakaiyak at tuluyan nang makatulog. Ganon lang naman ang mga pangyayari sa araw araw, iiyak ako at mapapagod pagkatapos ay makakatulog na. Minsan nga ay mas gusto ko na lang na tulog ako kasi kahit papaano nakakalimot ako sa sakit nang aking realidad.
—
Paika ika akong naglalakad habang dahan dahan na inilalagay ang aking mga natitirang gamit na dadalhin ko nang pauwi. Binigyan na kami nang doktor namin ni Clyde nang go signal para makalabas, dapat ay sa isang araw pa kaya lang ay nalaman ata nila na ngayon namin balak ilagay ang abo nang baby namin sa columbarium kaya pinaaga na ang discharged.
Vergel keep on insisting na siya na ang gagawa pero paulit ulit ko lang din siyang tinatanggihan dahil kaya ko naman na talaga at isa pa ayaw ko na may dadaang oras na wala akong ginagawa dahil siguradong kong ano ano na naman ang maiisip ko na makakapag paiyak lang sa akin.
Pagod na akong umiyak at isa pa kahit gustuhin ko para bang naubos ko na halos wala na akong mailabas kapag naiiyak ako.
Matapos kong tiklopin at mailagay nang ayos ang mga malilinis nang damit ay sinubukan ko itong bitbitin pero agad nang nakuha ni Vergel iyon gamit ang kaliwang kamay habang ang kanan ay ginamit nito para maalalayan ako.
Paglabas nang kwarto ay saktong kakatok sana si Clyde, sinalubong niya ako nang halik sa noo bago kami sabay sabay na naglakad palabas nang hospital.
Nang makarating sa parking ay parang pareho kami ni Clyde na hesitant na sumakay, the anxiety that a car are giving us are no joke.
Pakiramdam ko nandoon ako sa mismong sasakyan na sinasakyan namin, pakiramdam ko ay paulit ulit akong naaksidente. Pakiramdam ko paulit ulit akong pinapatay.
Naestatwa kami pareho sa harapan nang sasakyan, kong hindi pa dumating si Papa ay walang gagalaw sa amin.
"Hindi niyo pa ba kayang sumakay sa kotse? Pwede naman siguro akong mag arkila nang ibang pwedeng sasakyan, tricycle okay lang ba sa inyo?" Napatango ako, mas gusto ko pa nadoon na lang sumakay kesa naman mag tiis akong sumakay sa kotse gayong alam ko na parang akong pina patay sa bawat oras na mananatili ako doon.
Tinulungan ni Papa si Clyde na magbitbit nang mga gamit namin dahil may iilan pa talaga itong pasa katulad nang sa akin. Lumabas na kami nang tuluyan sa hospital at naupo sa waiting shed sa tapat nito habang si Papa naman ay sinenyasan ang mga tricycle driver sa gilid upang malapitan kami at makasakay na agad.
Dahil isang buwan kami sa hospital ay napakadami naming gamit kaya kinailangan na dalawang tricycle ang sakyan namin. Nang mailagay na naman ang lahat ay umandar na ito. Akala ko wala na akong takot na mararamdaman pero nang mag preno ang tricycle dahil may muntik na kaming mabanggang sasakyan ay nanikip ang aking dibdib. Hindi ako makahinga para akong nakakulong sa isang lugar na puro kadiliman.
Bawat salita sa paligid ko ay parang mahihinang bulong na masakit sa tenga, parang gusto ko na manahimik na lang ang paligid ko.
"Clementine, hey look at me, look at me sweetheart. I'm just right here" His voice is the only thing that makes me stop thinking all the things that I don't even know.
His voice brings light in my mind full of darkness.
Unti unti akong tumunghay at yumakap nang sobrang higpit kay Clyde na halatang nag aalala sa akin, I cried so hard na pakiramdam ko ay nabasa ko na ang kanyang suot na damit.
