Malayah

33. Sa Talibon, Bohol

Napabuntong-hininga si Lakan at nagsimula nang kumain.

Ilang saglit lamang ay bumalik muli sa kanilang lamesa si Liway. "Mayroon pa ba kayong kailangan? Kung mayroon ay tawagin niyo lang ako," saad niya at magiliw na ngumiti.

Lumingon naman dito si Lakan. "Liway, mayroon ka bang alam na panuluyan na maaaring rentahan?"

Biglang nawala ang ngiti ni Liway at nagtatakang pinagmasdan ang mga bisita. "Ang ibig mong sabihin ay mananatili kayo sa aming lugar?"

Mula sa kabilang lamesa ay lumapit ay isa pang babae na nakasuot din ng itim na epron gaya ng kay Liway. "Mananatili kayo?" Kunot-noo nitong tanong.

Napalingon dito si Malayah. Maski si Sagani ay nakuha ng babae ang atensyon. Bakas sa mukha ng mga kaharap ang pagkabigla sa pananatili nila.

"Pasensya na, ngunit walang panuluyan dito sa Magsaysay. Bibihira lamang talaga kasi ang mga dayo rito."

Napatango-tango si Lakan. "Ganoon din ang sinabi sa amin ng mga ale na nakasalubong namin sa daan."

"Kung nais ninyo ay sa kabilang nayon nalang kayo manatili. Doon ay maraming panuluyan at-"

Hindi naipagpatuloy ni Liway ang sinasabi nang tumugon ang kasama niyang babae. "Dito sa amin!"

Napalingon ang apat sa babae. Maski si Liway ay kunot-noo itong pinagmasdan.

"Hindi ba, Liway? Malaki naman ang bahay ni Tiyang Nene," saaad nito at itinuro ang bahay kung saan nakatayo ang karinderya. "Marahil ay maaari natin silang patuluyin. Siguro ay saglit lang naman sila dito." Wika nito at mahinang bumungisngis. "Gaano katagal ba ninyo nais manatili?"

"Isang araw lang," si Malayah ang tumugon.

Napapalakpak ang babae. "Tamang-tama! Bilisan niyo nang kumain at ihahatid ko kayo sa magiging mga kwarto ninyo."

Nagkatinginan ang apat. Hindi nila alam kung matutuwa ba sila dahil may matutuluyan na o mababahala sapagkat tila pakiramdam nila'y may mali sa mga bagay-bagay o 'di kaya'y masyado lamang silang nag-iisip ng kung anu-ano.

--

Nang maiayos na ang mga dalang gamit sa kwartong tutuluyan ay napaupo si Malayah sa kama. Mula sa sulok ng maliit na kwarto ay nakabukas ang isang bintana. Mayroong lamang isang maliit na aparador at isang maliit na mesa sa kwartong iyon bukod sa isang kama. Ang mga dingding ay gawa sa mga kawayang ibinibigkis ng mga alambre.

Narito na sila sa ikatlong kinalalagyan ng hiyas. Maiksing panahon na lamang at maililigtas na niya ang kanyang ama.

Napatitig si Malayah sa paru-parong purselas. Tiyak siyang pumula ito kagabi. Iyon ang dahilan ng kanyang nagawa na lubos niyang pinagsisisihan. Ngunit kahit pa pagsisihan ay alam niyang hindi na muling maaayos ang natupok ng apoy. At kahit hindi man sabihin ng mga kasama, nararamdaman ni Malayah ang biglaang pagkailap ng mga ito sa kanya-lalo na si Aran.

Magkakalapit lamang ang kanilang mga kwarto at makitid ang pasilyo. Nang lumabas si Malayah ay kaagad niyang nakasalubong si Aran. Sinubukan niyang ngitian ito bilang pagbati ngunit kaagad itong umiwas ng tingin at umalis nang hindi siya pinapansin. Napabuga na lamang ng hangin si Malayah at nagpatuloy sa paglalakad.

Kung tutuusin ay dapat ay wala kay Malayah ang ganoong mga pagkilos. Nasanay siyang ituon ang atensyon sa sariling buhay at huwag pakialaman ang iba. Ano naman kung mayroong may galit sa kanya? Ang pinakamahalaga sa dalaga ay ang maligtas ang kanyang ama.

Ngunit tila hindi ganoon ang sitwasyon.

Hindi alam ni Malayah kung bakit ngunit tila nalulungkot siya sa paglayo ng loob ni Aran sa kanya. Hindi siya sanay sa tahimik nitong pagkilos sapagkat nasanay siya sa makulit at masiyahin nitong paggalaw.