TANZİMAT EDEBİYATI (1860_1896 )
Tanzimat ve ondan sonra gelen yeniliklerle edebi ve fikir hayatımız , Batı ile tanıştı.1860 yılında Tercüman-ı Ahval gazetesi yayımlanmaya başlanır, ki bu aynı zamanda Tanzimat edebiyatının da başlangıcıdır. Bu dönemde edebiyatımızda birçok yenilik olmuştur.Bunlar :
1)ROMAN - HİKAYE
Türk edebiyatı romanla ilk defa Yusuf Kamil Paşa'nın Fenelon'den çevirdiği Telemaque (telemak)tercümesiyle karşılaşır.İlk yerli roman ise 1872 yılında Şemsettin Sami tarafından Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat'tır. İlk hikaye ise Ahmet Mithat Efendi'nin Letaif-i Rivayet isimli eseridir.
2)TİYATRO
Yayınlanan ilk tiyatro eseri Şinasi'nin yazdığı Şair Evlenmesi'dir. İki perdelik bir piyestir. Bu eserde görücü usulüyle evlenmeyi yerer. Şinasi eseri yazarken meddah geleneğinden yararlanmıştır.
GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU
A)KARAGÖZ
*Bir kukla oyunudur, eğlendirme amacı taşır.
*Oyunun bel kemiğini Karagöz adlı cahil biriyle , Hacivat adlı bilgili geçinen biri arasındaki diyaloga dayanır.
*Klişeleşmiş bölümleri vardır.
*Kuklayı oynatan kişi , konuşmaları tek başına yapar.
B)ORTAOYUNU
*Şehir meydanlarında ya da kendileri için hazırlanan yerlerde Pişekar ,Kavuklu ,Zenne gibi sabit tiplerle oynanan güldürü amaçlı seyirlik oyundur.
*Oyunun bel kemiğini şive taklitleri oluşturur.
*Metinsiz ,suflörsüz bir oyundur.
C)MEDDAH
*Tek kişilik bir oyundur.yüksekçe bir yere çıkan meddah ,değişik şivelerle konuşarak anlattığı bir olayla güldürü oluşturur.
3)GAZETE
*İlk defa gazete 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vekayi'dir.bu resmi bir gazetedir.
*Ceride-i Havadis yarı resmi bir gazete olup 1840 'ta İngiliz William Churchill tarafından çıkarılmıştır.
*1860'ta Agah efendi ile Şinasi 'nin birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahval 'dir.bu Türklerin çıkardığı ilk sivil gazetedir.
*1862 de Şinasi Tasvir-i efkar gazetesini tek başına çıkarır.Bir müddet sonra Namık Kemal tarafından yönetilmeye başlanır.
*Bu gazetelerin dışında Muhbir (1866),Hürriyet (1867),Basiret (1869),İbret (1871) gibi gazeteler de çıkarılmıştır.
TANZİMAT EDEBİYATININ BİRİNCİ DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ
*Sanat toplum içindir görüşü benimsenmiştir.ve bu doğrultuda eserler verilmiştir.
*Dilde sadeleşmeyi ,ölçüde heceyi savundular ; ama uygulamadılar.
*Fransız edebiyatından etkilendiler(veremli olma , hastalıklı oluş,duygusallık)
*Divan edebiyatını eleştirdiler.Halk edebiyatını savundular ;ama uygulamadılar.
*Şiirde estetik güzellik değil içerik ön plana çıkmıştır.
*Edebiyatı fikirlerini aktarmak için bir araç olarak görürler.
*Önceki şiirimizde bulunmayan vatan ,millet hak , hukuk ,hürriyet ve meşrutiyet gibi kavramları şiire taşımışlardır.
*Eski nazım şekilleriyle yeni kavram ve duyguları işlemişlerdir.
