Unang Kabanata: Novales
Habang tumatagal ang pagtitig ko sa kisame, hindi ko napapansin ang sariling masyado ko na palang inalala ang nangyari kanina. I was starting to make myself curious of his whereabouts. Medyo nakakagulat dahil hindi naman ako ganoon naagawan ng pansin lalo na sa isang lalaking estranghero. Dagdagan pa ang dungis nito sa katawan.
Sunod-sunod ang pagkurap ko nang maalalahanan ang sarili.
Humilig ako sa pagkakahiga sa kama at inisip nalang ang sinabi niya. I had to remind myself that whatever I was thinking earlier, they were only compliments. That's only it. Kaya habang pinapanood ko ang liwanag sa lamp ng desk sa tabi ng kama, binalikan ko ang sinabi ng lalaki kanina.
He said that the realm I was stepping earlier is owned by them. The part of the land... or maybe the boundary from our land. Was I trespassing already? I'm guessing the guy was only delusional.
Dahil sasabihin ni papa na huwag akong lalagpas, kung mayroon man, sa lupain namin doon sa rancho dahil may magagalit.
Natulog ako na tinanggap ng isipan na ang lalaking iyon ay nag-iilusyon lang. At sinabi na rin ni papa na baka isa iyon sa mga bandido sa lupain. Pero paggising ko, laman pa rin iyon ng isipan. Muli kong naalala ang sinabi ni papa na maiintindihan ko rin kalaunan ang lahat.
I had to retrace the word the man said when I recalled what papa has told me.
I was only home-schooled so I haven't got that much friends. Kaya sa araw na iyon ay tinawagan ko si Kuya dahil nagkaroon ako ng kuryusidad dahil sa idinahilan ni papa.
"Vien... kamusta kayo ni Papa?" Si Kuya Lhanz.
Alas tres na ng hapon at ngayon lang ako nagkaroon ng oras para matawagan siya. Kaaalis lang din ng teacher ko. Hindi na ako sumama sa paghatid sa kaniya palabas dahil buong session ng lesson namin, ang bagay na ito ay hindi mawalawala sa isipan. Kaya sinukbit ko ang oportunidad na ito para matagtanong sa kaniya.
Wala ngayon si Papa dahil umalis siya papuntang syudad. Kuya Lhanz is in Manila and my brother next to him is with him also.
Umupo ako sa harap ng maliit ng na ligaw na halaman sa hardin sa likod lang din ng mansyon. Talahib na ang likod mansyon ngunit may hangganan naman na mga makukulay na halaman bago magtalahiban. Naisipan ko lang na gawin ang tawag dito dahil mas mapayapa ang lugar na ito kumpara sa harapan.
Idiniin ko ang paghawak sa cellphone na nakalapat sa tainga.
My other hand touched the leaves of the outlier plant I found.
"Umalis ngayon si Papa... nagpaalam na may bibilhin lang daw."
"Oh? Why did you call?"
His voice through the phone's earpiece loudened. Lumapit siya siguro sa kaniyang phone. Hindi ko alam na may ginagawa siya ngayon. Tahimik din ang likod ng kaniyang linya.
Inisip ko agad ang sadya.
"A-ano kasi... ang tungkol sa rancho..." I said suddenly becoming hesitant.
I heard his lips parted. Kasunod noon ay may munting tawa akong narinig. I decided to continue my talk.
"May nakausap kasi akong bandido kahapon. Ang sabi niya sa akin—"
"What?!"
Bigla akong tumigil sa pagsasalita. Natutop ko rin ang mga labi dahil sa gulat.
"Ano ang naka-usap mo?!" He continued without even pausing.
Natakot ako at nabitawan ko pa ang daliri sa nilalarong halaman para lang mapantayan at mapagtuonan ang paraan ng pagtatanong ng kapatid. His voice was loud and I can feel his anger through the phone.
"M-mabait naman po ang lalaki—"
"At lalaki ang bandidong nakausap mo?!" Putol niya agad.
He laughed without humor after his words.
Tumango ako at muling binalik ang tingin sa halaman.
"Hindi ako sinaktan ng lalaking iyon. At may sinabi lang siya kaya napatawag ako sa 'yo..."
"Jaivien... the man you talked with is an outlaw. And whatever that is he have said to you, they were only part of their..." he paused. "I don't know. Baka may pinaplano ulit silang pagsalakay. Sinabi mo ba ito kay papa?"
Hindi ako nakapagsalita sa haba ng eksplanasyon ni Kuya. Kinailangan ko pang tumingin sa mga talahib para lang isipin ang sinabi niya. I had no idea what he meant. And after my long silence, Kuya probably realized I was syncing his words in. kaya muli niyang sinagdagan ang kaniyang sinabi.