"Mag ingat naman kayo manong"
"Pasensiya na ho Sir bigla hong tumigil eh, hindi na po mauulit" Yon ang huli kong narinig na usapan ni Papa at nang driver bago ulit kami nag umpisang umandar. Kumpara sa bilis kanina ay mas bumagal ang takbo nang sinasakyan namin mukhang natakot yong driver sa mukha at usapan nila ni Papa kanina.
Nang tuluyan na kaming nakarating sa aming destinasyon ay inalalayan kami ni Papa sa pagbaba habang ang mga driver naman ay dahan dahan na ibinaba ang mga gamit namin. Nang maihatid kami sa tapat ay humingi ulit nang pasensiya ang driver kay Papa at sa akin na tinanguhan ko na lang.
Paglakad pa lang ay nahihirapan na kami at mas lalo ata nang lambot ang aking mga binti nang makita ang labi nang anak ko sa gitna nang chapel. Sa gilid ay nandoon ang mga kaibigan namin na katulad ko ay tuluan nang tuluan ang luha.
Bago pa kami makalakad ay agad akong sinalubong nang yakap nang aking mga kaibigan na agad na nagpaiyak sa akin.
"Julliana called as soon as nalaman niya kaya lang nagkaroon ako nang problema sa flight and schedule ko kaya naman ngayon lang ako nakauwi, I'm so sorry for your loss Dulce. I'm sorry I'm not there to comfort you at your lowest point, I'm really sorry" Mau was crying like me, she keeps on saying sorry. Gusto ko siyang patigilan but I have no strength at all to even said a single word. My whole body feels numb.
"Carol could not go home because she's in tight situation as of the moment but I talk to her, and she said to call her as soon as we arrive here. We wanted to wait for you so that she can talk to you but her line got cut off for the reason that I don't know but she sending her condolences" Aaron stated and I just listen, pati ang pag tango sa sinasabi nila ay parang napakahirap na gawain.
Inalalayan nila kami ni Clyde hanggang sa makarating kami sa upuan sa harapan kong saan ko naman nakita si Julliana at Killian. As soon as Killian saw me, he immediately hugs me so tight, so I hug him too.
"I'm just here Ninang okay? Baby heaven loves you" Heaven? He must be talking about our little angel in front of us. If only she lives, I'm pretty sure Killian would be the best Kuya she can get.
Hindi na ako binitiwan ni Killian kaya naman hinayaan na lang siya ni Julliana, she just seat beside Killian while holding my hands so tight, sa kabilang pwesto naman ay nadoon si Clyde na naka akbay sa akin. He's trying his best not to cry but I know him too well to be fooled na hindi niya gustong umiyak. I'm pretty sure kong kami lang? He would cry so badly because that's how hurt he was.
Hindi naman masyadong madami ang tao, it's just my family and his family with our friends. We don't actually want to broadcast what happened because the scar was very fresh, but I don't think that would happened especially that some syndicates are involved, I just hope that they would rot in jail for what they did.
For the first minutes ay nagkaroon nang munting misa nang mag laon ay hinayaan na nila na mahawakan namin ang abo nang aking anak na babae. Sabi kasi nila kami ni Clyde ang maglalagay sa columbarium non.
When I finally hold it ay naramdaman ko yong pakiramdam tuwing hinahawakan ko siya noon mula sa aking tiyan but instead of overflowing happines ay masakit ang pakiramdam ko. It's been a month pero hindi ko padin matanggap na wala na siya, in just a span of time nawala siya sa proteksyon ko. I badly wanna ask God why did he has to do this? Of all the obstacle bakit ito ang ibinigay niya sa akin? Why do he have to give an obstacle na alam niya na hindi ko malalampasan.
When he decides to put me in a situation which a mere child should not be, yes I questioned him, I ask him millions of time and I even doubted if he was real but at the end of the day I see his grace. I see the beauty of the things he made me do, but this? Kahit ata habang buhay ako magisip hindi ko makikita ang magandang maidudulot nito sa akin.
