Sự đối lập giữa chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm
vấn đề của triết học có hai mặt. Thứ nhất , giữa ý thức và vật chất: cái nào có trước , cái nào có sau?
Cái nào quyết định cái nào? Thứ 2, con người có khả năng nhận thức được thế giới hay không?
-với chủ nghĩa duy vật họ cho rằng bản chất of thế giới là vật chất, vật chất là tính thứ nhất, ý thức là tính thứ hai; vật chất là cái có trước và quyết định ý thức.
-ngược lại chủ nghĩa duy tâm cho rằng bản chất của thế giới là ý thức;ý thức là tính thứ nhất, vật chất là tính thứ hai; ý thức quyết định vật chất.
-chủ nghĩa duy tâm có nguồn gốc nhận thức và nguồn gốc xã hội, đó là: sự xem xét phiến diện, tuyệt đối, thần thánh hoá một mặt, một đặc tính nào đó của quá trình nhận thức và thường gắn với lợi ích của các giai cấp, tầng lớp áp bức, bóc lột nhân dân lao động. Chính vì thế chủ nghĩa duy tâm làm con người cho con người không có khả năng nhận thức được thế giới.
-chủ nghĩa duy vật có nguồn gốc từ thực tiễn và sự phát triển của khoa học. Chính qua thực tiễn và khái quát hoá tri thức của nhân loại trong nhiều lĩnh vực, chủ nghĩa duy vật thể hiện là hệ thống tri thức lý luận chung nhất gắn với lợi ích của lực lượng xã hội tiến bộ, định hướng cho các lực lượng này trong hoạt động nhận thức và thực tiễn. Chính vì vậy chủ nghĩa duy vật giúp con người nhận thức được thế giới, nhận thức được bản chất , quy luật của thế giới.