"You're still young and whatever he told you... they were only words to deceive you."
The call ended up a bit maturely. Sa kuwarto ko na napagtanto ang buong pag-uusap. Akala ko pa noong una hindi seseryosohin ni Kuya ang pagtawag ko sa kaniya. But somehow, after the call, he made me realized something. Hindi kagaya ni papa na tinuturing pa rin akong isang bata.
Natapos ang dinner namin ng walang lumalabas sa akin ng salita. Sinabi lang ni Aling Julia kay papa na may ginawa ako kanina sa hardin at pagkatapos noon ay ginawa bumalik na ako sa kuwarto.
My room space was large. I have my own bathroom and good set of vanity right after my wardrobe. Sa sariling kuwarto na rin nagtuturo ang teachers ko kaya sa malapit na pintuan ay may mga desks at mga upuan. I do hear my teachers' compliments regarding my excellence but the feeling of being caged were their concern. Dahil ayon sa kanila, nawawalan ako ng interes sa labas maliban sa halos paulit kon ginagawa sa bahay.
I got my eagerness to somehow be free from our mansion from them. They would tell stories about how good the schools are. And to the most of my willingness, I would probe questions just to hear their stories more.
Hindi ko lang maisatinig ang kagustuhan kong makapag-aral sa regular na paaralan kay papa. Takot ako na baka palitan ni papa ang mga gurong kahit papaano ay naging kasangga ko na rin. Bumibisita naman ang iilan kong pinsan pero tipid ako kung makipag-usap sa kanila.
They have this vibe that they were the only one who could take.
"Aalis ulit kayo papuntang rancho, papa?" sabi ko sa breakfast, ilang araw na ang lumipas matapos ang nangyaring pag-uusap namin ni Kuya. Agad kong napuna ang pustura ni Papa. Kabababa lang nito sa engandeng hagdanan.
Behind his shirt is his cowboy hat hanging from the neck. The long black boots he's wearing isn't that hard to notice, too. Binaba ko agad ang tinidor na hawak nang balingan ako ni papa.
"Sasama po ulit ako!" I joyed when his brows rose at me.
At tuloy-tuloy agad ang tango ko nang umawang ang kaniyang bibig para maunahan siya sa pagsasalita.
"Opo! Hindi ako makikipag-usap sa mga bandido!"
Mabilis kong tinapos ang pagkain. Nauna ako sa kaniya. Sinadya ko talagang maunang magbreakfast ngayon. Narinig ko kasi siya habang kausap niya si Kuya sa cellphone niya kagabi na bibisita siya ngayon sa rancho.
I knew that it was a smart move for me. And before he could do another negation, I was already dressed, ready for our soon departure. Maaga rin akong naligo para sa naging plano kong ito.
Somehow, whatever he and Kuya thought about what the outlaw had told me, made me started having my doubts. I thought that their answers weren't enough. That maybe their hiding something from me. And because I have a pure heart of a good girl, my willingness to resolve whatever something that must be resolved emitted.
Napapayag ko rin kalaunan si Papa. Kahit na problemado ang kaniyang mukha buong biyahe, iwinala ko nalang sa isipan iyon. I focused on my plan for today. At habang tinitingnan ko ang unti-unting pagkain ng mga puno sa kabahayan sa proper ng Hulatan, bumubuo rin ako ng mga hakbang na gagawin mamaya.
Ayon sa narinig ko sa usapan nina papa kagabi, may gagawin sa mga kabayo sa rancho. Hindi ko nasiguro kung ano pero ang dahilan kung bakit magpaparito si Papa. Aling Julia, who didn't get the chance to fix, was with us, for me.
Hindi naman dapat na kailangan dahil naroon naman si Papa. At isa pa, wala naman akong gagawing masama. My plan was just to ask questions to the workers regarding something. Hindi naman ako maglalakwatsa. At isa pa, matindi rin ang araw dahil bukod sa talahib, luluwang din ang dating may mga puno sa parteng gilid ng rancho dahil sa ginawang excavation.
At tama nga ako pagdating namin. Kahit na nasa may malayong parte pa ng tanggapan ng rancho ang excavation, pagbaba namin ng sasakyan, may bahid pa rin ng mga lupang siguro'y dala ng equipment na ginamit sa pagbuo ng hukay. Pero hindi pa man tuluyan nakakarating sa tanggapan, sa tapat ng maluwag na daanan ay may agaw pansin agad na truck.
"Para saan po ito?" tanong ko kay Aling Julia na alam kong wala ring alam.
I expected her shoulders to shrug. But the question was actually to the others who are just behind us. May mga tauhan kasing lumapit kay papa. Ang iba sa kanila ay umamalay lang sa amin.
