Οι πηγές τ φιλελληνισμού υπήρξαν διάφορες: πρώτα ο Θαυμασμός για την κλασική Ελλάδα, που υπήρξε δημιουργός ενός μεγάλου πολιτισμού και γαλούχησε τον ευρωπαϊκό κόσμο από την Αναγέννηση ως το Διαφωτισμό, έπειτα ο θαυμασμός για τα επιτεύγματα των Ελλήνων στην Επανάσταση του 1821 Επίσης ο αποτροπιασμός για τις τουρκικές ωμότητες κυρίως σε βάρος άμαχων στην Κων/πολη το 1821, στη Χίο το 1822 κλπ. Τέλος ο φιλελευθερισμός που ως ιδεολογία πολεμούσε την Ιερή Συμμαχία και τις μεθόδους της και ευνοούσε κάθε αγώνα για λευτεριά. Στην τελευταία αυτή περίπτω¬ση ο φιλελληνισμός σήμαινε ταυτόχρονα πράξη θε¬τική υπέρ των αγωνιζόμενων Ελλήνων και πράξη άρνησης και φυγής από τις χώρες όπου οι λαοί κα¬ταπιέζονταν από αντιδραστικά καθεστώτα.
Δεν έλειψαν βέβαια και τα περιστατικά τυχοδιω¬κτισμού, όπως συμβαίνει σε όλα τα μαζικά κινήμα¬τα• υπήρξαν «φιλέλληνες» που ήρθαν εδώ με την προσδοκία να κερδίσουν δόξα βαθμούς χρήματα* υπήρξαν και άλλοι που ήρθαν εδώ -κυρίως ύστερα από το 1823-24- ως πράκτορες ξένων συμφερόν¬των: οικονομικών ή πολιτικών. Όμως ο φιλελληνισμός ως κίνημα πρόσφερε υπηρεσία θετική στους Έλληνες άμεσα και έμμεσα.
Βέβαια από ελληνικής πλευράς δεν υπήρξε -και ίσως δεν ήταν δυνατό να υπάρξει- οργανωμένη υποδοχή και αξιοποίηση των φιλελλήνων που έφτα¬ναν διαδοχικά και ζητούσαν να ενταχθούν στις τά¬ξεις των επαναστατών και να προσφέρουν υπηρε¬σίες. Οι σπουδασμένοι όμως στη δυτική Ευρώπη πολιτικοί ή στρατιωτικοί* αρχηγοί, π.χ. ο Υψηλάντης ή ο Μαυροκορδάτος, έκαναν ό,τι επέτρεπαν οι περι¬στάσεις για την αξιοποίηση των φιλελλήνων."
Μερικοί απ' αυτούς είχαν ειδικές στρατιωτικές γνώσεις και πρόσφεραν κάποιες υπηρεσίες για τη" συγκρότηση μονάδων τακτικού στρατού, άλλοι απο¬τέλεσαν ειδικό σώμα φιλελλήνων (π.χ. εκείνοι που ακολούθησαν την εκστρατεία στο Πέτα το 1822). Άλλοι είχαν ειδικές γνώσεις σε θέματα πολιτειακά (όπως ο Ιταλός Γκαλίνα που βοήθησε στη διαμόρ¬φωση του Συντάγματος της Επιδαύρου), ή τυπογρα-φικά και οργάνωσαν τυπογραφικές - δημοσιογραφι¬κές εγκαταστάσεις για τον Τύπο της εποχής.
Μερικοί μπόρεσαν εύκολα να προσαρμοστούν στις σκληρές συνθήκες διαβίωσης που βρήκαν στην επαναστατημένη χώρα* άλλοι δυσκολεύτηκαν, απο¬γοητεύτηκαν κι έφυγαν πίσω στις πατρίδες τους ό¬που μετέφεραν δυσμενείς εντυπώσεις ή και έγρα¬φαν με καθόλου φιλική διάθεση για τα ελληνικά πράγματα.
Και από την πλευρά των Ελλήνων οι κρίσεις που διατυπώθηκαν τότε για τους φιλέλληνες ποικίλουν. Κυμαίνονται απο τον πιο ανεπιφύλακτο ενθουσια¬σμό έως την πλήρη αποδοκιμασία Μπορεί γενικά να γραφεί ότι οι πιο πολλοί φιλέλληνες κινή¬θηκαν από γνήσια αισθήματα συμπάθειας και φιλε¬λευθερισμού.
Η συμβολή του φιλελληνισμού συνοψίζεται σε δυο κυρίως σημεία: στην οικονομική ενίσχυση του Αγώνα και στην κινητοποίηση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης που κατέληγε να είναι ενίσχυση διπλωματική.