Whenever I look at everyone's eyes all I see is pity at hindi ko sila masisisi kasi kahit ako awang awa ako sa sarili. I know that Clyde will be in my side to fight this battle, but the problem is this battle is endless, it will tire us but still we cannot win and that is the hurtful reality.
Kasi kahit anong isip ko na mahuhuli din ang gumawa nito sa amin hindi na naman mababalik nang matatanglinghagang balita sa telebisyon at radyo ang buhay na kinuha nila sa akin. Ang takot na ibinigay nila sa akin at kay Ckyde, hindi na nila yon maaalis.
This pain, sorrow will be buried deep inside of us. It will remain wounded; it will never heal in time that's how they freaking change my life.
I cry until I can't cry anymore, until I can't feel anything anymore, akala ko walang nang sasakit sa makita ko ang nanay ko at si Clyde na unting unti lumalayo sa akin pero ang makita ang abo nang anak mo na unti unting tinatakpan? It's killing me, if only I can keep her I will, but I know she want peace. Hindi niya yon nakuha sa mundong to dahil sa masasamng taong pumatay sa kanya and this will be her only peaceful place so even though I wanna keep her beside me I will not do it as long as my baby girl is in peace, I'll be fine slowly.
Aaron, Mau and Julliana with Killian stayed with me and Clyde, our family go first because they still need to finish all the documents needed for our baby's death certificate.
Nakaupo ako sa may gilid nang maisipan ko na sumunod kay Clyde, may kausap kasi siya kanina at dahil napaparanoid na ako sa lahat ay hindi ako mapakali kapag hindi ko siya nakikita.
Dahan dahan akong tumayo at naglakad pero imbes na si Clyde ang mahanap ko ay si Julliana ang nakita ko. Agad niya akong inalalayan at nagumpisa nang mag tanong nang kong ano ano para may mapagusapan kaming dalawa.
"Killian and I will probably stay here in Batangas for weeks or maybe months, hindi din naman kasi kami mapapakaling pareho kaming uuwi nang Manila, and for Aaron I still don't know his plans, but I think most probably he will stay for couple of days"
"Thank you, thank you so much" Kong ibang araw to ay baka pigilan ko pa siya dahil alam ko naman na madami din siyang inaasikaso sa Manila alam ko kasi na may balak siyang buksan na cafe pero dahil hindi to normal na araw ay talagang ipinagpasalamat ko na na mag stay siya. I need support as much as I can get because to be honest hindi ko alam kong anong bukas ang haharapin ko.
She just smiled at me while helping to find Clyde. Nang makarating kami sa parang garden ay nakita namin si Clyde na nakatayo, may kausap siyang lalaki na nakatalikod sa amin. Hindi ko gusto na nakikinig sa usapan na may usapan most especially sa mga kausap ni Clyde dahil madalas doon ay tungkol sa trabaho pero ngayon ay hindi ko napigilan dahil baka tungkol yon sa mga humabol sa amin nang araw na yon.
Nang medyo nakalapit kami ay hindi muna kami nagpakita, pero para atang pinagsisihan ko pa na lumapit ako at nagtangka akong makinig sa usapan nilang dalawa.
"Wala ka bang balak sabihin kay Dulce yong tungkol sa waiver?"
"I don't know... hindi ko pa alam kong paano niya aabsorb na literal kong pinili ang buhay niya kesa sa buhay nang anak naming dalawa"
"As if you have a better choice st-"
"You what?" Nakita kong paano nanlaki ang pareho nilang mata nang makita kami ni Julliana ilang dangkal mula sa pwesto nilang dalawa.
"You choose to let me live instead of our baby?" He tried to get near me pero umiwas ako at nag tanong muli sa kanya.
"Sumagot ka sa akin! Did you choose me? Yes, or no?" Mukhang hindi siya mapakali kaya naman naiiyak na ako dahil alam ko na sa sarili ko kong ano ang magiging sagot niya.
"Yes, I choose you over our baby girl"