Nakatingin ng diretso ang mata ko sa malaking truck. Inoobserbahan ko ito. At inaasahan din na may makikitang pamilyar na tao. Hindi kagaya sa mga ordinaryong truck and narito. The back of it is covered with bars instead of the usual open-faced frame.
Kung hindi makikita ang isang kabayong nasa loob habang patuloy ang paghakbang, hindi ko mapagtatantong para sa mga hayop ito.
Sa huli ay isang may edad na lalaki ang nakarinig sa akin. Siya ang sumagot ng, "Para sa mga kabayo ni Senyorito Lhanz, Senyorita. Ililipat muna sa kabilang rancho dahil sa ginagawa rito."
Bumaling ako sa mama.
I know I am still too young. The way they respect me was because of my father's power.
I took that as an opportunity to talk to the man. Si Aling Julia ay sumusunod pa rin pero ang atensyon niya ay nasa mga kabayong sinasakay sa malaking truck na iyon. Si Papa ay gayun din at narinig ko itong may pinamando sa isa niyang kausap.
People here were observably working with their every work. I made mine to this guy who heard me.
Ngumiti ako ng palakaibigan sa kaniya habang patuloy kami papuntang tanggapan. Matagal kaming makakarating dahil mahihina ang lakad namin. Parehong hinihintay ng aming paa ang mga taong abala sa harap at likod namin.
"Matagal kana po bang nagtatrabaho rito?"
"Ako? A-ehh, oo. Medyo matagal-tagal na rin." Bahagya siyang tumawa sabay kamot ng ulo niya. "Hindi ka nga pala nagagawi sa ranching ito, Senyorita."
"Ngayon lang po ako medyo napapayagan ni Papa."
"Ganoon ba?"
Umangat-baba ang ulo ko para tumango. Then my instincts decided to shift the topic. Hindi na ako nag-alangan dahil naramdaman ko agad ang pagiging kumportable niya.
"Totoo bang delikado rito?" I said initiating the topic I wanted.
Kita ko ang pagbaba ng tingin niya sa akin. Medyo magkatabi na kami dahil sa pinag-uusapan. Akala ko pa hindi niya nakuha. Nang tumawa siya at umiling-uling, hinintay ko na ang idadagdag niya.
Tumigil na kami sa paglalakad ng narating ang labas ng tanggapan.
"Saang banda senyorita ang sinasabi mong delikado?" Umikot siya para lumipat sa kabilang puwesto.
Umikot naman ako para humarap at makita ang kinaroroonan ng truck. Hindi ko na inabala ang naiwan naming mga kasama.
"Tungkol po sa mga bandido,"
"Bandido?"
He wasn't shock when I probed that. He even laughed at my word.
Nagdalawang isip tuloy ako kung totoo ba ang bandidong sinasabi ko. Ang mga bandidong tinutukoy sa akin ni Papa at ni Kuya. Pero tumango pa rin ako at muling binaling ang tingin sa kaniya.
"Hindi naman ganoon ang mga bandido rito. Wala na nga yatang bandido rito. Lahat sila nagtatrabaho na sa inyo. Sa papa mo."
"T-talaga?" My eyes immediately marveled the people in our surrounding.
"Pero sabagay... may iba pa rin na nananatili hanggang ngayon sa dilim," dagdag nito na umagaw muli sa atensyon ko.
The guy I talked with was named Celso. Nakuha ko ang pangalan niya noong tinawag siya ng isa niyang kakilala. What he said made myself intrigued. My father's words were favorable. Hindi na ako nagkataong dagdagan pa ang aming pag-uusap dahil tinawag ulit siya para tumulong sa pag-aalalay. Hindi rin nadugutngan ang pag-uusap namin dahil kasama pala siya sa truck.
That day, we killed our remaining time in that ranch. Naging abala ang mga mata ko sa mga itsura ng mga tauhan. At tuwing wala akong nakikitang pamilyar sa kanila, bumabaling naman ako sa talahiban.
The guy I was looking wasn't there. He isn't our worker. But his words stayed as we headed back to our mansion.
At hindi ko alam bakit sa loob ng sasakyan, medyo dismayado ang loob ko. Parang natalo ang disposisyon ko sa isang laban. Hindi kagaya sa kasama kong ginang na masaya ang naging araw dahil sa mga naibida niya sa mga nagtatrabaho roon.
The grudge I was holding made me lean unintentionally to the glass window of our car. Hindi pa kami tuluyang nakakalabas sa malubak na daan. Pinapanood ko ang pinaghalong bato at lupang daanan.
I was about to continue doing that when I saw someone walking along the street. Mahina ang takbo namin dahil sa lubak. Kaya mahaba ang pagkakataon ko para makilala kung sino ang aking nakita.
