Câu 18
Anh (chị) cho biết quan điểm, chủ trương của Đảng về xây dựng Văn hóa
thời kỳ trước đổi mới ?
a, Quan điểm, chủ trương về xây dựng nền văn hoá thời kì trước đổi mới:
- Trong những năm 1943-1954:
+ Đầu năm 1943, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp tại Võng La đã thông
qua bản Đề cương văn hóa Việt Nam (đ/c Trường Chinh trực tiếp dự thảo) với 3
nguyên tắc của nền văn hóa mới: Dân tộc hóa (chống mọi ảnh hưởng nô dịch và
thuộc địa), Đại chúng hóa (chống mọi chủ trương, hành động làm cho văn hóa
phản lại hoặc xa rời quần chúng), Khoa học hóa (chống lại tất cả những gì làm
cho văn hóa phản tiến bộ, trái khoa học)
=> Có thể coi Đề cương văn hóa Việt Nam là bản tuyên ngôn, cương lĩnh của
Đảng về văn hóa trước Cách mạng tháng Tám 1945.
+ Ngày 3/9/1945, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã trình bày với các Bộ trưởng 6 nhiệm vụ cấp bách của nhà nước Việt
Nam Dân chủ cộng hòa, trong đó có 2 nhiệm vụ cấp bách thuộc về văn hóa:
chống nạn mù chữ và giáo dục lại tinh thần nhân dân.
+ Vận động thực hiện Đời sống mới.
- Trong những năm 1955-1986:
+ Đại hội lần thứ III của Đảng (1960): điểm cốt lõi xây dựng và phát triển văn
hóa là chủ trương tiến hành cuộc cách mạng tư tưởng và văn hóa đồng thời với
cuộc cách mạng về quan hệ sản xuất và cách mạng về khoa học kỹ thuật, nâng
cao đời sống vật chất và văn hóa để xây dựng chủ nghĩa xă hội.
+ Đại hội IV và Đại hội V xác định nền văn hóa mới là nền văn hóa có nội dung
xã hội chủ nghĩa và tính chất dân tộc, có tính đảng và tính nhân dân.
b) Kết quả, ý nghĩa, hạn chế và nguyên nhân
- Kết quả và ý nghĩa:
+ Nền văn hóa dân chủ mới – văn hóa cứu quốc đã bước đầu được hình thành
+ Xóa bỏ dần những mặc lạc hậu, những cái lỗi thời trong di sản văn hóa phong
kiến, trong nền văn hóa nô dịch của thực dân Pháp, bước đầu xây dựng nền văn
hóa dân chủ mới với tính chất dân tộc, khoa học và đại chúng.
+ Nhiều triệu đồng bào mù chữ đã biết đọc biết viết.
+ Phát triển hệ thống giáo dục, cải cách phương pháp dạy học, thực hành rộng
rãi đời sống mới, bài trừ hủ tục.
+ Văn hóa cứu quốc đã động viên nhân dân tham gia tích cực vào cuộc kháng
chiến.
- Hạn chế và nguyên nhân:
+ Việc xây dựng thể chế văn hóa còn chậm.
+ Sự suy thoái về đạo đức, lối sống có chiều hướng phát triển.
+ Đời sống văn học, nghệ thuật còn những mặt bất cập.
+ Rất ít tác phẩm đạt đỉnh cao tương xứng với sự nghiệp cách mạng và kháng
chiến vĩ đại của dân tộc.
phamvanthuyo5k3@gmail.com
- 33 -+ Chiến tranh cùng với cơ chế quản lý kế hoạch hóa tập trung, quan liêu, bao
cấp, tâm lý bình quân chủ nghĩa đã làm giảm động lực phát triển văn hóa, giáo
dục; kìm hãm năng lực tự do sáng tạo.