The man I was looking was carrying a dirty sack behind his back through his shoulder. His shirt was a bit tied because of the thing behind him. And I retraced his face and finally became sure that it was really, really him! The dark aura he have spitting through our car that my head followed to where he headed.
Halos mabali ang leeg ko para masundan lang ang nilalakad niya. At noong nahagip ko ang daan kung saan siya biglaang lumiko, minemorya ko agad ito. My heart was beating loudly. Hindi ko mapapansin iyon kung hindi lang ako tatawagin ni Aling Julia para tabuyin kung ano man ang pumukaw sa atensyon nakin.
Nagtagal pa sa isipan ko ang itsura ng lalaki. He was dirty, yes. Yet, the dirt only added charisma to his physique. What more if he cleaned himself? And the next thing I did was to ask my father again the next morning.
Pilit ko pa ring pinaalalahanan ang sarili na kailangan ko lang talagang malaman ang tungkol sa sinabi niya. Ng lalaking iyon tungkol sa ari-ariang tinutukoy. At kung isa rin ba siya sa mga bandido.
Sa pagkakataong ito, napapayag ko ulit si papa kahit na iba ang lakad niya. He asked Aling Julia to be with me again. Saktong sakto rin dahil activity lang ang araw ko ngayon kaya hindi bibisita ang guro ko para sa buong linggong asignatura.
Hindi sumama sa amin si Papa sa paghatid sa rancho. Patingin-tingin ng kaunti sa paligid ang ginawa ko at kunwari ay interesado sa mga ginagawa ng tauhan.
I was only aiming a good timing for today. At noong matapos ang lunch time, nagpaalam sa akin si Aling Julia na magsisiesta muna siya. The workers will stay for a while because of the burning sun.
"Mang Celso," tawag ko sa matanda na nagpapahinga kasama ang iba pang tauhan sa mga dayami sa loob ng rancho.
Napalingon siya. Tinuro ko agad ang malaking bukana ng ranchong ito, diretso sa lagusan palabas. "May titingnan lang po ako roon sa may entrada papasok ng rancho. May nakita kasi akong magandang halaman doon. Dadalhin ko sa mansyon,"
"Iyong mga daisy riyan? Naku, Senyorita, magpaalam ka muna kay Mang Bebang. Siya ang nagtanim niyan,"
"Ah! Opo! Hanapin ko nalang siya sa labas."
But of course, I did not. Tuloy tuloy ang lakad ko palabas diretso sa tinaguang malubak na kalsada. Lumingon pa ako sa dinaanan sa pag-aalalang baka may nakakita. Pero nang makitang wala, nagtuloy-tuloy na ako.
Hindi ganoon kalayo mula rito ang niliko ng lalaking iyon. I memorized it properly. Kaya sa pamamagitan ng malalaking puno, payapa ang paglalakad ko habang pabaling-baling sa talahib na nadadaanan. Inalalaa ko ang maliit na daan. There were thin bamboos beside where he headed yesterday.
But as my distance stretched away from our ranch, my hearted starting pounding hardly. I thought I memorized the part where that man headed! I didn't know that most of the areas here were covered with bamboos!
Kaunti pang paglalakad, nararamdaman ko na ang luhang nagbabada sa aking mata. God, this is scary!
Tumigil na ako sa paglalakad. I've had enough. Sobra na rin ang kabang dinadama ko. Tumalikod na ako para sana bumalik nang may umagaw sa atensyon ko.
The dark aura of a familiar man, just across the road from where I'm at, stood proudly. His figure demanded attention. Not because he looked bad or something, but because of how he naturally looked good for just being there. His eyes were directed towards me. And I couldn't take mine off of it.
His eyes were still covered with the same notion the last time I saw him. They were sharp and fearless like the great mighty eagle.
Ang umuudyok kong luha kanina ay biglang umatras pabalik.
Nanatili ako sa pagkakatayo. I couldn't move actually. I was still being astonished by his sudden presence. Pero agad siyang gumalaw, binalewala ang araw nang tahakin ang kalsada para marahil para madaluhan ako sa kinatatayuan ko.
Huminto siya nang narating niya na ang banda ng kinatatayuan kong kalsada. He walked the distance without his eyes leaving mine.
"N-nandito ka pala," I said, still, couldn't believe with our now distance.
Sumunod ang ulo ko para hindi maputol ang tingin sa kaniya. Hanggang sa muli siyang humakbang para tuluyan na kaming magkalapit.
"Novales? Sino 'yang kasama mo?" Someone called from the other side of the road.
He had to cut our staring to see the person who probably called him. But my eyes never left his.
Novales. His name is Novales.